Sayt test holatida ishlamoqda!
13 Iyun, 2025   |   17 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:28
Asr
17:38
Shom
20:00
Xufton
21:38
Bismillah
13 Iyun, 2025, 17 Zulhijja, 1446

Indoneziya Prezidentining din ishlari bo‘yicha maslahatchisi mamlakatimizga keldi

05.12.2017   7213   3 min.
Indoneziya Prezidentining din ishlari bo‘yicha maslahatchisi mamlakatimizga keldi

2017 yil 3 dekabr kuni Samarqand shahrida yurtimizda mehmon bo‘lib turgan Doktor Nasriddin Umar boshchiligidagi Indoneziya delegatsiyasi bilan Samarqand viloyati mas’ullari o‘rtasida ziyorat turizmini yo‘lga qo‘yish va rivojlantirish bo‘yicha muzokaralar tashkil etildi.

Muzokarada Samarqand viloyati hokimining turizmni rivojlantirish masalalari bo‘yicha o‘rinbosari Munis Voseyev hamda Samarqand viloyati bosh imom-xatibi Zayniddin Eshonqulov ishtirok etdi.

Doktor Nasriddin Umar Indoneziyadagi 900 ming masjidni nazorat qiluvchi “Istiqlol” masjidi imom-xatibi bo‘lib, mazkur masjid imom-xatibi bir vaqtning o‘zida Indoneziya Prezidentining din ishlari bo‘yicha maslahatchisi hisoblanadi.

Muzokora davomida Nasriddin Umarga Indoneziya turizm vazirining turmush o‘rtog‘i hamrohlik qildi.

Nasriddin Umarning aytishicha, Indoneziyadan har yili 2 milliondan ortiq kishi Umra ziyoratiga boradi. Ilgari Iroq va Suriya orqali amalga oshirilgan safar, ushbu davlatlardagi notinchliklar sabab hozirda Turkiya orqali amalga oshmoqda.

Mehmonning ta’kidlashicha, yurtimizdagi mavjud shart-sharoitlarni hisobga olganda Umraga Samarqand orqali borish ko‘p tomonlama ma’qul tanlovdir. Allomalar, buyuk tarixiy shaxslar yashab o‘tgan zaminga kelib, ziyoratlarni amalga oshirgach, Saudiya Arabistoniga uchishni xohlovchilar Indoneziyada ko‘pchilikni tashkil etadi.

Ahamiyatli masalalar muhokama etilar ekan Nasriddin Umar so‘zida quyidagicha davom etadi:

“Men o‘ylaymanki, O‘zbekistonga kelish biz uchun foydali va ushbu zaminda biz xohlaydigan narsalar ko‘p. Hukumatingizdan Jakartadan O‘zbekistonga to‘g‘ridan to‘g‘ri aviaqatnovlarni yo‘lga qo‘yib berishlarini so‘rayman. Shunday qilinadigan bo‘lsa biz tomondan keladigan turistlar oqimi sezilarli darajada ko‘payadi.

 Biz O‘zbekiston va Indoneziya o‘rtasidagi aloqalarning rivojlanishidan manfaatdormiz. Chunki ikkala davlatning musulmon aholisining deyarli barchasi sunniylardir. Bizda 2000 dan ortiq Imom Buxoriy nomi bilan bog‘liq ta’lim yo‘nalishlari bor. Islom bilim yurtlarida "ash’ariy va moturidiy aqidaviy yo‘nalishlari" bo‘yicha bilim beriladi. Yurtimizda Moturidiy aqidaviy mazhabiga e’tiqod qiluvchilar 40 milliondan oshadi”.

“Yurtimiz musulmonlari hozirda shu diyordan yetishib chiqqan olimlar to‘plagan hadislarni o‘rganmoqda. Bundan tashqari naqshbandiy ta’limotiga ergashadiganlar ham ko‘pchilikni tashkil etadi. Ularni juda hurmat qilamiz.

Biz yurtingizda Indoneziyadan keluvchilar uchun barcha shart-sharoitlar muhayyo bo‘lishini xohlar edik” deydi Prezident maslahatchisi.

Bugungi kunda Indoneziya xalqi 250 milliondan oshdi va ularning 90 foizini musulmonlar tashkil etadi. Agar 2 million nafar umraga boruvchilarning 50 foizini O‘zbekiston orqali olib o‘tishga erishilsa, turizmni rivojlanishi uchun juda katta o‘zgarish bo‘ladi.

