Ona Vatanimizda kumush qishning chillasi boshlanganiga ham bir hafta bo‘ldi. Tanamiz sovuq havoga moslashdi. Uzun tunlarimiz ibodatda, qisqa kunlarimiz fayzli barakotli o‘tmoqda. Yurtimizda islohotlar jadal sur’atlarda davom etayotir. Xalqimiz katta ijtiomiy-siyosiy o‘zgarishlar bo‘layotganidan mamnun. Ayniqsa, muqaddas dinimizni o‘rganish uchun ajoyib qulayliklar yaratilmoqda. Diniy o‘quv muassasalari qoshida Arab tilini o‘rganish kurslari ham ish boshladi. Kursga o‘qishga ishtiyoqmandlarning ko‘pligini ko‘rsangiz, ajabo, xalqimiz ilmga shunchalik tashna ekan-a, deb sevinib ketasiz.
Qo‘shni davlatlar bilan ham aloqalarimiz yaxshilanib, xalqaro maydonda mamlakatimizning obro‘si oshib borayotir. Inchunun, Moskva shahrida bo‘lib o‘tgan Mustaqil Davlatlar Hamdo‘stligi Davlat rahbarlari kengashining norasmiy uchrashuvida ishtirok etgan Prezidentimiz kuni kecha Rossiya Federatsiyasi Prezidenti Vladimir Putin bilan suhbatda O‘zbekistonning MDH mamlakatlari bilan hamkorligi yanada mustahkamlanib, tovar ayirboshlash hajmi sezilarli oshganini ta’kidladi. O‘zaro manfaatli hamkorlik a’zo davlatlarni uzviy bog‘lab turishi, ushbu uchrashuv aloqalarga yangi sur’at bag‘ishlashini qayd etdi.
Yurtboshimizning ana shu sa’y-harakatlari nainki, O‘zbekiston xalqining tinchligi, xotirjamligi, hayotining yanada farovon bo‘lishi, balki mintaqamiz, MDH davlatlari tinchligi yo‘lidagi chinakam fidokorlikdir. Biz davlatimiz rahbarining g‘ayrat-shijoatidan o‘rnak olib, kunduzlari mehnatda faol bo‘lsak, tunlari ibodatda qoim bo‘lsak, qanday yaxshi!
Zamharir qishning tunlarini toat-ibodat bilan o‘tkazayotgan yurtdoshlarimizga iymonlashmoqni niyat qilib, tahajjud namozi haqida so‘z yuritishni niyat qildik.
Tahajjud qanday namoz?
Tahajjud – xufton namozidan keyin yoki tunda bir necha soat uxlab turib o‘qiladigan nafl ibodat. Shu boisdan uni “tungi namoz” ham deb ataydilar. Agar bu namoz tunning bir qismi uxlab o‘tkazilgandan so‘ng o‘qilsa, ana shunga “tahajjud” deb ataladi. Tahajjud namozining eng kami ikki rakat, eng ko‘pi o‘n ikki rakat bo‘ladi. Eng afzali, bu namozda har ikki rakatdan so‘ng salom aytilganidir, degan olimlarimiz.
Tahajjud qanday o‘qiladi?
Hadisi shariflardan birida: “Tungi namozda bardavom bo‘ling. Chunki u sizlardan oldingi mo‘tabar zotlarning odati edi. Tungi sajda insonni Allohga yaqinlashtirib, yo‘l qo‘ygan gunohlaridan forig‘ qiladi, ko‘plab kasalliklardan qutqaradi va gunohu ma’siyat ishlardan qaytaradi”, deyilgan (Termiziy rivoyati).
Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam tahajjud namozini hech qachon qochirmaganlar. Hatto og‘ir bemorlik vaqtlarida ham tahajjudni o‘tirgan hollarida o‘qiganlar (Abu Dovud).
Endi ushbu namoz haqida sevimli Payg‘ambarimizga nozil bo‘lgan oyati karimalarni o‘rganamiz.
Alloh taolo Rasuliga quyidagi oyatlarda bunday xitob qilgan:
“Tunda (yarim kechada) uyg‘onib o‘zingiz uchun tahajjudni (nafl namozini) o‘qing! Shoyadki, Rabbingiz Sizni (Qiyomat kunida) maqtovli (shafoat qiladigan) maqomda tiriltirsa” (Isro, 79);
“Bas, ular aytayotgan narsalarga sabr qil. Rabbingga quyosh chiqishidan oldin va botishidan oldin tasbeh va hamd ayt. Shuningdek, kechaning bir qismida va kunduzning atrofida ham tasbeh ayt. Shoyadki, rozi bo‘lsang” (Toho, 130);
“Kechasida ham Unga tasbih ayt. Va sajdadan keyin ham” (Qof, 40);
“Va kechasi ham. Bas, yulduzlar botgandan keyin ham tasbih ayt” (Tur, 49);
“Ertayu kech Rabbing ismini zikr qil. Va kechasida ham Unga sajda qil va uzoq kechalarda Unga tasbih ayt” (Inson, 25-26)
Bu oyati karimalardan tahajjudning nihoyatda savobi ulug‘ namoz ekani ayon bo‘lmoqda. Demak, yarim tunda uyqudan turib ushbu namozni o‘qiyotgan azizlarimiz ulkan savoblarga erishayotgan ekan.
Rabbimiz bizni ham ana shunday savoblarga erishuvchilardan qilsin!
Bu ham hali hammasi emas, mehribon Parvardigorimiz tunlari ibodat qiluvchi obidlarni O‘zining muborak Kalomida maqtagan ham. O‘sha maqtovlarni keyingi maqolamizda yoritamiz, inshoalloh!
O‘MI matbuot xizmati
Savol: Islomda yangi kun qaysi soatdan boshlab kiradi? Masalan, shartli qabul qilingan tartib bo‘yicha soat 00:00 yangi kunning boshlanishi sanaladi? Islomda yangi kunning boshlanishi va tugashi qaysi vaqtdan e’tiborga olinadi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Dinimizga ko‘ra, kun shom vaqtidan boshlanadi va keyingi shomgacha davom etadi. Boshqacha qilib aytganda, islomda kun kecha bilan boshlanadi va uning ertasida kun botib, kunduz tugaganida, o‘sha kun ham yakunlanadi. Bunga oyat va hadislardan ko‘plab dalillar bor.
Faqat ayrim ahkomlarda kunning boshlanishi bomdod namozining vaqti kirishi (subhi sodiq)dan boshlanadi va kun keyingi bomdod vaqtigacha davom etadi. Masalan, Hajda Arafot vodiysida turishda hukm shunday.
Shuningdek, ayrim hollarda “kun” tushunchasi yuqoridagidek, 24 soatdan iborat (sutka) ma’nosida emas, balki tunga muqobil – qarama-qarshi ma’noda qo‘llanilishi ham mumkin. Bu holda kun boshlanishi bomdod vaqtidan to quyosh botgunigacha bo‘lgan muddat, ya’ni kunduzdan iborat bo‘ladi. Bunga misol uchun “bir kun ro‘za tutish” deganda aynan shu muddat nazarda tutiladi.
Xulosa qilib aytganda, dinimizdagi umumiy qoidaga ko‘ra, kunning boshlanishi kun botganidan boshlanib, keyingi kun botishigacha davom etadi. Ayrim istisno qilingan holatlarda kunning qachon boshlanib, qachon tugashi dindagi hukmlarga qarab farq qiladi. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.