Sayt test holatida ishlamoqda!
24 Dekabr, 2024   |   23 Jumadul soni, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:21
Quyosh
07:47
Peshin
12:28
Asr
15:18
Shom
17:02
Xufton
18:22
Bismillah
24 Dekabr, 2024, 23 Jumadul soni, 1446

Hadis sharhi: Rasululloh s.a.v. buyurgan 7 narsa

19.12.2017   6939   5 min.
Hadis sharhi:  Rasululloh s.a.v. buyurgan 7 narsa

 

Baro roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bizga yetti narsani buyurdilar va yetti narsadan qaytardilar. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bizga janozaga ergashishni, kasalni borib ko‘rishni, chaqirilgan joyga borishni, mazlumga yordam berishni, qasamni oqlashni, salomga alik olishni, aksa urgan kishini duo qilishni buyurdilar. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bizni kumush idishni ishlatishdan, tilla uzuk taqishdan, ipak matodan kiyim kiyishdan,  juda yupqa (nafis) libos kiyishdan, tilla ipdan to‘qilgan matodan kiyim kiyishdan qaytardilar(Imom Buxoriy rivoyati).

Sharh: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bizga nimani buyurgan bo‘lsalar, unga amal qilishimiz, nimadan qaytargan bo‘lsalar, undan tiyilishimiz dunyo va oxiratimiz saodati garovidir.

Janoza – farzi kifoya. Janoza deyilganda, janoza namozi va mayyitni dafn etish tushuniladi. Janoza namozi kabi mayyitni dafn etishi ham farzi kifoyadir. Janoza namozida qatnashgan kishi bir qiyrot ajr oladi, mayyitni dafn etishda ham ishtirok etsa, ikki qiyrot savobga ega bo‘ladi.

Tobutni to‘rt kishi ko‘tarishi sunnatdir. Tobutdan oldin yurilmaydi, shovqin qilmasdan, tobutni silkitmay tez yuriladi. Mayyit qabrga qo‘yilmasdan oldin o‘tirilmaydi.

Abu Hurayra (roziyallohu anhu) rivoyat qiladi: Payg‘ambarimiz (alayhissalom): Bir musulmonning janozasida imon va sabr-toqat bilan qatnashgan kishi ikki qiyrot ajr bilan qaytadi”, dedilar (Imom Buxoriy va Imom Abu Dovud rivoyati).

Xasta kishini borib ko‘rish sunnatdir. Ba’zilar kasal kishini borib ko‘rish vojib ham deyishgan. Hadisi sharifda bunday deyilgan: Kasallarni borib ko‘ringlar, ochlarga taom beringlar, qiynalgan kishilarni qutqaringlar (Imom Buxoriy rivoyati). Imom Muslim rivoyatidagi hadisda: Kim bir musulmon birodarini borib ko‘rsa, to qaytib kelgunicha jannat mevalari ichra bo‘ladi, deyilgan. Kasal ko‘rgani borgan kishi bemorning bosh tarafida o‘tirib, uning ko‘nglini ko‘taradigan iliq so‘zlar aytishi, peshonasiga qo‘lini qo‘yib mehribonlik qilishi va uni toliqtirib qo‘yadigan darajada ko‘p o‘tirmay, tezda chiqishi odobdandir. Payg‘ambarimiz (alayhissalom): «Kasal ko‘rgani borgan kishi “Allohumma ishfi abdaka” (“Ey Alloh, bandangga shifo ber”), deb aytsin», deganlar (Imom Muslim rivoyati).

Har bir dard sababli banda chekkan aziyatlari evaziga gunohlari kafforat qilinadi. Shuning uchun xasta kishini borib ko‘rib, undan duo olinadi. Ummu Sulaym roziyallohu anho aytadi: «Men kasal bo‘ldim. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam meni ko‘rgani keldilar va: Ey Ummu Sulaym, ...agar sen bu xastalikdan sog‘aysang, xuddi temir zangi olovda tozalanganidek gunohlardan poklanasan, dedilar» (Imom Abu Dovud rivoyati).

Chaqirilgan joyga borish mo‘minlarning bir-birlaridagi haqlaridandir. Ulamolar nikoh e’loni uchun chaqirilgan joyga borish lozim, deyishgan.

Qo‘lidan kelsa, mazlum kishiga yordamlashish vojib bo‘ladi. Anas ibn Molik (roziyallohu anhu) rivoyat qiladi: Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) bunday dedilar: Birodaring zolim bo‘lsa ham, mazlum bo‘lsa ham yordam ber”. Shunda bir kishi: “Ey Rasululloh, mazlumga-ku yordam beramiz, ammo zolimga qanday qilib yordam berish mumkin”, dedi. Shunda Payg‘ambarimiz (alayhissalom): Zolimni zulm qilishdan qaytarishing, unga qilgan yordaming bo‘ladi, dedilar (Imom Buxoriy, Imom Muslim rivoyati).

