Sayt test holatida ishlamoqda!
01 Iyul, 2025   |   6 Muharram, 1447

Toshkent shahri
Tong
03:09
Quyosh
04:54
Peshin
12:32
Asr
17:41
Shom
20:04
Xufton
21:41
Bismillah
01 Iyul, 2025, 6 Muharram, 1447

Rasululloh (sollallohu alayhi va salam)ning kulishdagi xulqlari qanday edi?

24.11.2017   7732   3 min.
Rasululloh (sollallohu alayhi va salam)ning kulishdagi xulqlari qanday edi?

Payg‘ambarimiz Muhammad Rasululloh (sollallohu alayhi va salam): Ko‘p kulma, ko‘p kulish qalbni o‘ldiradi”, dedilar (Imom Ahmad, Imom Termiziy rivoyati).

Imom Navaviy aytadilar: Ko‘p kulishdan tiyilish lozim. Ko‘p kulish Allohning zikridan uzoqlashtiradi hamda qalbni qattiqlashishiga olib keladi.

Imom G‘azzoliy bu haqda bunday deganlar: Ko‘p kulgu xavf, mahzunlik, o‘lim va qiyomatni eslash kabi xususiyatlarni qalbdan chiqarib yuboradi. Bu esa qalbning o‘lishidir.

Biroq bugun hayotda sodir bo‘layotgan voqealar ko‘p kulish nafaqat qalbni o‘ldirishi, balki inson o‘limiga ham sabab bo‘lishini isbotlamoqda. Xususan, ko‘p kulish oqibatida dunyodan ko‘z yumgan bir qancha shaxslarni keltirish mumkin. Ularning ro‘yxati alohida bir nechta kitobni tashkil etadi.

Kasbi g‘isht teruvchi usta bo‘lgan Aleks Mitchell 1975 yil komediyali shou dasturini ko‘rib, ko‘p kulish oqibatida vafot etgan.

Muzqaymoq sotuvchisi Damnoyen Sayen 2003 yil tushida beto‘xtov ikki daqiqa davomida kulib, havo yetishmasligi natijasida vafot etdi.

Ole Bentzen komedik kinoni beto‘xtov kulib tomosha qilganda yurak urishi tezlashib, daqiqasiga 250 marta urishga yetgan. Oqibatida infarkt bo‘lib olamdan o‘tdi.      

Er.av. III asrda yashagan qadimgi Yunon faylasufi Xrisipp eshagiga sharob ichirib, mast eshakning holini ko‘rib, tinmay kulishi natijasida nafasi siqilib vafot etgan.

Aksariyat odamlar “kulish umrni uzaytiradi” iborasini o‘zlariga shior qilib olib, beto‘xtov kulishlarining guvohi bo‘lamiz. Biroq, har bir narsaning me’yori va mezoni borligini yoddan chiqarmaylik. Axir, “asalning ham ozi shirin”, deb dono xalqimiz bejiz aytmagan. Yuqoridagi ayanchli holatlar ham aynan chegaradan o‘tish oqibatida yuzaga kelgan. Shunday ekan, ko‘p kulsam umrim uzoq bo‘ladi, degan hom hayollar bilan o‘z umringizni zavol qilmang.

Stokgolm instituti mutaxassislari 110 dan ortiq kishida ko‘p kulishning sog‘liqqa zararlari, ayniqsa yurakni toliqtirib, jismni charchatishini aniqlab, ilmiy tarzda isbotlab berdilar.

Shuning uchun ham Payg‘ambarimiz Muhammad Rasululloh (sollallohu alayhi va salam) ko‘p kulma!, dedilar, umuman kulma deganlari yo‘q. Chunki kulish har bin tirik jonga xos, tabiiy holatdir.

Har bir ishda o‘zlarining ummatlariga o‘rnak bo‘lgan Payg‘ambarimiz Muhammad Rasululloh (sollallohu alayhi va salam)ning sunnatlariga amal qilsak, inshaalloh ikki dunyo saodatiga erishamiz. Zero, Rasululloh (sollallohu alayhi va salam) hadislari barcha fan-texnika yutuqlari-yu, ilmiy kashfiyot, ixtirolardan oldinroq biz uchun nima yaxshi-yu, nima zararligini oldindan bashoratini bergan dasturul amaldir.

 Payg‘ambarimiz Muhammad Rasululloh (sollallohu alayhi va salam)ning kulishdagi xulqlari qanday edi? Keling bu haqda mo‘minlar onasi Oisha (roziyallohu anhu)dan so‘rab, o‘rganib olaylik. Onamiz Oisha (roziyallohu anhu) aytadilar: Men Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam)ning og‘izlarini katta ochib, og‘izlarining ichi ko‘rinadigan darajada kulganlarini ko‘rmaganman. U zot (sollallohu alayhi va salam) doimo tabassum qilar edilar (Buxoriy rivoyati).

