Sayt test holatida ishlamoqda!
08 Aprel, 2025   |   10 Shavvol, 1446

Toshkent shahri
Tong
04:33
Quyosh
05:55
Peshin
12:30
Asr
17:01
Shom
18:59
Xufton
20:15
Bismillah
08 Aprel, 2025, 10 Shavvol, 1446

7 savolga 7 javob: Qur’oni karim

09.01.2018   11351   6 min.
7 savolga 7 javob: Qur’oni karim

1-savol: Arab tilini yaxshi bilgan kishi Qur’ondan o‘zicha hukm chiqarsa bo‘ladimi?

Javob: Yo‘q. Qur’on va hadisga ma’no berish va undan hukm chiqarish uchun kishi bir qancha ilmlarni bilishi shart. Jumladan, birinchi navbatda arab grammatikasini (nahv, sarf), Qur’on va hadis ilmini, undagi oyatlarning nozil bo‘lish sabablarini bilmog‘i, nosix-mansuh, mutlaq va muqayyad, om va xos kabi oyatlarni ajrata olishi lozim. Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi va sallam): “Kim Qur’onni o‘zicha tafsir qilsa, do‘zaxdan o‘ziga joy tayyorlasin”, deganlar. 


 

2-savol: Namoz hali farz bo‘lmagan bola Qur’oni karimni tahoratsiz ushlasa bo‘ladimi?

Javob: Ba’zi ulamolar, yosh bolalar Qur’oni karimni tahoratsiz ushlasa bo‘ladi, deyishgan. Shunday bo‘lsada ular Qur’oni karimni hurmatlash, e’zozlash ruhida voyaga yetishlari uchun ularga Qur’on odoblarini, uni tahoratsiz ushlab bo‘lmasligini, shuning uchun tahorat bilan ushlashlari lozimligini o‘rgatish zarur. 


 

3-savol: Bugunda juda ko‘plab gazeta va jurnallarda Qur’oni karim oyatlari, hadisi sharif yoki Allohning go‘zal ismlari, shuningdek, har xil rivoyat va ibratli hikoyalar yozilgan. Albatta, bu ishlar yoshlarimizning diniy bilimlari oshishiga xizmat qiladi. Lekin ayrim kimsalar bu sahifalarni nopok joylarga tashlashyapti. O‘sha qog‘ozlarni o‘qib bo‘lgandan so‘ng, nima qilish kerak?

Javob: Juda o‘rinli savol. Haqiqatdan ham bugungi kunda ko‘plab gazeta va jurnallarda Qur’oni karim oyatlari, hadisi sharif va umuman dinimizga doir maqolalar chop etilishi oldingiga nisbatan sezilarli darajada ko‘paydi. Bunday gazeta, jurnal va qog‘ozlar o‘qib bo‘lingach, ularni saqlab qo‘yish yoki odamlar bosmaydigan yerga ko‘mish lozim bo‘ladi. Ammo zinhor ko‘chaga uloqtirish yoki u bilan biror narsani o‘rash yo undan dasturxon o‘rnida foydalanish mumkin emas. Aks holda, ilohiy kalimalarga nisbatan hurmatsizlik qilingan bo‘ladi. 


 

4-savol: Qur’on oyatlaridan o‘qib dam solish mumkinmi?

Javob: Ha. Alloh taoloning kalomi jismoniy va ma’naviy illatlarga shifo bo‘lishligiga shubha yo‘q. Bunga ahli sunna val­jamoa aqidasi ittifoqdir. Alloh taolo marhamat qiladi:

“(Biz) Qur’ondan mo‘minlar uchun shifo va rahmat bo‘lgan (oyat)larni nozil qilurmiz. (Lekin bu oyatlar) zolim (kofir)larga faqat ziyonni orttirur” (Isro).

Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi va sallam) aytadilar: “Alloh kitobining fotihasida (Fotiha surasida) har bir dardga shifo bor!” (Imom Dorimiy va Bayhaqiy rivoyatlari).

