Sayt test holatida ishlamoqda!
03 Iyul, 2025   |   8 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:10
Quyosh
04:55
Peshin
12:32
Asr
17:42
Shom
20:04
Xufton
21:40
Bismillah
03 Iyul, 2025, 8 Muharram, 1447

Rasululloh: u mening «ikkinchi onam»

06.01.2018   7936   5 min.
Rasululloh: u mening «ikkinchi onam»

Ummu Ayman roziyallohu anho asli habashistonlik bo‘lib, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning otasi Abdullohning xizmatchisi edi. Asli ismi Baraka binti Sa’laba, oldin Hazraj qabilasidan Ubayd ibn Zayd nikohida bo‘lgan. Ayman ismli o‘g‘li bois uni “Ummu Ayman” deb chaqirishardi.

Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam dunyoga kelganlarida, birinchi bo‘lib quchog‘iga olgan mehribon ayol Ummu Ayman roziyallohu anho edi. U muborak chaqaloqni o‘zgacha mehr bilan parvarish qilgan. Halima onamiz yosh Muhammadni onalariga qaytarib berganidan keyin Ummu Ayman u zotga ham xizmatchilik, ham enagalik qildi.

O‘sha yillari hazrat Omina Yasribga borib, eri Abdullohning qabrini va u yerdagi qarindosh-urug‘larini ziyorat qilmoqchi bo‘ladi. O‘g‘li Muhammad bilan xizmatchisi Ummu Aymanni olib yo‘lga chiqadi va bir oycha Yasribda turib qoladi.

Ummu Ayman bunday rivoyat qiladi: «Bir kuni yahudiy olimlaridan ikki kishi yonimga kelib: “Ahmadni oldimizga olib kelgin, bir ko‘raylik”, deyishdi. Men Ahmadni chaqirdim, unga diqqat bilan nazar solib, qarab chiqishgandan so‘ng ulardan biri: “Bu bola kutilayotgan oxirzamon payg‘ambari bo‘lishi mumkin, u keyinchalik bu shaharga hijrat qilib keladi. Olamshumul hodisalar yuz beradi», dedi. Shu voqeadin keyin Ummu Ayman boshiga bir xafalik tushmasin, degan tashvishda bu sevimli bolaning yonidan hargiz ayrilmadi.

Qaytish vaqti kelganida uchovlari Makka tomon yo‘lga chiqishdi. Abvo qishlog‘iga yetganlarida hazrat Omina og‘rib qoldi. Shu yerda bir necha kun dam olib, sog‘ayganidan keyin yo‘lga chiqmoqchi bo‘lishdi. Lekin hazrat Ominaning kasali kundan kun og‘irlashdi. Ummu Ayman bir tarafdan Ominaga xizmat qilsa, yana bir tarafdan yosh Muhammad alayhissalomga qarar, undan ko‘zini uzmas edi. Ikki dunyo­ quyoshi – bo‘lajak Payg‘ambarimiz onasining qiynalayotganini ko‘rib, unsiz yig‘lardilar.

Omina ham dard og‘rig‘ini unutib: “Bolam yetim qoladigan bo‘ldi”, deb yolg‘izgina o‘g‘lini o‘ylar edi. Dardi og‘irlashib, kasali kuchayaverdi. Nihoyat ona: “O‘g‘lim! Har bir jon o‘ladi, har bir yangi narsa eskiradi, har bir gul qurib to‘ziydi, mening ham umrim tugab boryapti”, dedi va o‘g‘lini eng oldin Allohga, so‘ng Ummu Aymanga omonat qilib, foniy dunyodan ko‘z yumdi.

Hazrat Omina dafn qilinganidan so‘ng Ummu Ayman bo‘lajak payg‘ambarni bir tuyaga o‘tqizib, o‘zi boshqa tuyaga minib, cho‘l-sahrolar, tog‘-toshlardan o‘tib, mashaqqat bilan Makkaga yetib keldi, Quraysh ulug‘i Abdulmuttalibning uyiga tushdi.

Ummu Ayman jonidan ham ko‘proq yaxshi ko‘radigan Muhammad alayhissalom ulg‘ayib, oilali bo‘lgunlaricha onasidek mehribonlik, fidokorlik ko‘rsatdi. U zot ham enagasini hargiz unutmay, har doim yo‘qlab, xabar olib turdilar. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam uni «ikkinchi onam» deb alohida hurmat qilar, jannat ahlidan ekanining xabarini bergan edilar.

Ummu Ayman roziyallohu anhoning eri vafot etib, tul qoldi. Janobi Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bir kuni sahobalar bilan o‘tirganlarida: «Jannat ahlidan bo‘lgan ayol bilan oila qurishni xohlagan kishi Ummu Aymanni nikohiga olsin», dedilar. Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning bu taklifini asrab olgan o‘g‘illari Zayd ibn Horisa qabul qildi. Payg‘ambar alayhissalom Ummu Aymanni sahoba Zaydga nikohlab berdilar. Ikkovlaridan Islomning eng yosh qo‘mondoni, ulug‘ sahobiy Usoma ibn Zayd­ roziyallohu anhu dunyoga keldi.

Ummu Ayman roziyallohu anho Alloh taologa tavakkal qiladigan, sabrli ayol edi. Eng qiyin vaziyatda ham umidsizlikka tushmas, Alloh taoloning rahmati, madadi kelishiga ishonardi.

Bir kuni Ummu Ayman safarga chiqib, Ravha degan joy yaqinida dam olgani to‘xtadi. Qattiq chanqagan, bir qultum ham suvi qolmagan edi. Shunday holsizlanib turganida, osmondan oq arqonga bog‘langan bir chelak osilib tushganini ko‘rdi. Chelak to‘la muzdek totli suv ekan, qongunicha ichdi. Chanqog‘i bosilib, rohatlandi. Keyinchalik Ummu Ayman bu voqeani bayon qilarkan: «Shu suvdan ichganimdan so‘ng hargiz chanqoq nimaligini his qilmadim», deydi.