O‘zbekistonda tinchlik-osoyishtalik hukmronligi, tartib-intizom, qonun-qoidalar yaxshi yo‘lga qo‘yilganligi, terrorizm xavfining past darajada ekani mamlakatimizga bo‘lgan qiziqishni orttirmoqda.

 

O'zbekiston yangiliklari
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Fatvo berishga kim haqli

13.06.2025   725   6 min.
Fatvo berishga kim haqli

Hozirgi kunda islom jamiyatida, dunyo musulmonlari, ayniqsa yurtimiz musulmonlari orasida fatvo berish, fatvo chiqarish, fatvo so‘rash kabi atamalar ko‘p ishlatilmoqda.

Fatvo so‘zi arab tilida “savolga javob berish” ma’nosini anglatadi. Istilohda esa, shar’iy masala haqida savol so‘ragan odamga dalilga asoslangan holda javob berishdir.

Birinchi fatvo beruvchi shaxs Rasululloh sallallohu alayhi vasallam bo‘lgan. U zotdan keyin sahoba, tobein va keyingi davr mujtahid ulamolar fatvo berish bilan shug‘ullanib, bugungi kunimizgacha davom etib kelmoqda. Shariatda musulmonlar hayotida paydo bo‘ladigan savollar bo‘yicha fatvo berilishi bu farzi kifoya amal hisoblanadi.

Qur’on va hadisdan hukm chiqarishning o‘ziga xos talablari mavjud. Qur’on va hadisga asoslangan holda musulmonlarning manfaatlaridan kelib chiqib, inson kamoloti, jamiyat farovonligi hamda uning ijtimoiy taraqqiyotini ko‘zlab hukm chiqarish alohida bilim va malaka talab etadi. Mo‘tabar manbalarda qayd etilishicha, arab tili, Qur’on va hadis ilmlari, fiqh va islom tarixini juda chuqur va mukammal biladigan va yana boshqa zarur sifatlarga ega bo‘lgan shaxslargina fatvo berish huquqiga ega.

Shunday bo‘lsa-da, biror-bir masalada hukm chiqarish zarur bo‘lib qolsa, avvalo, mazhablar ta’limotiga tayaniladi, agar ularning birortasida masalaning yechimi topilmasa, musulmonlarga osonlik va qulay sharoit yaratish nuqtayi nazaridan muftiylar tomonidangina fatvolar chiqarilishi mumkin.

Fatvo berish mas’uliyati. Islomda fatvoning o‘rni va ta’siri muhim bo‘lishi bilan birga o‘ta mas’uliyatli vazifa ham hisoblanadi. Chunki fatvoda Allohning hukmlarini bayon qilish maqsad qilinib, unda halol-harom, savob-gunoh, jannat-do‘zax orasidagi amallar ko‘rsatib beriladi. Imom Shotibiy rahmatullohi alayh fatvo berish mas’uliyati haqida to‘xtalib quyidagilarni ta’kidlaydi: “Muftiy – hukmlarni yetkazishda Rasululloh sallalllohu alayhi vasallamga o‘rinbosar va U zotning merosxo‘ri hisoblanadi. Shu bois u Rasululloh sollalllohu alayhi vasallam nomlaridan gapiradi”.

Haqiqatan, Abdulloh ibn Ja’fardan rivoyat qilingan hadisi sharifda Rasululloh sallallohu alayhi vasallam bu borada ogoh va e’tiborli bo‘lishga chaqirib: “Fatvoga jur’atli bo‘lganlaringiz do‘zaxga jur’atli bo‘lganingizdir”, – deganlar. Ya’ni voqe’likni to‘liq o‘rganmay, yetarli bilim va tajriba orttirmay turib, qo‘rqmasdan jur’at bilan fatvo berishdan qaytarganlar.

Buni chuqur anglab yetgan musulmonlarning dastlabki avlodlari o‘zlaridan ilmli shaxs bo‘lgan joyda sukut saqlashgan.

Imom Molik rahmatullohi alayhdan goho ellikta masala so‘ralganda bittasiga ham javob bermagan paytlari bo‘lgan ekan. Buning sababi so‘ralganda, u zot: “Javob beruvchi o‘zini avval do‘zaxga solib ko‘rsin, xalos bo‘lishiga ko‘zi yetsa, javob bersin”, – degan ekanlar.

