Sayt test holatida ishlamoqda!
11 Iyun, 2025   |   15 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:05
Quyosh
04:49
Peshin
12:28
Asr
17:38
Shom
19:59
Xufton
21:37
Bismillah
11 Iyun, 2025, 15 Zulhijja, 1446

Abu Muin Nasafiy asarlarida rizq masalasi

25.11.2017   6706   4 min.
Abu Muin Nasafiy asarlarida rizq masalasi

Nasafiyning "Bahrul kalom fi ilmil kalom" asarida rizq masalasida quyidagi so‘zlar yozilgan: "Ahli sunna val jamo’a e’tiqodiga ko‘ra rizqlar aniq taqsimlab qo‘yilgan. Rizq taqvodorning taqvosi yoki fojirning gunohi sabab ko‘payib yoki ozayib qolmaydi. Alloh taolo rizqning kafolatini o‘z zimmasiga olgan.

Harom rizqni ham Alloh yaratgan ammo banda halolni qo‘yib haromni tanlaganiga ko‘ra jazolanadi. Alloh taolo marhamat qiladi:

نَحْنُ قَسَمْنَا بَيْنَهُمْ مَعِيشَتَهُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا

"Ularning dunyo hayotidagi tirikchiliklarini ham ularning o‘rtalarida

 Biz taqsimlaganmiz" (Zuhruf surasining 32- oyati).

Darhaqiqat, Alloh yaratgan son-sanoqsiz pokiza ne’matlarni qo‘yib, pokiza ne’matlarga nisbatan juda  oz bo‘lgan harom narsalarni tanlagan kishiga  uqubatning haqligi ayni adolatdir. Shuningdek, mehnatu mashaqqatlar ham Allohning taqdiri va qazosiga ko‘ra bo‘ladi.

مَا أَصَابَ مِنْ مُصِيبَةٍ فِي الْأَرْضِ وَلَا فِي أَنْفُسِكُمْ إِلَّا فِي كِتَابٍ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَبْرَأَهَا إِنَّ ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرٌ

"Xoh yerga va xoh o‘zlaringizga biror musibat yetsa, Biz uni paydo qilishimizdan ilgari Kitobda (Lavhul-mahfuzda bitilgan) bo‘lur. Albatta, bu Allohga osondir" (Hadid surasi, 22- oyat). 

Dori – sabab, shifo esa Allohdan. Shifoni  dori yoki tabib berdi deyilmaydi, balki Alloh berdi deyiladi. Libos – issiq yoki sovuqdan to‘suvchi sabab, issiq va sovuqni daf qiluvchi Allohdir. Yana shu rizqning sababchisi bo‘lgan kasb haqida quyidagilarni aytgan: "Oziq-ovqati bor kishiga kasb qilishlik sunnat, ruxsat etilgan ish, oziq-ovqati yo‘g‘u uni sotib olishga puli bor kishiga ham ruxsat, o‘zi muhtoj oilali kishiga kasb qilish farz amal hisoblanadi. Adashgan firqalardan karromiylar kasb qilishlik, mol to‘plash harom, Allohga tavakkal qilish vojib, kasb qilish tavakkalni inkor etish bo‘ladi, Alloh o‘zi rizqni o‘ylamagan tarafdan yetkazadi deydilar va quyidagi oyatni dalil qilib keltiradilar.

وَعَلَى اللَّهِ فَتَوَكَّلُوا إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ

"Agar mo‘min bo‘lsangiz, Allohga tavakkul qilingiz!" (Moida surasi, 23-oyat).

Nasafiy bunga javoban: "Allohga tavakkal qilish vojib. Kasb bilan shug‘ullanish tavakkalni inkor etish degani emas, chunki tavakkal bu qalb ishlaridan bo‘lib, Allohga ishonish, undan qo‘rqish va umid qilish deganidir. Rizqni kasbim berdi deyilmaydi, bu kufr va zalolatdir. Rizq Allohdan deyiladi. Bunga quyidagi hadis dalil bo‘ladi. Ibn Abi Shayba va Abi Nuaymlar rivoyat qiladilar: "Nabiy alayhissalom aytadilar: "Kimki dunyoni halol holda so‘rashlikdan hayo qilib oilasiga kengchilik va qo‘shnilariga mehribonchilik ko‘rsatgan holda talab qilsa, qiyomat kuni yuzi Badr kechasidagi oy kabi balqigan holda keladi. Ammo kimki dunyoni faxr va ortiqcha ko‘paytirish uchun talab qilsa qiyomatda Allohga unga g‘azab qilingan holida yo‘liqadi".

