2017 yil 18 dekabr kuni O‘zbekiston musulmonlari idorasida sharqshunos olim, din va jamoat arbobi, diplomat Shamsiddinxon Boboxonov tavalludining 80 yilligiga bag‘ishlab nashr etilgan falsafa fanlari doktori, professor Saidmuxtor Saidqosimovning “Ulug‘ insonlar ma’naviyati” nomli kitobining taqdimot anjumani bo‘lib o‘tdi. Unda O‘zFA akademigi, filologiya fanlari doktori, professor Ne’matulloh Ibrohimov, Iqtisod fanlari doktori, professor Nurislom Tuxliyev va O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Usmonxon Alimov hazratlari o‘z ma’ruzalari bilan ishtirok etdilar. Shamsiddinxon Boboxonovning hayoti va faoliyatiga bag‘ishlangan videolavha namoyish etildi.
Tadbirda O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Din ishlari bo‘yicha qo‘mita, O‘zbekiston musulmonlari idorasi, O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazining rahbar xodimlari, professor-o‘qituvchilar, sharqshunos olimlar, ulamolar, imom-xatiblar, Toshkent islom instituti va Toshkent islom universiteti talaba-yoshlari qatnashdi.
Tadbirda so‘zga chiqqan “Ulug‘ insonlar ma’naviyati” nomli kitob muallifi, professor Saidmuxtor Saidqosimov Boboxonovlar sulolasining og‘ir va tahlikali davrlarda Islom dini himoyasi yo‘lida chekkan zahmatlari va o‘z navbatida shodu xursandchilik onlarini o‘zining mazkur kitobida sodda va xalqchil tilda ifoda etganini bayon qildi.
Asar qiziqish bilan “bir nafas”da o‘qilib, katta taassurot qoldirishi, unda Shamsiddin Boboxonovning hayot yo‘li va mazmunli faoliyati bilan birga Boboxonovlar sulolasi, ular bilan zamondosh bo‘lgan davlat va jamoat arboblari, olim va yozuvchilar bilan bog‘liq hayotiy lavhalar ham o‘rin olgani to‘g‘risida professor Nurislom Tuxliyev tadbir ishtirokchilariga ma’lumot berdi.
Anjumanda so‘zga chiqqan muftiy Usmonxon Alimov hazratlari Shamsiddinxon Boboxonov 1982–1989 yillardagi muftiylik faoliyatlari sho‘rolar davlatida parokandalik boshlangan, qaltis bir davrga to‘g‘ri kelgani, dahriylar hiyla-nayrang qilib, ko‘p jabru sitamlar o‘tkazganini alohida ta’kidladilar. Muftiy hazratlari so‘zlarida davom etib, mana shunday zamonlar haqida hazrat Rasululloh sollallohu alayhi va sallamning: “Hali odamlarga shunday bir zamon ham keladiki, unda dinida sabr qiluvchi kishi huddi cho‘g‘ni changallab turgan odamga o‘xshaydi”, degan hadislarida diniy faoliyat ko‘rsatish o‘ta qiyin bo‘lgan vaqtlarda dinni huddi cho‘g‘ni ushlagandek tutib turishga qiyoslanganini izohladilar. Shuningdek, Qur’oni karimda: “Albatta, har bir qiyinchilik bilan birga yengillik bordir”, deb xabar qilingani (Sharh, 6) va yana bir oyati karimada: “Ey imon keltirganlar! Sabr qiling, bag‘rikeng bo‘ling va Alloh yo‘liga taxt bo‘lib turing va Allohdan qo‘rqing, zora, oxiratda najot topsangiz!” (Oli Imron, 200) deb ta’kidlanganini muftiy hazratlari tadbir ishtirokchilariga tushuntirdilar.
So‘zga chiqqan notiqlar odamlar mana shunday olimlarning hayotlaridan ibrat olishi haqida to‘xtalib, mazhabboshimiz Imomi A’zamning “Olimlar haqida hikoya qilish, ular bilan birga o‘tirish men uchun ko‘p fiqh o‘qish va o‘rganishdan yaxshiroqdir. Chunki, bu hikoyalar qavmning odobu axloqlari manbaidir”, degan so‘zlarini keltirishdi. Shuningdek, Payg‘ambarimiz Muhammad alayhissalomning “Mo‘minlarning imon jihatidan komilrog‘i xulqi yaxshi bo‘lganlaridir”, degan hadisni ma’ruzachilar atroflicha sharhlashdi.
“Ulug‘ insonlar ma’naviyati” nomli asar keng kitobxonlarga mo‘ljallangani bilan ham ahamiyatli ekani anjumanda ko‘p bor ta’kidlandi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati
Shukuh
Mamlakatimizda muborak Qurbon hayitini ko‘tarinki kayfiyatda nishonlash yaxshi an’anaga aylangan. Bayram kunlari yurtimizda mehr-oqibat, insonparvarlik, shukronalik, saxovat va bag‘rikenglik kabi xalqimizga xos ezgu fazilatlar yanada yorqin namoyon bo‘ladi.
Ushbu muborak ayyomda qarindosh-urug‘lar, yaqinlar, yolg‘iz keksalar holidan xabar olinadi, ko‘makka muhtoj insonlarga yordam beriladi, qisqacha aytganda, jamiyatda birdamlik va ahillik muhiti yana ham mustahkamlanadi.
Kezi kelganda, bugun mamlakatimiz yangi taraqqiyot bosqichiga chiqqanini, barcha sohalar qatori diniy-ma’rifiy jabhada ham ko‘plab islohotlar amalga oshirilayotganini, yutuqlarga erishilayotganini alohida qayd etish lozim.
