Sayt test holatida ishlamoqda!
19 Iyun, 2025   |   23 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:50
Peshin
12:29
Asr
17:40
Shom
20:02
Xufton
21:41
Bismillah
19 Iyun, 2025, 23 Zulhijja, 1446

Maxfiy kelishuv fosh bo‘ldi

23.11.2017   5917   2 min.
Maxfiy kelishuv fosh bo‘ldi

Olimlar AQSH dagi gazlangan ichimliklar ishlab chiqaruvchi shirkatlarning yashirincha kelishuvini fosh etishdi. Bu haqda “PLoS Biology” jurnalida chop etilgan maqolada ma’lum qilingan.

Tadqiqotchilar shakar va tarkibida shakar mavjud bo‘lgan ichimliklar ishlab chiqaruvchilarning 1960 yildayoq shakarning atereskleroz va siydik qopi saratoni keltirib chiqarishi haqida bilganlari va buni ommadan yashirganlarini tasdiqlovchi hujjatni topishganini e’lon qilishdi.

Kaliforniya universiteti olimi Stenton Glans (Stanton Glantz): “Ilmiy xulosalarni bu shaklda soxtalashtirish xuddi tamaki mahsulotlari ishlab chiqaruvchilarning aldovlariga o‘xshab ketadi. Bizning tadqiqotimiz, shakar va shakarli ichimliklar ishlab chiqaruvchilar homiyligida amalga oshirilayotgan ilmiy tadqiqotlarni shubha ostida qoldiradi. Shu bois, yangi chora-tadbirlarni ishlab chiqishda ushbu holatlarni jiddiy e’tiborga olish lozim”, deydi.

“Butunjahon sog‘liqni saqlash” tashkiloti ma’lumolariga qaraganda, o‘tgan asrning 80 yillaridan boshlab dunyo bo‘yicha semizlik epidemiyaga aylangan. Yer kurasidagi har uchinchi kishi, taxminan 1,9 milliard odam ortiqcha vazndan shikoyat qilmoqda, ularning taxminan 15 foizi esa semizlikning og‘ir shaklidan aziyat chekmoqda. Mazkur tashkilot ma’lumotiga ko‘ra, 47% kasalliklar, jumladan, yurak-qon tomiri kasalliklari, qandli diabet hamda saraton bevosita semizlik bilan bog‘liq.

Semizlik epidemiyasining eng asosiy sababchilari, olimlar va tibbiyot xodimlarining qayd etishicha, so‘nggi yillarda butun dunyoda ommalashib ketgan shakar va shakarli ichimliklardir. Ikki yil muqaddam AQSHlik tadqiqotchilar gazlangan shakarli ichimliklarni me’yordan ortiq iste’mol qilish har yili 184 ming odamning hayotiga zomin bo‘layotganini aniqlashgan. Ushbu o‘limlarning katta qismi AQSH va Lotin Amerikasi mamlakatlariga to‘g‘ri keladi.

Afsuski, bunday mahsulotlar ishlab chiqaruvchilar o‘z bizneslaridan hali beri voz kechish yoki uni o‘zgartirish niyatida emaslar. Boston universiteti olimlari bunday kompaniyalar AQSHdagi yuzdan ortiq sog‘liqni saqlash muassasalarida o‘z manfaatlarini ilgari surayotganlari va bu yo‘lda katta mablag‘ sarflayotganlari, shuningdek, gazli ichimliklarga yuqori narx belgilash yoki ularning hajmini cheklashga qarshilik ko‘rsatib kelayotganlarini aniqladi.

 


Xalqaro aloqalar bo‘limi xodimi

  Abdulhakim Aripov tarjimasi

Dunyo yangiliklari
Boshqa maqolalar

Jamoat namozini o‘tkazib yuborganning ta’ziyasi

13.06.2025   9125   2 min.
Jamoat namozini o‘tkazib yuborganning ta’ziyasi

O‘tgan solih zotlar jamoat bilan namoz o‘qiyolmay qolsalar, bir-birlariga ta’ziya izhor qilishar ekan. Shunday zotlardan biri Hotamul Asom aytadi: “Men jamoatga ulgurmay qoldim, shunda menga Abu Is'hoq Buxoriyning bir o‘zi ta’ziya bildirdi. Agarda o‘g‘lim o‘lib qolsa minglab odamlar ta’ziya izhor qilishadi. Buning sababi odamlar nazdida din musibati dunyo musibatlaridan ko‘ra arzimas sanalganidandir”.

Bugungi kunda oramizda qanchalab odamlar jamoat namozlarini o‘tkazib yuboradilar, jiddiy e’tibor qaratmaydilar. Ba’zida ish, g‘am-tashvishlarning ko‘pligini bahona qilamiz, to‘g‘rimi?! Yana ko‘plar tuni bilan uxlamasdan, bomdod namoziga yaqin uxlab qolishlari ham bor gap.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning “Zimis­tonda masjidlar sari odim tashlovchilarga qiyomat kunidagi tamomiy nurning xushxabarini beringlar”[1] deganlarini nahot eshitmagansiz?!

Shayton sizning ustingizdan g‘alabaga erishib, namozda xotirjamligingizni ketkazishiga imkon bermang!

Omir ibn Abdulloh o‘lim to‘shagida yotganlarida azon ovozini eshitib: “Meni qo‘limdan tutinglar”, dedilar. Omir ibn Abdullohga “Axir siz betobsiz-ku”, deyishganida: “Allohning chaqirig‘ini eshitib turib, unga rioya qilmaymanmi”, dedilar. Keyin  u kishini qo‘lidan ushlab turg‘izishdi. Masjidda imom bilan shom namozining bir rakatini o‘qidilar va jon taslim qildilar.

Yana bir misol: Sufyon ibn Uyayna azon aytilishidan ilgari namozga borishga ishtiyoqmand bo‘lganlar va doim: “Namozga azon aytilmagunicha masjidga kelib turmaydigan yomon qul bo‘lma. Chunki yomon qul chaqirmaguningcha kelmaydi”, der edilar.

Oisha roziyallohu anho onamiz aytadilar: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bilan suhbatlashib o‘tirardik, u zot ham biz bilan gaplashib o‘tirardilar. Bordi-yu, namoz vaqti kirib qolsa, bir-birimizni tanimaganday bo‘lib olardik”[2].

Shukrki, oramizda masjidda birinchi safga joylashish uchun g‘ayrat qiluvchilar ko‘payib bormoqda. Nabiy alayhissalom: “Agarda odamlar azonda va birinchi safda nimalar borligini bilishsa edi, unga erishish uchun qur’a tashlashdan boshqa chora bo‘lmasa, albatta, qur’a tashlagan bo‘lardilar”, deganlar.

 Said ibn Musayyab aytadi: “Men ellik yildan beri biror marta birinchi takbirni o‘tkazib yubormaganman. Ellik yildan buyon namozda birorta kishining boshining orqasiga qaragan emasman”.

 

Hasson Shamsiy Poshoning
“Jannat bo‘stonidagi oilaviy oqshomlar” nomli kitobidan
G‘iyosiddin Habibulloh, Ilhom Ohund, Abdulbosit Abdulvohid tarjimasi.


[1]  Imom Termiziy va Imom  Abu Dovud rivoyati.
[2]  Mursal hadis. Iroqiyning “Ihyo”ga yozgan taxrijiga qarang (1, 205).