Alloh barchalarimizga sevikli Payg‘ambarimiz Muhammad Rasululloh (sollallohu alayhi va salam)ning sunnatlariga to‘liq amal qilish orqali ikki dunyo saodatiga erishishni nasib etsin.

Davron NURMUHAMMAD

Siyrat va islom tarixi
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Feyk xabar tarqatish yolg‘onga sheriklikdir

25.06.2025   7896   2 min.
Feyk xabar tarqatish yolg‘onga sheriklikdir

Bugungi kunda axborot tarqatish imkoniyati har bir insonda mavjud. Birgina so‘z, aloqa qurilmalaridagi birgina harakat butun jamiyatda shov-shuv, vahima keltirib chiqarishi mumkin. Anglamay yoki o‘yinqaroqlik bilan yoki maqsadli yolg‘on axborot tarqatish hollari ko‘p kuzatilmoqda. Xususan, din va e’tiqod kabi nozik masalalarda tarqatilayotgan feyk xabarlar nafaqat shaxsiy xatolik, balki jamiyatga salbiy ta’sir o‘tkazuvchi umumiy mas’uliyat hamdir.

Yolg‘on gapirish og‘ir gunohlardan sanaladi. Payg‘ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallam dedilar: “Rostgo‘ylikni mahkam tutinglar. Zero, rostgo‘ylik ezgulikka yo‘llaydi, ezgulik esa jannatga boshlaydi. Kishi rost gapirish va rostgo‘ylikka intilishda davom etaveradi, natijada Alloh huzurida rostgo‘y deb yoziladi. Yolg‘onchilikdan saqlaninglar. Zero, yolg‘onchilik gunohkorlikka, fojirlik esa do‘zaxga boshlaydi. Banda yolg‘on gapirish va yolg‘onchilikka intilishda davom etaveradi, nihoyat Alloh huzurida yolg‘onchi deb yozilad”, dedilar. (Imom Buxoriy, Muslim, Termiziy rivoyati).

Shunday ekan, haqiqatga to‘g‘ri kelmaydigan axborotni tarqatish qat’iy man qilingan.

Feyk xabar tarqatishning ko‘plab salbiy oqibatlari bor:

  1. Jamiyatda fitna keltirib chiqaradi – noto‘g‘ri ma’lumot odamlar o‘rtasida ishonchsizlik, gumon va bo‘linishlarga sabab bo‘ladi;
  2. Dinning mavqeyini tushiradi – to‘g‘ri tushunchalarni buzib ko‘rsatadi, e’tiqod qiluvchilarni adashtiradi;
  3. Rasmiy diniy muassasalarga nisbatan ig‘vo va ishonchsizlikni keltirib chiqaradi – feyk xabarlar ba’zan taniqli rasmiy diniy mas’ullar nomidan soxta fatvo va bayonotlar sifatida tarqatiladi;
  4. Jinoyatga olib boradi – ba’zi hollarda feyk xabarlar odamlarni tajovuzkor harakatlarga undaydi.

Qur’oni karimning Hujurot surasi 6-oyatda shunday marhamat qilinadi:

“Ey iymon keltirganlar! Agar fosiq xabar keltirsa, aniqlab ko‘ringlar, bilmay bir qavmga musibat yetkazib qo‘yib, qilganingizga nadomat chekuvchi bo‘lmanglar”.

Feyk, yolg‘on xabarlardan ehtiyot bo‘lish kerakligini Qur’oni karim ta’kidlamoqda. Demak, har qanday xabarni tekshirish va ehtiyot bilan yondoshish kerak.

Rost xabarni qanday ajratish mumkin:

  • Rasmiy axborot manbalariga tayanish;
  • Sarlavhasi emas, mazmuniga e’tibor berish;
  • Tarqatayotgan shaxs yoki sahtfalarni tekshirib ko‘rish;
  • Mutaxassislarga murojaat qilish.

Har bir xabar – tarqatuvchi uchun ham, undan foydalanuvchi uchun ham mas’uliyat. Aloqa vositalari va ijtimoy tarmoqlarga joylayotgan post bilan yo to‘g‘rilikni targ‘ib qilish, yoki odamlarni chalg‘itish mumkin.

Shunday ekan, feyk axborot tarqatish og‘ir ma’naviy jinoyatdir. Har bir musulmon bunday xatarli holatdan o‘zini va boshqalarni saqlashi lozim.

Xorazm viloyati Shayx Qosim bobo

jome masjidi imom-xatibi Shermuhammad Boltayev

MAQOLA