Sayt test holatida ishlamoqda!
23 Dekabr, 2024   |   22 Jumadul soni, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:21
Quyosh
07:46
Peshin
12:27
Asr
15:17
Shom
17:01
Xufton
18:21
Bismillah
23 Dekabr, 2024, 22 Jumadul soni, 1446

Qish– mo‘minning bahori (2-maqola): Ibodatning rohati

7.12.2017   5742   4 min.
Qish– mo‘minning bahori (2-maqola):                                                           Ibodatning rohati

Qish. Tunlar hamon uzayishda davom etmoqda. Mo‘min-musulmonlar shu kunlarga: yana qorlarni, muzlarni ko‘radigan kunlarga yetkazganiga shukr qilib, zikrlarini va ibodatlarini ko‘paytirmoqda.

Dinimiz poklikni talab etgani bois kishilarimiz namozga borayotganda yoki boshqa ish bilan yurganda kiyimiga loy sachragan bo‘lsa, uni nima qilish kerak, o‘sha loy sachragan joyin yuvish kerakmi yoki kiyimning hamma joyin yuvish zarurmi deya o‘ylanib qoladi. Bu ikkisining qaysi birini qilsa ham jamoatdan qolib ketadi. Ammo Alloh taoloning mehribonligini qarangki, bu ishning ikkalasini ham qilish shart emas ekan. Chunki uning asli pok ekan. “Musannaf”da bir qator tobeinlardan bunday rivoyat qilingani keltirilgan: “Ular yomg‘irdagi suv va loyni kechib, masjidga kirar va namoz o‘qir edilar”.

Qish faslida shaharda tahoratu ibodat unchalik qiyinchilik tug‘dirmaydi. Chunki masjidlarimizning tahoratxonalaridagi qulayliklar tahorat qilayotgan kishiga rohat-farog‘at bag‘ishlaydi. Hamma joy top-toza, charog‘on, jo‘mrakni bir tarafga qaratib sal qiyalatsangiz, issiq suv keladi; aksini qilsangiz, sovuq suv; o‘rtasiga qo‘ysangiz, iliq suv. Muattar hidli sovunlarni aytmaysizmi. Yuz-qo‘l uchun, oyoq artish uchun alohida sochiqlar, yana shamollatib quritgichlar ham bor. Yana tahoratni tugatib chiqayotganingizda masjid xodimlari  mushki anbar ham surib qo‘yishadi.

Namozxonaga kirsangiz, yumshoq gilamlar to‘shalgan, issiqqina, ko‘plab masjidlarda issiq pol qilingan. O‘sha yerda o‘tirib namoz boshlanguncha tokchalarga terib qo‘yilgan kitoblarni mutolaa qilasiz, hatto namoz tugagandan keyin ham ketgisi kelmaydi odamning. 

Faqat shu faslda safarga chiqib qolgan kishi yoki qishloq joyda yashaydigan namozxonlarning hozircha bir oz mashaqqatlari bor. Biroq  ana shu mashaqqat uchun aslida juda katta savoblar olar ekanmiz. Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisi sharifda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: "Olloh u bilan xatolarni o‘chirib, darajalarni ko‘taradigan narsaga ko‘rsatma beraymi?" dedilar. Sahobalar: "Ha, ko‘rsatma bering", deyishdi. Shunda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: "Qiyinchilik paytida tahoratni mukammal tarzda ado etish, masjidga qadamni ko‘paytirish va namozdan keyin namozni kutishdir. Mana shu ribotdir (marg‘ub bo‘lingan narsa)", dedilar (Imom Muslim rivoyati).   

Qoziy Iyoz: "Qiyinchilik paytida tahoratni mukammal tarzda ado etishdagi mashaqqat deyilganda, qattiq sovuq, jasadning sovuq qotishi va shunga o‘xshash narsalar nazarda tutilgan", degan.

Buni qarangki, namozning vaqti ichida ham vaqti bo‘lar ekan. Yozning jaziramasida peshinni bir oz salqinlatib o‘qiganimizdek, qishning qahratonida peshinni vaqti kirgani zahoti o‘qib olsak foydali bo‘lar ekan. Anas roziyallohu anhudan rivoyat qilib dedi: "Rasululloh sollallohu alayhi va sallam sovuq qattiq bo‘lsa, namozni erta o‘qirdilar. Agar issiq qattiq bo‘lsa, namozni sovutardilar (ya’ni avvalgi vaqtidan kechiktirardilar)". (Imom Buxoriy rivoyat qilgan). 

Imom Termiziy ana shu hadisning ma’nosini tushuntirib: "Bu Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning as'hoblari va ulardan keyingi ahli ilmlar ixtiyor etgan narsadir, zero, namozdan qasd qilingan narsa xushu’ va qalbning huzuridir, qattiq sovuq va qattiq issiq namozxonni mashg‘ul qiladigan narsalar jumlasidandir", degan ekan.