Yangi O‘zbekistondagi bu muvaffaqiyatlar zamirida fuqarolarning vijdon erkinligi huquqlarini ta’minlash borasidagi yangilik va yengilliklarni alohida qayd etish, xususan, ikki muhim hujjatni eslab o‘tish lozim.
Birinchisi — “O‘zbekiston Respublikasida fuqarolarning vijdon erkinligini ta’minlash va diniy sohadagi davlat siyosati konsepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida”gi Qonun, ikkinchisi — Prezidentimizning “Fuqarolarning vijdon erkinligi huquqi kafolatlarini yanada mustahkamlash hamda diniy-ma’rifiy sohadagi islohotlarni yangi bosqichga olib chiqish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi Farmoni. Ushbu ikki muhim hujjat tom ma’noda diniy-ma’rifiy soha samaradorligini yangi bosqichga olib chiqishning mustahkam huquqiy asosi bo‘ldi.
Farmonga asosan, ko‘hna Buxoroda Bahouddin Naqshband ilmiy-tadqiqot markazi tashkil etildi. Bu xalqimiz, xususan, diniy-ma’rifiy soha vakillari uchun katta xushxabardir. Ushbu markaz tom ma’noda buyuk ajdodimiz Bahouddin Naqshband va naqshbandiylik tariqati allomalarining yuksak insonparvarlik g‘oyalarini ilmiy asosda o‘rganish, yosh avlodni bag‘rikenglik hamda o‘zaro hurmat ruhida tarbiyalashda muhim o‘rin tutadi. Shuningdek, tasavvuf ta’limoti tarixi va uning bugungi kundagi ahamiyatini ilmiy tadqiq etish, “Yetti pir” allomalari va aziz avliyolarning boy ilmiy-ma’naviy merosini xalqaro maydonda keng targ‘ib qilish kabi asosiy vazifalarni bajaradi. Naqshbandiylik ta’limotining ezgu g‘oyalarini tadqiq etish uchun ilmiy-nazariy va uslubiy masalalarga bag‘ishlangan anjuman, konferensiya, ko‘rgazma, seminar-trening, tanlovlar hamda boshqa madaniy-ma’rifiy tadbirlar tashkil etadi. Tasavvuf ta’limotining ilmiy asoslangan g‘oyalarini targ‘ib qiladi va soxta tariqatchilikning oldini olish bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqadi.
Sirasini aytganda, ushbu markaz ham Imom Buxoriy, Imom Termiziy, Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazlari hamda O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi singari uchinchi Renessansni qaror toptirish yo‘lidagi yana bir mustahkam ilm va aql markazi bo‘ladi, albatta.
Shu o‘rinda, O‘zbekiston Prezidentining Qurbon hayiti munosabati bilan yo‘llagan tabrigida ta’kidlanganidek, buyuk tariximiz va madaniyatimiz durdonalarini, mashhur allomalarimizning boy merosini to‘plash va keng targ‘ib etishga alohida e’tibor qaratilmoqda. Jumladan, ko‘hna Sharq mo‘jizasi — Samarqand shahri 2025 yilda Islom madaniyati poytaxti, deb e’lon qilindi, ulug‘ vatandoshimiz Imom Moturidiyning 1155 yillik tavallud sanasi yurtimiz bo‘ylab keng nishonlanmoqda.
Poytaxtimizda bunyod etilayotgan O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi markazi ilmiy-ma’naviy yo‘nalishdagi ulkan va noyob loyiha sifatida el-yurtimiz hamda xalqaro jamoatchilikda katta qiziqish uyg‘otmoqda. Bu muazzam maskan ko‘p ming yillik qadimiy tariximiz, boy va betakror milliy madaniyatimizning yorqin timsoli sifatida yangi O‘zbekiston hayotidagi g‘oyat muhim voqeaga aylanajak, albatta.
Shukrki, maqtansak arziydigan bu kabi xushxabar va yangiliklar bisyor. Ayniqsa, ayni hayit kunlarida bu yurtdoshlarimiz kayfiyatini yanada ko‘tarishi, bayramga o‘zgacha shukuh qo‘shishi muqarrar.
Kezi kelganda aytish joizki, muborak Qurbon hayitining ahamiyati yangi O‘zbekistonda ijtimoiy davlat barpo etish jarayonlari hal qiluvchi bosqichga kirayotgan bugungi sharoitda tobora ortib bormoqda. Bu muborak kunda yaqinlar bilan ko‘rishish, uzoqlashgan do‘stlar bilan yarashish, qarindosh-urug‘larga ziyoratga borish — barchasi mehr-oqibat va insonlar o‘rtasidagi uzviy aloqalarni mustahkamlaydi.
Hayit faqat bayramgina emas, balki ming yillar davomida shakllangan qadriyatlarimiz tarannumi hisoblanadi. Odatda ushbu ayyomda hamma bir-birini bayram bilan samimiy muborakbod etadi, qurbonliklar qilinadi. Qurbonlik go‘shtidan va taomidan ehtiyojmand, kam ta’minlangan insonlar, turli millat va din vakillariga ulashiladi. Bu, o‘z navbatida, saxiylik, shukronalik, jamiyatdagi tenglikni ta’minlashga qaratilgan ulkan ibrat hamda muhtojlar, yetim-yesirlar va e’tiborga muhtoj insonlar haqida qayg‘urishning amaliy ifodasi, qolaversa, o‘zaro mehr-oqibat rishtalarining yanada mustahkamlanishiga sabab bo‘ladi.
Hayit ayyomingiz muborak bo‘lsin!
Homidjon ISHMATBЕKOV,
O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi o‘rinbosari.