Abu Aliy az-Zarirdan rivoyat qilinadi: “Men Ahmad ibn Hanbalga: “Kishiga fatvo berishi uchun qancha hadis yetarli, yuz ming hadis yetadimi?” – dedim. U: “Yo‘q”, – dedi. Men: “Ikki yuz mingchi?” – dedim. U: “Yo‘q”, – dedi. Men: “Uch yuz mingchi?”, – dedim. U: “Yo‘q”, – dedi. Men: “To‘rt yuz mingchi?” – dedim. U yana: “Yo‘q”, dedi. Shunda men: “Besh yuz ming bo‘lsachi?”, – degan edim, u: “Umid qilaman”, – deb aytdi”.

Yuqorida keltirib o‘tilgan dalillardan kelib chiqib shuni ta’kidlash lozimki, fatvo berish o‘ta mas’uliyatli bo‘lganligi jihatidan unga hamma ham jur’at qilavermaydi. Buning ortida jamiyat va unda yashovchi shaxslar uchun g‘oyat xatarli zararlar kelib chiqish mumkin. Shayx Ramazon Butiy aytadi: “Hukm chiqarish ilmi tibbiyot ilmi kabidir. Mabodo birovning farzandi og‘ir kasalga chalinib qolsa, u tegishli tashxis qo‘yish va farzandini davolash uchun tibbiyotga oid kitoblarni titadimi yoki malakali shifokorning oldiga boradimi? To‘g‘risini aytganda, uning esi joyida bo‘lsa, keyingi yo‘lni tanlaydi. Dinda ham xuddi shunday. Aslida bu tibbiyotdan ham muhimroq, shuningdek qamrovi jihatidan xavfliroqdir”.

Hech kimga sir emaski, hozirgi kunda ba’zilar o‘zicha oyat va hadislardan hukm chiqarib, noto‘g‘ri fatvolar berib, o‘zini va o‘zgalarni adashtirmoqda.

Ba’zi bir e’tirof etilmagan shaxslar yoki ma’lum maqsadlarga yo‘naltirilgan tuzilmalar tomonidan qo‘shtirnoq ichidagi “fatvolar” insonlarni islom ma’rifatidan uzoqlashtirishga sabab bo‘lmoqda. Ayniqsa, ularning “jihod”, “bay’at”, “takfir”, “bemazhablik”, “hijrat” kabi masalalardagi asossiz “fatvolari” nohaq qon to‘kilishiga olib bormoqda va insonlarning kafolatlangan huquqlariga rahna solinishiga sabab bo‘lmoqda. Imom Molik rahmatullohi alayhning ustozlari bo‘lgan Robia ibn Abdurahmonni yig‘lagan holda ko‘rib, undan buning sababini so‘rashganda, u zot kishilar diniy-huquqiy savollarni bilimi bo‘lmagan shaxslardan so‘rashayotganini ko‘rganligi, bu holat islomda katta xatar paydo bo‘lganligidan darak berishini ta’kidlagan ekanlar.

Demak, chuqur ilm, tajriba va xolislik kabi fazilat bo‘lmay turib, fatvo berishning oqibati xayrli emas. Shunday ekan, ba’zi doira yoki guruhlar tomonidan islomda ulkan masala sifatida qaralgan hukmlarga e’tiborsiz va mas’uliyatsizlik bilan fatvo berishlari o‘zlari va o‘zgalarni ham adashtirishdir. Qanday qilib shaxslarni va butun boshli jamiyatlarni kofirga chiqarib, jamoat oldida ularga ergashishni harom demoqdalar?!

Xulosa qilib aytganda, fatvoning musulmonlar hayotida o‘rni muhimligini hisobga olgan holda ilm va salohiyatsiz fatvo berish yoki uchragan kishidan fatvo so‘rash va unga ergashib ketaverish adashuvga olib boradi. Bu kabi salbiy oqibatlarni keltirib chiqaruvchi ixtiloflarning oldini olish birinchi navbatda islom markazlari va ulamolarning muhim vazifalaridan hisoblanadi.

Alloh taolo barchamizni turli ixtilof va fitnalardan asrab, barchamizni mamlakatimizda ming yillardan beri amal qilib kelinayotgan hanafiy mazhabimizga muvofiq ibodatlarini ado etib, zavqli hayot kechirish baxtiga nasib etsin!


Manba: "Ahli sunna" telegram kanali

MAQOLA