“Hikmat izlaganga hikmatdir dunyo” deganlaridek, qish faslining ham hikmatlari juda ko‘p va ularni o‘rganilib borilaversa, sovuqni ham, uzun tunlarni ham yoqtirib qolarkan odam. Ayniqsa, qish fasli ro‘za tutishga g‘oyat qulay fasl. Zotan,  Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: "Qishdagi ro‘za, salqin (rohatli) g‘animatdir", dedilar (Imom Ahmad rivoyati).

Binobarin, qish kunlarida ro‘za tutish tushlikni bir oz kechikib qilishdek gap. Eng muhimi, chanqamaysiz, jigaringiz kuymaydi, qorningiz ochadigan vaqtda o‘zi iftor vaqti kirgan bo‘ladi.

Shunday ekan, ana shunday qulay fursat, g‘animat damlardan foydalanib qolaylik, azizlar!

 

O‘MI matbuot xizmati

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Ko‘zni tiyish faqat erkaklarga buyurilgan emas!

23.12.2024   102   7 min.
Ko‘zni tiyish faqat erkaklarga buyurilgan emas!

Bismillahir Rohmanir Rohiym

Internet, telefon va shu kabi boshqa jihozlarda harom narsalarni tomosha qilish.

Alloh taolo aytadi: «Mo‘minlarga ayting, ko‘zlarini tiysinlar, iffatini saqlasinlar. Mana shu ular uchun poklikdir. Alloh bandalarning nima qilayotganidan xabardordir» (Nur surasi, 30-oyat).

Alloh taolo «Mana shu ular uchun poklikdir» deganida ko‘zni tiyish bilan mo‘minlarning hayoti yanada pokiza, yanada go‘zal bo‘lishini nazarda tutgan. Lekin banda ko‘zini tiymasa, buning aksi bo‘ladi.

Bu – qizlarda ko‘p uchraydigan holat. Kimki ko‘zini haromdan tiyib yashayotgan bo‘lsa, uning hayotda xotirjam, sokin, qanoatli ekanini ko‘rasiz. Lekin kim ko‘zining jilovini qo‘yib yuborgan bo‘lsa, tushkunlikda, hayotdan norozi bo‘lib yashayotganiga guvoh bo‘lasiz.

Demak, qiz bolaning xursand yoki tushkun kayfiyatda yashashi uning ko‘zlari nima bilan mashg‘ul ekaniga bog‘liq ekan. U ko‘zini tiymasdan, haromga nazar tashlagan paytda o‘zini ruhi singan, mahzun holda ko‘radi. Ko‘zini haromdan saqlagan paytlarda esa o‘zini baxtu saodat ichida topadi.

Bir qiz aytadi: «Internetda filmlar, qisqa videolar tomosha qilishni shunchaki ko‘ngilxushlik, xursandchilik deb hisoblardim. Ularni qiziqib tomosha qilardim, lekin ko‘rib bo‘lgach, sababi aniq bo‘lmagan mahzun holatga tushib qolardim. Nihoyat, bir kuni bu holatimning sababini topdim. Men ko‘nglimni yozish uchun ko‘rayotgan kinolarda behayo va ayanchli sahnalar ko‘p bo‘lardi. Mana shunday harom narsalarni tomosha qilish qayg‘uga botib qolishimga, mahzun holatga tushib qolishimga sabab bo‘lar ekan. Shundan keyin o‘zim bilan o‘zim kurasha boshladim. Yomon sahnalar ko‘rsatilgan paytda boshqa kanalga olib qo‘yadigan yoki kompyuterni o‘chirib qo‘yadigan bo‘ldim. Nafsimning xohishlariga qarshi turish ancha qiyin bo‘ldi, lekin Alloh harom qilgan narsalardan ko‘zimni saqlaganim uchun xursand bo‘lardim».

 

Ko‘zni tiyish faqat erkaklarga buyurilgan emas!

Ba’zi qizlar «Oyatdagi ko‘zni tiyish faqat erkaklarga xos buyruq, chunki ayolda erkakni fitnaga soladigan narsalar bor. Shuning uchun erkaklar ayollarga qaramay, ko‘zini tiyishi kerak. Erkak kishida esa ayolning his-tuyg‘ularini junbushga keltiradigan narsa yo‘q. Shuning uchun ayolning erkaklarga qarashida hech qanday muammo yo‘q», deyishadi.

Bu mutlaqo noto‘g‘ri. Ayol kishida erkakning his-tuyg‘ulariga ta’sir qiladigan jihatlar bo‘lganidek, erkaklarda ham ayollarning aqli va his-tuyg‘ularini uyg‘otadigan omillar bor.

Erkak kishi ayolning nozik, kelishgan qomatiga, husniga qarab, unga qiziqadi. Ayol kishini esa erkakning ko‘rkam jismi, boyligi, atirining xushbo‘y hidi, qat’iyati, jur’ati va boshqa o‘ziga xos jihatlar o‘ziga rom qiladi.

Ayollar ham, erkaklar ham nafaqat qarama-qarshi jinsga nazar solish, balki o‘zi kabi jins vakillarining ham avratiga qarash ham haromdir.

Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vassallam bunday deganlar: «Erkak erkakning, ayol ayolning avratiga qaramasin. Erkak erkak bilan bir matoga o‘ranib olmasin, ayol ayol bilan bir matoga o‘ranib olmasin» (Imom Muslim rivoyati).