Sahobai kiromlar hatto chayon chaqqanga ham Qur’on o‘qib dam solganlari sahih hadislarda vorid bo‘lgan. Dam solish uchun Qur’onni to‘liq o‘qib chiqish shart emas. Bilgan oyatlarini o‘qib, ixlos bilan dam solsa bo‘ladi, xudo xohlasa, shifo beradi. 


 

5-savol: Qur’on o‘qish odoblarini o‘rganmoqchi edim. Iltimos, yordam bering?

Javob: Qur’on o‘quvchi qori bularga rioya etishi lozim:

Qorining odob-axloqi, fe’lu atvori va siyratu shamoili yuksak darajada, boshqalarga o‘rnak bo‘lishi kerak.

Abdulloh ibn Mas’ud (roziyallohu anhu) aytar edilar: “Qorilar qandaydir xususiyatlari bilan boshqalardan ajralib turishlari kerak. Masalan, tunda odamlar uxlaganida, u Qur’on tilovati bilan bedor, kunduzi odamlar ovqatlanganida, u ro‘zador, odamlar o‘yin-kulgi bilan mashg‘ul bo‘lganida, u g‘amgin, odamlar behuda gaplar gapirishganida, u sukutda bo‘lishi kerak”.

Qori o‘qiganiga amal qilib, harom va makruhlardan taqvo qilishi kerak.

Qorilar Qur’on tilovatini tirikchilik manbaiga aylantirib olmasliklari lozim. 


 

6-savol: Qur’oni karimni xatm qilishda nimalarga e’tibor berish lozim?

Javob: Qur’oni karimni xatm qilishda eng muhimi, to‘g‘ri tajvid bilan o‘qilishiga e’tibor berish kerak. Birovga xatm qildirganida ham uning Qur’onni to‘g‘ri o‘qishini bilish kerak.

Qur’on tilovati mutlaqo xolis bo‘lishi kerak. Pul ta’masida yoki boshqa dunyoviy istaklar bilan tilovat qilinsa, tilovatga savob berilmaydi (Ibn Humom, Ibn Obidin, Imom Barkaviy).

Qur’onni xatm qilish uch kun yoki undan ziyoda kunlarda amalga oshiriladi. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam): “Kimki Qur’onni uch kundan kam muddatda o‘qisa, hech narsa tushunmaydi”, deganlar.

Xatmi Qur’on vaqtida ahlini chaqirib, ham­malari birgalikda duo qilsa, inshoalloh, ijobat bo‘ladi (“Fatovoyi Qozixon”). 


 

7-savol: Hurmatli Muftiy hazratlari! Qur’oni karim oyatlarining soni kitoblarda har xil aytilgan. Ba’zilarida 6666 ga deyilsa, boshqalarida undan kam adad ko‘rsatilgan. Oyatlarning soni qancha?

Javob: Qur’on oyatlari soni haqida ko‘p rivoyatlar kelgan. Ko‘faliklar Ali ibn Abu Tolib (roziyallohu anhu) rivoyatiga suyanilib 6236 oyat, deyishgan. Abdulloh ibn Mas’ud (roziyallohu anhu) Qur’on 6218 oyat desa, Ibn Abbos (roziyallohu anhu) 6216 oyat deydi. Ismoil ibn Ja’far Madaniyga ko‘ra 6214 oyat, yana 6212, 6204 va 6226 oyatdan iborat deganlar ham bor.

Bu degani Qur’on oyatlari ko‘p yoki kam degani emas, balki ba’zi ulamolar Qur’onning oyatlarini bir-biriga qo‘shib, ikki oyatni bitta deb (ma’nosidan kelib chiqib) hisoblaganlari uchun ularning soni turlicha hisob qilingan. 