Sayyida Ummu Ayman roziyallohu anho Rasululloh sollallohu alayhi vasallamni katta qilgani uchun o‘z bolasidek ko‘rib, o‘rni kelganida koyib ham qo‘yardi. Lekin Rasululloh sollallohu alayhi vasallam uning so‘zini hargiz og‘ir olmaganlar.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam vafot etganlaridan keyin hazrat Abu Bakr bir kuni hazrat Umarga: “Ummu Aymanni ziyorat qilib kelaylik, Payg‘ambar alayhissalom uni ziyorat qilib turardilar”, dedi. Ummu Ayman ularni ko‘rib, yig‘ladi. Abu Bakr va Umar: “Nega yig‘laysiz, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Allohning dargohida ekanlari yaxshiroq emasmi?” deb tasalli bermoqchi bo‘lishdi. Ummu Ayman: “Men Rasululloh alayhissalomning Alloh taolo dargohida ekani yaxshiligini bilmaganim uchun emas, vahiy tushmay qolgani uchun yig‘layapman”, dedi. Uning bu so‘zi Abu Bakr va Umar roziyallohu anhumlarni ham qattiq hayajonga soldi, ular ham yig‘lashdi.

Alloh taolo Ummu Ayman roziyallohu anhoga uzoq umr ato qildi. U uch ulug‘ sahobiy boshqargan davrlarni ko‘rdi. Hazrat Usmon roziyallohu anhu davri boshlangan yili vafot etdi.

“Xadichai Kubro” ayol-qizlar islom o‘rta maxsus bilim yurti talabasi

 Madina QOSIMOVA

tayyorladi.

Siyrat va islom tarixi
Boshqa maqolalar
Yangiliklar

Hijriy yangi yilingiz muborak bo‘lsin!

27.06.2025   8364   3 min.
Hijriy yangi yilingiz muborak bo‘lsin!

2025 yilning 26 iyun kuni – yangi 1447 hijriy yil – Muharram oyi boshlanishining 1 kunidir. Ashuro kuni 2025 yilning 5 iyul, shanba kuniga to‘g‘ri keladi.


Muharram oyi qanday oy?

Muharram oyi – musulmonlar taqvimining birinchi oyidir. Bu oy Alloh taolo urush, qon to‘kishni harom qilgan (Zulhijja, Zulqa’da, Muharram, Rajab) to‘rt oyning biri bo‘lib, uning o‘ninchi kuni ya’ni, ashuro kuni alohida fazilatlarga ega.


 Ashuro qanday kun?

Bu kun haqida Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Bu shunday yaxshi kundirki, bu kunda Alloh Bani Isroilni dushmanlaridan qutqargan. Shu bois Muso alayhissalom bu kunda ro‘za tutgan. Men Musoga ko‘proq (yaqin bo‘lishga) haqliroqman”, dedilar va u kunda ro‘za tutib, odamlarni ham uning ro‘zasini tutishga buyurdilar” (Imom Buxoriy rivoyati).


Ashuro kuni ro‘za tutish o‘tgan bir yillik gunohlarga kafforat bo‘ladi.
Bu haqda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Ashuro kunining ro‘zasi – Allohdan umid qilamanki – bir yil oldingi gunohlarga kafforat bo‘ladi”, deganlar (Imom Muslim rivoyati).


 Bu kun yaqinlarga kengchilik qilish, bir yillik kengchilikka sabab bo‘ladi.
Abu Sa’d roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Kim Ashuro kuni ahli ayoliga kenglik yaratsa, Alloh unga yil bo‘yi kenglik yaratadi”, dedilar (Imom Bayhaqiy rivoyati).


Sufyon ibn Uyayna rahmatullohi alayh: “Bu hadisni oltmish yil tajriba qildim va faqatgina yaxshilik ko‘rdim”, deganlar.


 Ashuro kunini Rasululloh sollallohu alayhi vasallam qanday o‘tkazardilar?

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bu kunni o‘tkazib yubormaslik uchun qattiq harakat qilardilar, uning savobiga erishish uchun bu kunning kelishini intiqlik bilan kutardilar. Bu haqda Ibn Abbos roziyallohu anhu aytadilar: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallamni Ashuro kuni ro‘zasini Ramazon oyi ro‘zasini kutib sog‘ingandek, boshqa kun va oy ro‘zasini kutganlarini ko‘rmadim” (Imom Buxoriy, Imom Muslim rivoyati).


Abdulloh ibn Abbos roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Ashuro kuni ro‘zasini tutib, odamlarni ham bu kunning ro‘zasini tutishga buyurganlarida, sahobalar: “Yo, Rasululloh! Bu kun yahudiy va nasroniylar ulug‘laydigan kun-ku!” deyishdi. Shunda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Alloh xohlasa kelasi yil to‘qqizinchi kuni ham tutamiz”, dedilar. Ammo, kelasi yil kelmasidan Rasululloh sollallohu alayhi vasallam vafot etdilar (Imom Muslim rivoyati).


 Ulamolarimiz Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning ushbu niyatlariga e’tiboran, Ashuro kuniga qo‘shib bir kun oldingi yoki bir kun keyingi kunda ham ro‘za tutmoq afzal deydilar.


 Alloh taolo ushbu oyning fazilatlaridan barcha mo‘min-musulmonlarni to‘liq bahramand etsin. O‘zining roziligini topadigan amallarda bardavom qilsin.

O‘zbekiston musulmonlari idorasi
 Matbuot xizmati

O'zbekiston yangiliklari