Sayt test holatida ishlamoqda!
13 Iyun, 2025   |   17 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:28
Asr
17:38
Shom
20:00
Xufton
21:38
Bismillah
13 Iyun, 2025, 17 Zulhijja, 1446

O‘lgan odam go‘shtini yeyishga qiyoslangan gunohni bilasizmi?

19.12.2017   5638   5 min.
O‘lgan odam go‘shtini yeyishga qiyoslangan gunohni bilasizmi?

Abu Dardo (roziyallohu anhu)dan rivoyat qilinadi: “Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam): “Kim birodarining obro‘sini (to‘kilishidan, ya’ni g‘iybat qilinishidan) saqlasa, Alloh taolo uning yuzini (butun badanini) Qiyomat kunining olovidan saqlaydi”, dedilar (Imom Termiziy rivoyati).

G‘iybat haqida turli tushunchalar bor. Uni odamlar har xil tushunadi. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) sahobalarga: “Sizlar g‘iybat nimaligini bilasizlarmi?” dedilar. Ular: “Alloh va Rasuli biluvchiroq”, deyishdi. Nabiy (sollallohu alayhi va sallam): “Birodaringiz u haqida gapirgan so‘zingizni eshitib, xafa bo‘lsa, siz uni g‘iybat qilibsiz”, dedilar. Sahobalar: “Yo Rasululloh, biz aytgan sifat unda bo‘lsa-chi?” dedilar. Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi va sallam): “Shunda g‘iybat bo‘ladi. Agar siz aytgan sifat unda bo‘lmasa, unga bo‘xton qilgan bo‘lasiz”, dedilar (Imom Muslim rivoyati).

Shuning uchun, boshqalar bilan gaplashayotgan vaqtda oramizda bo‘lmagan, ya’ni suhbatda ishtirok etmayotgan inson haqida, gapirishga zarurat tug‘ilsa, u haqida yaxshi so‘z aytishimiz lozim. Oramizda yo‘q odam haqida yomon so‘z aytilsa va obro‘sini to‘kilsa, gapirayotgan odamni to‘xtatish va birodarimizni himoya qilishimiz kerak. Shunda Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) aytganlaridek, zimmamizdagi burchimizni ado etgan bo‘lamiz. Shu sabab banda Qiyomat kunida do‘zaxning alamli azobidan najot topib, Alloh taoloning ulug‘ mukofotiga sazovor bo‘ladi. Do‘stining obro‘sini himoya qilishga, g‘iybat qilayotgan kimsani to‘xtatishga kuchi yetmagan odam, Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) bergan talimga amal qilishi lozim bo‘ladi. Ya’ni, munkar ishni qo‘l va til bilan to‘xtatishga qodir bo‘lmagan odam, qalbi bilan inkor qilsin yoki suhbatni tark etsin. Alloh taolo Quroni karimda bunday marhamat qiladi: “Ba’zilaringiz ba’zilaringizni g‘iybat qilmanglar. Sizlardan birortalaringiz o‘zining o‘lgan birodarining go‘shtini yeyishni yaxshi ko‘rurmi? Ha, yomon ko‘rasizlar. Allohdan qo‘rqinglar! Albatta, Alloh tavbani ko‘p qabul qiluvchi va rahmlidir” (Hujurot, 12).

Ushbu oyatda ham Alloh taolo bandalarni g‘iybat qilmaslikka amr etmoqda. G‘iybatning harom, gunohi kabiralardan ekanini hamma ulamolar bir ovozdan ta’kidlaganlar. Bu ish naqadar qabih va naqadar yomon ekanligi oyati karimada ham bayon qilinmoqda.

Mazkur oyatdan g‘iybat qilish o‘lgan odamni go‘shtini yeyish bilan barobar ekani tushuniladi. Ma’lumki, insonning go‘shtini yeyish nafaqat Islom dinida, balki, boshqa dinlarda ham mumkin emas. Odam o‘lgandan keyin uning go‘shtini yeyishni esa xayolga keltirish, hatto, tasavvur qilish ham mashaqqat. Shuning uchun, oyatdagi: “yaxshi ko‘rasizmi?” degan savolga hech kim, “Ha”, deb javob bermaydi. Shu bois oyatning davomida: “Ha, yomon ko‘rasizlar!” deb ta’kidlanmoqda.