O‘MI Matbuot xizmati

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Maqolalar

100 ta sirli ibora

08.04.2025   1055   5 min.
100 ta sirli ibora

100 ta SIR-ASRORLI IBORA

yoxud

ODAMLAR BILAN

MULOQOT (oila, uy, ishxona, jamoat joylari) DAGI

100 ta “SЕHRLI SO‘Z”ni

ULUG‘  USTOZ  ULAMOLARIMIZ  bayon  qilib  berganlar:

 

         (1-qism)

KALOMULLOHNING OYATI KARIMALARIDA

XUDOIM TAOLO MARHAMAT QILADI:

 

  1. “...Odamlarga shirinso‘z bo‘ling!” (Baqara surasi 2/83 oyat).

 

  1. “Allohning rahmati sababli Siz, ey, Muhammad, sahobalarga muloyimlik qildingiz. Agar dag‘al va toshbag‘ir bo‘lganingizda, albatta, ular atrofingizdan tarqalib ketgan bo‘lur edilar. Bas, ularni afv eting, gunohlari uchun kechirim so‘rang va ular bilan kengashib ish qiling!” (Oli Imron surasi 3/159 oyat).

 

  1. “Ey, Muso! Siz o‘zingiz va birodaringiz Horun Mening oyatlarimni odamlarga olib boringiz va Meni zikr qilishda sustlik qilmangiz! Ikkingiz Fir’avnning oldiga boringiz, chunki u «Men – xudoman», deb haddidan oshdi. Bas, unga yumshoq so‘z aytingiz! Shoyad, u eslatma olsa yoki halok qilishimdan qo‘rqsa (Toho surasi 20/42-44 oyatlar).

 

 

JANOBI PAYG‘AMBARIMIZ

RASULULLOH SALLALLOHU ALAYHI VASALLAM

MЕHR-MURUVVAT TARIQASIDA MARHAMAT QILADILAR:

 