 

Demak, shariatimizda ayol kishi boshqa bir ayolning avratiga qarashdan, biror joyini ushlashdan qaytarilgan. Faqatgina tibbiy muolaja va shu kabi zarurat bo‘lganda shariat bunga ruxsat beradi.

Alloh taoloning oyatlariga ahamiyat beradigan bo‘lsak, U Zot barcha mo‘minlarga – erkagu ayollarga murojaat qilganida «Ey iymon keltirganlar!» deb xitob qiladi. Bu xitob iymon keltirgan har qanday erkak va ayolga tegishli bo‘ladi.

Buning yorqin misoli ushbu oyatdir:

«Ey iymon keltirganlar! Sizlardan avvalgilarga farz qilinganidek, sizlarga ham ro‘za farz qilindi. Shoyad taqvo qilsangiz» (Baqara surasi, 183-oyat.)

Bu oyatdagi xitob erkagu ayol mo‘minlarga qaratilgan, shuning uchun ro‘za tutish barchaga barobar farz qilingan. Buni quyidagi oyatda ham ko‘rishimiz mumkin:

«Ey iymon keltirganlar! Agar mo‘min bo‘lsangiz, Allohga taqvo qiling va riboning sarqitini ham tashlang» (Baqara surasi, 278-oyat).

Bu oyatda erkak ham, ayollar ham sudxo‘rlik qilmaslikka buyurilgan. Demak, Alloh taoloning Kitobidagi qoida shunday: «Ey iymon keltirganlar» degan xitob erkagu ayollarni ajratmaydi, barcha mo‘min va mo‘minalarga qaratilgan bo‘ladi. Alloh taolo mo‘minu mo‘minalarga biror narsani buyursa, ularga «Ey iymon keltirganlar», deb xitob qilgan. Lekin mo‘minlarga ko‘zni tiyishni buyurganida erkaklarni ham, ayollarni ham o‘z ichiga oladigan umumiy xitob bilan yuzlanmadi, balki erkaklarga alohida oyatda, mo‘minalarga keyingi oyatda buyurdi:

«Mo‘minlarga ayting, ko‘zlarini tiysinlar, iffatlarini saqlasinlar. Mana shu ular uchun poklikdir. Alloh ularning nima qilayotganidan xabardordir. Mo‘minalarga ayting, ko‘zlarini tiysinlar, iffatlarini saqlasinlar, zohir ziynatlaridan boshqasini ko‘rsatmasinlar, ro‘mollari bilan ko‘kslarini to‘sib yursinlar...» (Nur surasi, 30-31-oyatlar).

Nima uchun Alloh taolo ko‘zni haromdan tiyishga buyurish uchun mo‘minalarga alohida oyat nozil qilmadi? Nima uchun erkaklar bilan ayollarga bitta oyatda birgalikda buyurmadi? Ehtimol, bundan maqsad – muslima ayol ko‘zni tiyish qanchalik muhim ekanini anglab yetishidir? Toki ayollar bu buyruq faqat erkaklarga qaratilgan, deb o‘ylab qolmasin. Chunki ayol kishi (qiz bola ham) begonalarning avratiga qarasa, hayoti barbod bo‘ladi, qalbi mahzunlikka to‘ladi.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Ko‘zning zinosi – (nomahramga) qarashdir», deganlar.

Boshqa bir rivoyatda «Ko‘z ham zino qiladi. Ko‘zning zinosi – (nomahramga) qarashdir», deyilgan («Sahihul Buxoriy»).

Avratga qarash ham zinoning bir turidir. Erkakning, ayolning avratiga qaraydigan kimsalarga qanday jazo berilishi quyidagi oyatlarda aytilgan: «(Mo‘minlar) Allohdan boshqa hech qanday ilohga ibodat qilmaydilar; Alloh (o‘ldirishni) harom qilgan jonni nohaq o‘ldirmaydilar; zino qilmaydilar. Kim bu ishlarni qilsa, uqubatga duchor bo‘ladi. Qiyomat kuni ularning azobi bir necha barobar ko‘paytiriladi, ular u yerda xor bo‘lib, abadiy qoladi. Kim tavba qilsa, iymon keltirib, solih amal qilsa, Alloh o‘shalarning yomonliklarini yaxshiliklarga almashtiradi. Alloh mag‘firatli, rahmli Zotdir» (Furqon surasi, 68-70-oyatlar).

Mana shu oyatga ko‘ra, kim ko‘zi bilan zino qilsa-yu, tavba qilmasa, Qiyomatda uqubatga duchor bo‘ladi. Uqubat jahannamdagi bir vodiy bo‘lib, u yerda zinokorlar azoblanadi. Kimki zinokorlar vodiysiga tushadigan bo‘lsa, uning uchun azob ko‘proq bo‘ladi, u yerda xor bo‘lib, abadiy qolib ketadi.

Abdulloh Abdulmu’tiy, Huda Sa’id Bahlulning
“Qulog‘im senda qizim” kitobidan G‘iyosiddin Habibulloh,
Abdulhamid Umaraliyev 
tarjimasi.

Maqolalar