Oyatning davomida mazkur gunohni qilganlarni Allohdan qo‘rqishga chaqirilib: “Allohdan qo‘rqinglar”, deyildi. Shu bilan birga, avval bilmasdan g‘iybat qilib qo‘yilgan bo‘lsa, tezda tavba qilib gunohni yuvish mumkin ekani aytilmoqda. Shuningdek, Alloh taoloning fazli-marhamatidan noumid bo‘lmaslikka chaqirilmoqda.

Chin dildan nadomat chekib, qayta bu ishni qilmaslikka ahd qilib va unga vafo qilish tavbaning shartlaridir. Hamda kimni qayerda g‘iybat qilgan bo‘lsangiz, o‘sha yerda u odam haqida yaxshi gaplarni gapirish lozim. Shunda Alloh taolo tavbani qabul qiladi.

G‘iybatning sabablari juda ko‘p. Jumladan, g‘azabini to‘kib solish, boshqalarning suhbatiga qo‘shilish, o‘z obro‘sini ko‘tarish, hasad, o‘yin-kulgu va hazil qilish kabilar g‘iybatga sabab bo‘ladi. Ba’zida bir odam boshqa kimsaning jahlini chiqaradi. G‘azabi chiqqan odam uni yo‘qligida, g‘iybat qilib o‘ch olishga harakat qiladi. Ayrim hollarda tanish yoki ulfatlar bir kishini g‘iybat qilayotgan bo‘lsa, yoqish va yaxshi ko‘rinish niyatida ularga qo‘shiladi. Buni o‘zicha odamgarchilik deb o‘ylaydi. Aslida, u gunohga sherik bo‘ladi. Ba’zilar esa “Falonchi johil, fahmi yo‘q”, deb, o‘zlarini ilmli va o‘tkir fahmli qilib ko‘rsatishga urinadi. Ko‘pchilik bir kishini maqtasa, unga hasad qiladi va uni g‘iybat qilib, obro‘sini to‘kish payidan bo‘ladi. Ayrimlar boshqalarni kuldirish va davrani qizitish maqsadida ba’zilarni kamchilik va ayblarini aytib, g‘iybat qilishadi.

Inson g‘iybat tufayli Alloh taoloning g‘azabiga duchor bo‘lishi haqida fikr qilishi mazkur gunohdan saqlanishda muhim omil hisoblanadi. Shuningdek, banda qiyomat kuni g‘iybatchining savoblari olinib boshqaga berilishi yoki  uning zimmasiga o‘zganing gunohlari yuklanishini doimo yodda tutishi lozim. G‘iybat payti hamma o‘zining ayblarini o‘ylasin va ularni tuzatishga kirishsin. O‘zining kamchilik va nuqsonlari bo‘la turib, boshqalarni ayblashdan uyalsin. Agar o‘zini ayblardan xoli bilsa, shukr qilsin. Inson o‘zini eng yomon ayb – g‘iybatchilik ila bulg‘amasin. O‘zini boshqalar g‘iybat qilishini xohlamaganidek, o‘zgalarni g‘iybat qilishni istamasin. G‘iybatga sabab bo‘ladigan illatlarni yo‘q qilishga harakat qilsin. Har dardning davosi uni keltirib chiqargan sabablarni yo‘q qilish bilan bo‘ladi.

Mo‘min-musulmonlar o‘zlari g‘iybatdan saqlanib, boshqalarni ham bu gunohdan tiyilishiga harakat qilishlari zarur. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam): “Musulmon mo‘minning birodaridir. Har bir mo‘minning zimmasida musulmonlarning qoni, moli va obro‘sini himoya qilish burchi bor”, deganlar. Shuning uchun,  har birimiz o‘z burchimizni to‘liq ado etmog‘imiz lozimdir.

Ibn Hajar Asqaloniyning “Qirq hadis” kitobi asosida

Abdusamad TOJIDDINOV

tayyorladi.

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Yangiliklar

O‘zbekistondagi megaloyiha ekspozitsiyasining 6 asosiy yo‘nalishi tahlil qilindi

10.06.2025   5652   3 min.
O‘zbekistondagi megaloyiha ekspozitsiyasining 6 asosiy yo‘nalishi tahlil qilindi

 Yig‘ilishda Kengash a’zolari, Ishchi guruh rahbarlari va yetakchi olimlar – O‘zRFA vitse-prezidenti, Abu Rayhon Beruniy nomidagi Sharqshunoslik instituti direktori, professor Bahrom Abduhalimov, tarix fanlari doktori, professor Jannat Ismoilova, O‘zbekiston tasviriy san’ati akademigi Akbar Hakimov hamda markaz rahbariyati va xodimlari ishtirok etdi.