 Yana ushbu oyatni dalil qilib keltiradilar: 

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَنْفِقُوا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا كَسَبْتُمْ

"Ey, imon keltirganlar! O‘z qo‘l mehnatingiz va Biz sizlar uchun yerdan chiqargan narsalarning yaxshilaridan ehson qilingiz!"

Agar kasb qilish harom bo‘lsa, Alloh taolo nima uchun kasb qilgan narsalaringizdan infoq qilingiz deb buyurmoqda. Halol kasb harom emas. Bunga nabiylarning kasbu kor bilan shug‘ullangani dalil bo‘ladi. Masalan, Odam alayhissalom dehqonchilik qilgan, Idris  tikuvchi bo‘lgan, Nuh alayhissalom duradgor, Ibrohim alayhissalom urug‘chi, Shuayb alayhissalom cho‘pon, Dovud alayhissalom temirchi, Muso alayhissalom yollanma ishchi, Muhammad sollallohu alayhi vasallam savdogar bo‘lganlar. Demak, kasbu kor aslo harom emas".

Vatandoshimiz  Abu Muin Nasafiyning shu va boshqa asarlari avlodlarni  zarur ilmlar egallash hamda adashgan firqalarga o‘rinli raddiyalar berish borasida qimmatli manbalardir.  Ayniqsa, uning asarlaridagi aqidaviy masalalar chuqur ilmiy tahlili va hanafiy mazhabidagi moturidiy ta’limotiga xos yechimi bilan yurtimizdagi tinchlikni saqlashda, farzandlarimizni turli yot g‘oyalardan asrashda alohida o‘rin egallaydi.

 

Sanobar MUHAMMADXO‘JAYEVA,

“Xadichai Kubro” ayol-qizlar o‘rta

maxsus islom bilim yurti mudarrisas

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Maqolalar

O‘zbekiston hojilarining Prezident Shavkat Mirziyoyevga Qurbon hayiti munosabati bilan yo‘llagan tabrigi

05.06.2025   16182   4 min.
O‘zbekiston hojilarining Prezident Shavkat Mirziyoyevga Qurbon hayiti munosabati bilan yo‘llagan tabrigi

 

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti

Shavkat Mirziyoyev Janobi Oliylariga

 

Bismillahir Rohmanir Rohim

Assalomu alaykum va rahmatullohi va barakotuh

Muhtaram Prezident Janobi Oliylari!

 

Alloh taologa behisob shukrki, Sizning bevosita tashabbuslaringiz va sa’y-harakatlaringiz bilan haj amallarini yuqori saviyada tashkil etishga muvaffaq bo‘lmoqdamiz.

Bunday e’tibor va ehtiromni biz hojilar chin yurakdan his etib, yaratilgan barcha qulayliklar uchun Sizga chuqur minnatdorlik izhor etamiz.

Hurmatli Prezident Sizni va Siz orqali yurtdoshlarimizni haj ibodatini ado etayotgan hamyurtlarimiz nomidan musulmon ummati uchun eng ulug‘ bayram – Qurbon hayiti bilan samimiy muborakbod etamiz.

Biz, o‘zbekistonlik hojilar shunday fayzli kunlar uchun shukronalar aytib, Haq taolodan jonajon yurtimizga qut-baraka, aziz xalqimizga farovonlik va farzandlarimizga barkamollik so‘rab ezgu duolar qilmoqdamiz.

Zero, Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi vasallam) “Duolarning eng yaxshisi arafa kuni qilingan duodir”, deb xushxabar berganlar.

Alloh taoloning bayti joylashgan muqaddas zaminda – Mino, Arafot kabi muborak manzillarda ulug‘ amallarni ixlos ila bajarmoqdamiz.

Sizni vaqt ajratib, muborak haj ziyorati uchun yaratilgan sharoitlar va salomatligimiz haqida so‘raganingiz hamda har kuni holimizdan xabardor bo‘lib turganingiz ibodat bilan yurgan biz hojilarni cheksiz darajada mamnun etdi.

Bunday e’tibor va ehtiromni Saudiya Arabistonining mutasaddilari ham yuqori baholab, Siz Janobi Oliylariga hurmat va duolarini izhor etmoqdalar.

Muborak maskanlarda har bir ziyoratchi Sizning g‘amxo‘rligingizni yurakdan his qilib, ko‘zlarida yosh bilan duolar qilayotganini alohida aytib o‘tmoqchiman.

