Sayt test holatida ishlamoqda!
11 Iyul, 2025   |   16 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:18
Quyosh
05:00
Peshin
12:34
Asr
17:41
Shom
20:01
Xufton
21:35
Bismillah
11 Iyul, 2025, 16 Muharram, 1447

Rasululloh: u mening «ikkinchi onam»

06.01.2018   8039   5 min.
Rasululloh: u mening «ikkinchi onam»

Ummu Ayman roziyallohu anho asli habashistonlik bo‘lib, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning otasi Abdullohning xizmatchisi edi. Asli ismi Baraka binti Sa’laba, oldin Hazraj qabilasidan Ubayd ibn Zayd nikohida bo‘lgan. Ayman ismli o‘g‘li bois uni “Ummu Ayman” deb chaqirishardi.

Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam dunyoga kelganlarida, birinchi bo‘lib quchog‘iga olgan mehribon ayol Ummu Ayman roziyallohu anho edi. U muborak chaqaloqni o‘zgacha mehr bilan parvarish qilgan. Halima onamiz yosh Muhammadni onalariga qaytarib berganidan keyin Ummu Ayman u zotga ham xizmatchilik, ham enagalik qildi.

O‘sha yillari hazrat Omina Yasribga borib, eri Abdullohning qabrini va u yerdagi qarindosh-urug‘larini ziyorat qilmoqchi bo‘ladi. O‘g‘li Muhammad bilan xizmatchisi Ummu Aymanni olib yo‘lga chiqadi va bir oycha Yasribda turib qoladi.

Ummu Ayman bunday rivoyat qiladi: «Bir kuni yahudiy olimlaridan ikki kishi yonimga kelib: “Ahmadni oldimizga olib kelgin, bir ko‘raylik”, deyishdi. Men Ahmadni chaqirdim, unga diqqat bilan nazar solib, qarab chiqishgandan so‘ng ulardan biri: “Bu bola kutilayotgan oxirzamon payg‘ambari bo‘lishi mumkin, u keyinchalik bu shaharga hijrat qilib keladi. Olamshumul hodisalar yuz beradi», dedi. Shu voqeadin keyin Ummu Ayman boshiga bir xafalik tushmasin, degan tashvishda bu sevimli bolaning yonidan hargiz ayrilmadi.

Qaytish vaqti kelganida uchovlari Makka tomon yo‘lga chiqishdi. Abvo qishlog‘iga yetganlarida hazrat Omina og‘rib qoldi. Shu yerda bir necha kun dam olib, sog‘ayganidan keyin yo‘lga chiqmoqchi bo‘lishdi. Lekin hazrat Ominaning kasali kundan kun og‘irlashdi. Ummu Ayman bir tarafdan Ominaga xizmat qilsa, yana bir tarafdan yosh Muhammad alayhissalomga qarar, undan ko‘zini uzmas edi. Ikki dunyo­ quyoshi – bo‘lajak Payg‘ambarimiz onasining qiynalayotganini ko‘rib, unsiz yig‘lardilar.

Omina ham dard og‘rig‘ini unutib: “Bolam yetim qoladigan bo‘ldi”, deb yolg‘izgina o‘g‘lini o‘ylar edi. Dardi og‘irlashib, kasali kuchayaverdi. Nihoyat ona: “O‘g‘lim! Har bir jon o‘ladi, har bir yangi narsa eskiradi, har bir gul qurib to‘ziydi, mening ham umrim tugab boryapti”, dedi va o‘g‘lini eng oldin Allohga, so‘ng Ummu Aymanga omonat qilib, foniy dunyodan ko‘z yumdi.

Hazrat Omina dafn qilinganidan so‘ng Ummu Ayman bo‘lajak payg‘ambarni bir tuyaga o‘tqizib, o‘zi boshqa tuyaga minib, cho‘l-sahrolar, tog‘-toshlardan o‘tib, mashaqqat bilan Makkaga yetib keldi, Quraysh ulug‘i Abdulmuttalibning uyiga tushdi.

Ummu Ayman jonidan ham ko‘proq yaxshi ko‘radigan Muhammad alayhissalom ulg‘ayib, oilali bo‘lgunlaricha onasidek mehribonlik, fidokorlik ko‘rsatdi. U zot ham enagasini hargiz unutmay, har doim yo‘qlab, xabar olib turdilar. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam uni «ikkinchi onam» deb alohida hurmat qilar, jannat ahlidan ekanining xabarini bergan edilar.

Ummu Ayman roziyallohu anhoning eri vafot etib, tul qoldi. Janobi Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bir kuni sahobalar bilan o‘tirganlarida: «Jannat ahlidan bo‘lgan ayol bilan oila qurishni xohlagan kishi Ummu Aymanni nikohiga olsin», dedilar. Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning bu taklifini asrab olgan o‘g‘illari Zayd ibn Horisa qabul qildi. Payg‘ambar alayhissalom Ummu Aymanni sahoba Zaydga nikohlab berdilar. Ikkovlaridan Islomning eng yosh qo‘mondoni, ulug‘ sahobiy Usoma ibn Zayd­ roziyallohu anhu dunyoga keldi.

Ummu Ayman roziyallohu anho Alloh taologa tavakkal qiladigan, sabrli ayol edi. Eng qiyin vaziyatda ham umidsizlikka tushmas, Alloh taoloning rahmati, madadi kelishiga ishonardi.