   

Yig‘ilishda markaz ekspozitsiyasining 6 asosiy yo‘nalishi bo‘yicha amalga oshirilayotgan ishlar muhokama qilindi. Jumladan:

  • "Qur’oni karim" zali
  • "Islomdan avvalgi davr sivilizatsiyalari"
  • "Birinchi Renessans davri"
  • "Ikkinchi Renessans davri"
  • “Yangi O‘zbekiston – Uchinchi Renessans poydevori”

 

Shu bilan birga, xorijiy muzeylarda saqlanayotgan va O‘zbekistonga daxldor bo‘lgan 350 ga yaqin eksponat ko‘rib chiqildi va ularni tanlab olish ishlari boshlab yuborildi.

 

Markaz rahbari Firdavs Abduxoliqov o‘z chiqishida bunday ta’kidladi:

 

— Hurmatli Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan barpo etilayotgan ushbu markaz ekspozitsiyasini boyitish maqsadida xorij muzeylari va kutubxonalarida saqlanayotgan yurtimizga oid artefaktlarni olib kelish bo‘yicha ishlar olib borilmoqda. Bir qator eksponatlar markazning ochilish marosimiga tayyor holatda bo‘ladi. Shuningdek, respublikadagi muzeylar ham 20 tadan eng noyob eksponat taqdim etishi rejalashtirilgan.

   

    Yig‘ilishda "Islomdan avvalgi davr" ekspozitsiyasi bo‘yicha olib borilayotgan ishlar haqida ekspozitsiya koordinatori Anvar Matniyazov ma’lumot berdi:

 

— Bu ekspozitsiyaga vaqt devori orqali kiriladi. U 6 ta sektordan iborat bo‘lib, Baqtriyadan boshlanadi. Turkiyalik dizaynerlar bilan hamkorlikda ish olib borilyapti. Mulyajlar, faksimilelar va qo‘lyozmalar bo‘yicha kelishuvlarga erishilgan. Shuningdek, yurtimizdagi 60 ta tarixiy qal’a o‘lchamlari to‘planib, sistemalashtirildi.

   

    Qadimgi Xorazm, So‘g‘d, Choch sivilizatsiyalariga oid tasviriy san’at, haykalchalar, tangalar va uy-ro‘zg‘or buyumlari xalqaro ko‘rgazmada namoyish etilishi rejalashtirilmoqda.

Vaqt devori kompozitsiyasida sharq miniatyuralari ham taqdim qilindi. Bu kompozitsiya turli davrlardagi siyosiy va ijtimoiy voqealarni badiiy tasvirlar orqali namoyon etadi:

 

  • Islomdan avvalgi davr sivilizatsiyalari – barelef uslubida,

 

  • Birinchi Renessans – mahobatli rangtasvir uslubida,

 

  • Ikkinchi Renessans – Kamoliddin Behzod, Mahmud Muzahhib va Muhammad Murod Samarqandiy kabi miniatyura maktabi asoschilari uslubida.

 

   O‘zbekiston xalq rassomi Bahodir Jalolov rahbarligidagi ijodiy guruh ushbu yo‘nalishda faoliyat yuritmoqda. 

 

Yig‘ilish yakunida O‘zbekiston Kinematografiya agentligi tomonidan tayyorlangan olimlar hayoti va merosiga bag‘ishlangan videoroliklar namoyish etildi. Ilmiy kengash a’zolari ushbu videomateriallar mazmunan va vizual jihatdan zamonaviy talablarga mos bo‘lishi zarurligini ta’kidlashdi.

cisc.uz

 

O‘zbekistondagi megaloyiha ekspozitsiyasining 6 asosiy yo‘nalishi tahlil qilindi O‘zbekistondagi megaloyiha ekspozitsiyasining 6 asosiy yo‘nalishi tahlil qilindi O‘zbekistondagi megaloyiha ekspozitsiyasining 6 asosiy yo‘nalishi tahlil qilindi O‘zbekistondagi megaloyiha ekspozitsiyasining 6 asosiy yo‘nalishi tahlil qilindi
O'zbekiston yangiliklari