Sizga aytadigan yana bir xabarimiz, Saudiya Arabistonida bo‘lib turgan yurtimizning diniy soha vakillari hamda ziyoratchilari tomonidan mavsum davomida Qur’oni karim 10 ming marotaba xatm qilinib, yurtimizga tinchlik, xalqimizga farovonlik tilab duolar qilindi.

Hurmatli Prezident, Siz yaratib bergan imkoniyatlardan ruhlanib, o‘zbekistonlik hojilar yurtga qaytganimizdan keyin “Yangi O‘zbekistonning tinchlik va ma’naviyat targ‘ibotchilari” degan ezgu tashabbusni bir ovozdan ilgari surib, Uchinchi renessans yaratuvchilarini tarbiyalashda Sizga ko‘makchi bo‘lmoqchimiz.

Siz boshchiligingizda yurtimizda tinchlikni mustahkamlash, xalqimizning ma’naviyatni yuksaltirish, ayniqsa yoshlarning sifatli ta’lim olishi, kasb-hunar egallashi, kerak bo‘lsa dunyoni egallashi kabi masalalar eng ustuvor vazifaga aylandi.

Shunday ekan, biz hojilar yurtimizga qaytgach, quyidagi ishlarni amalga oshirmoqchimiz:

– ona-Vatanimiz taraqqiyotiga xolis xizmat qilish, mahallalarda tinchlik va birdamlikni mustahkamlash, aholi orasida tinchlik-osoyishtalikni qadriga yetish, xalqimizni ma’nan yuksaltirish, jamiyatdagi islohotlarga daxldorlik hissini oshirish kabilarga targ‘ib etish;

– kitobxonlik madaniyatini yuksaltirish, ilmni qadrlash va ilm-ma’rifatga homiylikda namuna bo‘lish;

– to‘ylar, oilaviy tadbirlar va marosimlarda me’yoriylikka amal qilgan holda kamxarj va ixcham o‘tkazishda bosh-qosh bo‘lish;

– kiyinishda va muomalada oddiylik va kamtarinlikka amal qilish, dabdababozlik, isrofgarchilik, maishatbozlik kabi illatlardan yiroq bo‘lishni targ‘ib qilish;

– yoshlarni muvaffaqiyatlarga faqat o‘qib-o‘rganib, ilm bilan erishish mumkinligini o‘rgatish;

– ustozlar, o‘qituvchi va murabbiylarga doimo ehtirom ko‘rsatish, ularni moddiy qo‘llab-quvvatlash ishlariga ko‘mak berish;

– mahallalardagi notinch oilalar, shu jumladan tarbiyasida muammosi bor yoshlar o‘rtasida tushuntirish ishlarini olib borish;

– hududlardagi maktablarning ta’mirga muhtoj qismini joriy ta’mirlash ishlariga ko‘maklashish;

– xayriya, mehr-muruvvat va yordam ko‘rsatish ishlarini ko‘paytirish.

Barcha hojilarimiz yurtimizga qaytgandan so‘ng ushbu tashabbuslarni qat’iy amalga oshirishga va’da beramiz.

Zero, jonajon Vatanimiz kelajagi, xalqimiz farovonligi va yurtimiz shonu shuhrati Siz aytganingizdek yoshlarimiz qo‘lidadir. Ular ertaga O‘zbekistonni yanada kuchli, yuksak taraqqiy etgan davlatga aylantirish uchun o‘zlarining bor bilimi, iqtidori va kuch-g‘ayratini safarbar qilsa, ko‘zlagan barcha ezgu maqsadlarimizga, albatta erishamiz.

Yusuf Xos Hojib bobomiz aytganlaridek:

“Zakovat bor joyda ulug‘lik bo‘ladi,

Bilim bor joyda buyuklik bo‘ladi”.

 

 

Hurmatli Prezident Janobi Oliylari!

 

Biz, 15 ming hoji duolar ijobat bo‘ladigan Arafotda turib, Alloh taolodan Sizga mustahkam sog‘lik, uzoq umr va ulkan muvaffaqiyatlar tilab, olib borayotgan barcha ishlaringizda madadkor bo‘lishini so‘rab iltijolar qilyapmiz.

Alloh taolo butun dunyo mo‘min-musulmonlariga Qurbon hayitini muborak aylasin, tinchlik-xotirjamlik ato etsin, ibodatlarimizni O‘z dargohida husni qabul aylasin, ona Vatanimizni obod, xalqimiz hayotini yanada farovon qilsin!

Qurbon hayiti muborak bo‘lsin!

 

Hurmat va kamoli ehtirom ila,

 

O‘zbekiston hojilari,

Makka shahri Arafot vodiysi,

2025 yil 5 iyun

Maqolalar