  • «Yarimta xurmo bilan bo‘lsa ham o‘zingizni do‘zaxdan saqlang! Agar kimki buni topolmasa – shirin so‘z bilan!»;
  • «Haq bo‘la turib, janjalni tark etgan kishiga Jannat yonidagi bir uyga kafilman! Hazildan bo‘lsa ham, yolg‘onni tark etgan kishiga Jannat o‘rtasidagi bir uyga kafilman! Go‘zal xulqli kishiga Jannatning eng yuqorisidagi bir uyga kafilman!» (Imom Abu Dovud rivoyatlari);
  • «Mo‘minlarning imoni eng mukammali – xulqi go‘zal bo‘lganlaridir» (Imom Termiziy rivoyatlari);
  • «Yer yuzidagilarga rahm qiling, osmondagi Zot sizga rahm qilgusidir»;
  • «Albatta, odamlarga go‘zal xulqdan afzalroq narsa berilmagan» (Imom Tabaroniy rivoyatlari);
  • «Bir kishiga tabassum bilan yaxshi so‘z aytish – sadaqadir» (Imom Buxoriy rivoyatlari);
  • «Qo‘shnilaringiz sizni “yaxshi odam” deyishayotgan bo‘lsa, demak, siz – yaxshisiz. Agar ular sizni “yomon odam” deyishayotgan bo‘lsa, demak, siz – yomon odamsiz»;
  • «Sadaqaning afzali – kelisholmay qolganlarning o‘rtasini isloh qilishdir» (Imom Abu Dovud rivoyatlari);   
  • «Biror kishi bor aybingizni aytib, sizni haqoratlasa, siz uni unda bor aybi bilan ham haqoratlamang. Shunda buning savobi sizga, gunohi unga bo‘lur»;
  • «Kim Allohga va Oxirat kuniga imon keltirgan bo‘lsa, yaxshi gap aytsin yoki jim tursin!» (Imom Buxoriy, Imom Muslim rivoyatlari);
  • «Kim agar birovning aybini aytib, odamlarga oshkor qilsa, to o‘zi ham shu aybni qilmasdan dunyodan ketmaydi»;
  • «Kimiki biror mo‘min kishining aybi yoki gunohini bilib turib, uni fosh etmay yashirsa, go‘yo tirigicha ko‘milgan go‘dakni tiriltirganchalik savobga ega bo‘lur» (Imom Bayhaqiy rivoyatlari);
  • «Kimki bir musulmonning aybini yashirsa, Alloh dunyo-yu oxiratda uning aybini yashiradi»;
  • «Har bir qilinadigan yaxshilikka sadaqa savobi berilur»;
  • «Qaysi kishi o‘zganing aybini ko‘rib, uni yashirsa, xuddi tiriklay ko‘milgan qizni qabridan qutqargan kabi bo‘ladi» (Imom Abu Dovud rivoyatlari);
  • «Kimki bir chumchuqni bekordan-bekor o‘ldirsa, Qiyomat kunida u chumchuq Arsh oldiga kelib, baland ovoz bilan: “Parvardigorim, bu bandadan so‘ragin, nima uchun meni behuda o‘ldirdi ekan?” – deydi»;
  • «Zolim bilan birga yurgan odam jinoyat sodir qilibdi»;
  • «Birodaringiz zolim bo‘lsa ham, mazlum bo‘lsa ham unga yordam bering!» (zulm ildiziga bolta urish – ham zolimga, ham mazlumga yordamdir);
  • «Maslahatni aql egalaridan so‘ranglar – to‘g‘ri yo‘l topasizlar. Ularning aytganidan chiqmang – pushaymon bo‘lasizlar»;
  • «Kim bir musulmonning gunohini yashirsa, Alloh uning gunohini dunyoda ham, oxiratda ham yashiradi»;
  • «Kimniki Alloh Taolo do‘st tutsa, unga odamlarning hojatlari tushadigan qilib qo‘yadi»;
  • «Siz yaxshilikni unga munosib bo‘lganga ham, bo‘lmaganga ham qilavering. Agar siz ezgulikka loyiq odamni topsangiz, demak, u ezgulik ahlidir, agar unday odamni topmasangiz, demak, siz o‘zingiz ezgulik ahlidansiz»;
  • «Kimki biror gunoh ish qilishni niyat qilsa-yu, so‘ngra niyatidan qaytsa, unga bir yaxshilik savobi yozilajak»;
  • «Butun umr ezgulikni tilanglar!»;
  • «Odamlarning yaxshisi – kishilarga manfaati ko‘p tekkanidir»;
  • «Biror banda dunyoda bir bandaning aybini yashirsa, Alloh taolo Qiyomat kuni uning ayblarini yashiradi» (Imom Muslim rivoyatlari);
  • «Allohning ne’matlari bilan yaxshi qo‘shnichilik qilinglar, zero u biror oiladan ketib qolsa, qaytib kelmasligi mumkin»
  • «Kimki yaxshilik ko‘chatini qadasa, orzu qilgan hosilini yig‘ib oladi va kimki yomonlik urug‘ini sepsa, afsus-nadomat mevasini terib oladi»;
  • «Kim musulmon birodarining aybini yashirsa, Alloh uning aybini Qiyomat kuni yashiradi. Kim musulmon birodarining aybini oshkor qilsa, Alloh uning aybini oshkor qiladi, hatto uni o‘z uyida ham sharmanda qiladi» (Imom Ibn Moja rivoyatlari);
  • «Ummatimning rahmdillaridan va shafqatlilaridan fazilat istanglar! Chunki sizlar ularning qanotlari ostida yashaysizlar»;
  • «Sizlardan birortangiz o‘zi uchun yaxshi ko‘rgan narsani birodari uchun ham ravo ko‘rmaguncha, mo‘min bo‘la olmaydi» (Imom Buxoriy va Imom Muslim rivoyatlari).

                    

(1 – qism tugadi. Davomi bor...).

Ibrohimjon domla Inomov

 

Ibratli hikoyalar