Bir bandai mo‘minni munofiqning zulmidan himoya qilgan  kishini qiyomatda farishtalar do‘zax olovidan himoya etadi. Qudsiy hadisda bunday deyiladi: Izzat va Jalolimga qasamki, albatta, zolimdan tezda va keyin ham intiqom olaman. Albatta, mazlumni ko‘rib yordam berishga kuch-quvvati yetib unga ko‘maklashmagan kishidan intiqom olaman” (“Kitobut tavbeh”, Imom ibn Hibbon rivoyati).

Payg‘ambarimiz alayhissalom bo‘lar-bo‘lmas narsalarga qasam ichishdan qaytarganlar. Ammo kishi qasam ichsa, uni oqlashi, agar qasamini buzsa, kafforat to‘lashi lozim bo‘ladi.

Salom berish sunnat, unga alik olish farzdir. Bir jamoadan bir kishi salomga alik olsa, boshqalaridan soqit bo‘ladi. Agar hech kim javob bermasa, barcha birdek gunohkor bo‘ladi.

Salomni eshitgan yoki lablaridan salom berish ifodasini anglagan kishining alik olishi vojibdir.

Aksa urgan kishi “alhamdulillah”, desa, uni eshitganlar “yarhamukalloh”, deyishi lozim. 

Erkak kishiga ham, ayolga ham kumush yoki oltin idishlarni ishlatish, ya’ni unda taom iste’mol qilish, suv ichish mumkin emas.  Huzayfa roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday dedilar: Oltin va kumush idishlarda suv ichmanglar va ularda ovqatlanmanglar.

Erkaklar  oltin uzuk taqishdan qaytarilgan. Podshoh yoki qozilar zaruriy hollarda kumush uzuk taqishi mumkin, xolos.

Ipak matodan bo‘lgan kiyimlarni kiyish erkak kishilarga haromdir. Hazrat Ali roziyallohu anhu rivoyat qiladi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bir ipak harirni olib o‘ng yonlariga, bir oltinni olib chap yonlariga qo‘ydilar. So‘ngra mana shu ikkalasi ummatimning erkaklariga haromdir”, dedilar (Imom Abu Dovud rivoyati).

 

Abduvohid O‘ROZOV,

Toshkent shahridagi “Pul yemas ota” jome masjidi imom noibi

Siyrat va islom tarixi
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Imomga yetisha olmasam nima qilaman?

24.12.2024   884   2 min.
Imomga yetisha olmasam nima qilaman?

Cavol: Men jamoat namoziga borishni endi boshladim. Men namozni sekin o‘qiyman. Gap shundaki, ko‘pincha men salavotni o‘qiyotganimda imom ikki tarafga salom berayotgan bo‘ladi. Shu holada men salavotni tugatib, keyin duo o‘qib so‘ng salom berishim kerakmi yoki imom bilan barobar salom berishim kerakmi?

Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Siz bu holatda imom bilan birgalikda salom berasiz. Zero, salavot o‘qish sunnat, imomga ergashish esa vojib amal sanaladi. Vojib amal sunnat amaldan yuqori bo‘lgani sababli siz vojib bo‘lgan amalni bajarasiz. Agar tashahhud (“At-tahiyyot...”) duosini o‘qiyotganingizda imom salom berib qolsa, siz tashahhud duosini tugatib, keyin salom berasiz. Chunki tashahhud duosini o‘qish vojib amal hisoblanadi. 

Bu haqda fiqhiy kitoblarimizda bunday deyiladi: “Imomga iqtido qilgan kishi salavotni o‘qiyotgan vaqtida imom salom bersa, u ham imomga ergashib salom beradi. Chunki namozning oxirida salavot aytish sunnatdir” (“Fiqhul ibodat” kitobi).

Alloma ibn Obidin rahimahulloh bunday deydilar: “Farz va vojib amallarda kechiktirmasdan imomga ergashish vojib sanaladi. Ammo imomga ergashish bilan boshqa vojib amal teng kelib qolsa, “imomga ergashish kerak” deb vojibni tark qilmaydi, balki avval vojibni bajarib, keyin imomga ergashadi. Masalan, imomga iqtido qilgan kishi tashahhudni tugatishdan avval imom uchinchi rakatga tursa, iqtido qilgan kishi avval tashahhudni tugatib, keyin o‘rnidan turib, imomga ergashadi (Chunki ikkisi ham vojib bo‘lib, birini bajaraman deb boshqasini tark qilmaydi).

Agar imomga ergashish bilan sunnat amal teng kelib qolsa, yuqoridagidek qilmaydi. Masalan, (sajda yoki rukuda) imomga iqtido qilgan kishi tasbihni uch marta aytishidan avval imom boshini ko‘tarsa – fuqaholarimiz eng to‘g‘risi deya aytgan gapga ko‘ra - imomga ergashadi. Chunki sunnatni tark qilish vojibni kechiktirishdan ko‘ra ustundir” (“Raddul muhtor” kitobi).

Xulosa qilib aytganda, siz salavot yoki undan keyinggi duolarni o‘qiyotgan paytingizda imom salom berib yuborsa, siz imomga ergashib, salom berasiz. Bu o‘rinda salavot yoki duolarni oxiriga yetkazmaysiz. Vallohu a’lam.

O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi

Maqolalar