Bir kuni Ummu Ayman safarga chiqib, Ravha degan joy yaqinida dam olgani to‘xtadi. Qattiq chanqagan, bir qultum ham suvi qolmagan edi. Shunday holsizlanib turganida, osmondan oq arqonga bog‘langan bir chelak osilib tushganini ko‘rdi. Chelak to‘la muzdek totli suv ekan, qongunicha ichdi. Chanqog‘i bosilib, rohatlandi. Keyinchalik Ummu Ayman bu voqeani bayon qilarkan: «Shu suvdan ichganimdan so‘ng hargiz chanqoq nimaligini his qilmadim», deydi.

Sayyida Ummu Ayman roziyallohu anho Rasululloh sollallohu alayhi vasallamni katta qilgani uchun o‘z bolasidek ko‘rib, o‘rni kelganida koyib ham qo‘yardi. Lekin Rasululloh sollallohu alayhi vasallam uning so‘zini hargiz og‘ir olmaganlar.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam vafot etganlaridan keyin hazrat Abu Bakr bir kuni hazrat Umarga: “Ummu Aymanni ziyorat qilib kelaylik, Payg‘ambar alayhissalom uni ziyorat qilib turardilar”, dedi. Ummu Ayman ularni ko‘rib, yig‘ladi. Abu Bakr va Umar: “Nega yig‘laysiz, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Allohning dargohida ekanlari yaxshiroq emasmi?” deb tasalli bermoqchi bo‘lishdi. Ummu Ayman: “Men Rasululloh alayhissalomning Alloh taolo dargohida ekani yaxshiligini bilmaganim uchun emas, vahiy tushmay qolgani uchun yig‘layapman”, dedi. Uning bu so‘zi Abu Bakr va Umar roziyallohu anhumlarni ham qattiq hayajonga soldi, ular ham yig‘lashdi.

Alloh taolo Ummu Ayman roziyallohu anhoga uzoq umr ato qildi. U uch ulug‘ sahobiy boshqargan davrlarni ko‘rdi. Hazrat Usmon roziyallohu anhu davri boshlangan yili vafot etdi.

“Xadichai Kubro” ayol-qizlar islom o‘rta maxsus bilim yurti talabasi

 Madina QOSIMOVA

tayyorladi.

Siyrat va islom tarixi
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Mo‘tadillik - saodat

04.07.2025   9809   2 min.
Mo‘tadillik - saodat

Islom dini biror shaxs, guruh, mol-dunyoga nisbatan va obro‘-e’tibor topish uchun qilinadigan har qanday mutaassiblik va firqalarga bo‘linishni qoralaydi, tarafkashlikni johiliyat holatiga o‘xshatadi.

Mutaassiblikning turli ko‘rinishlari bor bo‘lib, ular kishining o‘zi, mol-dunyosi, farzandlari, millatini boshqalardan afzal bilib, bu yo‘lda ashaddiy ravishda kurashishi demakdir. Mo‘tabar manbalarimizda ota-bobolari va o‘zining nasabi bilan faxrlanish tuyg‘usi kishini do‘zaxga tortadi deb ta’kidlangan.

Mutaassiblik turlaridan biri bu diniy mutaassiblikdir. Diniy mutaassiblik deganda, ma’lum bir dinda asos bo‘lgan, ushbu din vakillari amal qiladigan ta’limot va qoidalarga qarshi chiqish, diniy tushunchalarni shariat ko‘rsatmalariga zid ravishda o‘zicha talqin qilib, boshqalarni unga ergashishga chorlash nazarda tutiladi. Diniy mutaassiblikning eng katta xatarlaridan biri bu, dinlararo muloqotga rahna solishdir.

Dinda mutaassibona harakat, dinda chuqur ketish, haddan oshish, Qur’on va Sunnatda kelgan ta’limotlarga zid ravishda o‘z fikriga ergashishni qattiq qoralanadi. Dinda haddan oshish deganda shariat belgilab qo‘ygan chegaradan chiqib ketish tushuniladi. Bu ish aqidada bo‘lsin, so‘z yoki amalda bo‘lsin, baribir. Bu borada Alloh taolo Baqara surasida  “Ushbular Allohning chegaralaridir. Bas, ulardan tajovuz qilmang. Va kim Allohning chegaralaridan tajovuz qilsa, bas, o‘shalar, ana o‘shalar, zolimlardir”, deb marhamat qiladi.

Payg‘ambarimiz Muhammad sallallohu alayhi vasallam: “Dinda haddan oshishdan ehtiyot bo‘linglar. Chunki, sizlardan oldin o‘tganlarni dinda haddan oshishlik halok qilgandir” deb uqtirganlar. 

Shunday ekan, bugungi kundagi ko‘plab muammolarning ildizi mutaassiblik va haddan oshish ekanligini hammamiz chuqur anglashimiz lozim. Xulosa o‘rnida, bu kabi muammolarning yechimi sifatida Faqih doktor Vahba Mustafo Zuhayliy janoblarining ushbu so‘zlarini keltirish bilan yakunlaymiz: “Islom mo‘tadil din bo‘lib haqiqatlardan birortasida chetga chiqishga yoki haddan oshishga yo‘l qo‘ymasligini anglatadi. Islomda va boshqa dinlarda dinda haddan oshish ham, e’tiqodda bir taraflama va g‘ayritabiiy bo‘lish ham, haddan tashqari qattiq olish ham, juda bo‘sh qo‘yib yuborish ham yo‘q…”. 

Alloh ta’olo barchamizni haq yo‘ldan adashtirmasin.

Kosonsoy tumani "Sodod" jome masjidi imom-xatibi

Bahodir Mirfayziyev

Manba: @Softalimotlar

MAQOLA