Payg‘ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallam tavallud topgan rabi’ul avval muborak oy hisoblanadi. Joriy yilgi milodiy hisob bo‘yicha ushbu g‘animat damlar 2017 yilning 20 noyabridan 19 dekabrigacha davom etadi.
Mo‘min-musulmonlarimiz ushbu oyda Nabiy alayhissalomni yod etib, ul zotning hayot yo‘llari bayon etilgan kitoblarni mutolaa qilishadi, sunnat amallarini ko‘proq bajarishga harakat qilishadi va salotu salomlar aytiladi. Bu amallar bilan ul zoti sharifga bo‘lgan muhabbatimiz yanada ziyoda bo‘ladi, inshoalloh.
“Mavlid” so‘zi lug‘atda “tug‘ilish”, “tug‘ilish oni” kabi ma’nolarni anglatadi. Iste’molda esa, Muhammad alayhissalomning tavallud kunlari, oylari hamda shu munosabat bilan qilinadigan yig‘in va unda o‘qiladigan salovot, duoyu zikrlarga aytiladi.
Mavlid tadbirlarini o‘tkazish an’analari 6-7 asrlarga kelib, Rasululloh sollallohu alayhi va sallamga hurmat ko‘rsatish, xotirlab turish maqsadida joriy qilingan. Ibn Hajar Asqaloniy, Jaloliddin Suyutiy, Shayx Shahobiddin Qastaloniy kabi mashhur olimlar mavlid kunini nishonlash, ushbu kunda Rasuli Akram haqlarida qasidalar o‘qish, durudu salavotlar aytish durustligiga fatvo berganlar.
Shu o‘rinda aytish kerakki, O‘rta asrlarda islom olamida tasavvuf katta o‘rin tutganligi sababli mavlid marosimlariga tasavvuf namoyondalari bosh bo‘lishgani manbalarda qayd qilingan.
Diyorimiz mo‘min-musulmonlari orasida ham qadimdan mavlid oyini nishonlash odat tusiga kirgan. Shu munosabat bilan robi’ul avval oyi kelgach, yurtimizda O‘zbekiston musulmonlari idorasi boshchiligida quyidagi mavlid tadbirlari o‘tkaziladi:
Birinchi, respublikamizdagi barcha jome masjidlarda Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi va sallamning siyratlari, yuksak axloq-odoblari va oliy fazilatlari haqida mav’izalar qilinadi. Masalan, diyorimiz masjidlarida 2017 yilning 24 noyabr kuni “Mavlidi Nabiy muborak” juma tezisi asosida ma’ruza qilinishi rejalashtirilgan. Shu munosabat bilan jome masjidlarda Imom Ja’far Barzanjiy rahmatullohi alayh tomonidan Nabiy alayhissalom tug‘ilishlari, hayot yo‘llari, ahloqlari to‘g‘risida bitilgan, xalq orasida mashhur bo‘lgan “Mavlidi sharif” kitobi o‘qiladi.
Ikkinchi, mo‘min-musulmonlarning talab va istaklariga asosan xonadonlarda o‘tkaziladigan mavlid tadbirlarida imom-xatiblar ham ishtirok etib, Hazrati Payg‘ambarimiz alayhissalomning go‘zal sifatlari bayon etilib, mavlidi sharif o‘qiladi.
Uchinchi, mavlid tadbirlarida masjidlar tomonidan va homiylarni jalb etgan holda kam ta’minlangan oilalar, yolg‘iz qariyalar va mehribonlik uylariga mehr-muruvvat hamda xayriya ishlari amalga oshiriladi.
To‘rtinchi, O‘zbekiston musulmonlari idorasi tasarrufidagi diniy ta’lim muassasalarida Mavlid oyi munosabati bilan “Rasululloh sollallohu alayhi va sallam siyratlari – ibrat maktabi” nomli davra suhbati, “Rasululloh sollallohu alayhi va sallamning ummatlarimiz” mavzusida “Siyrat” fani bo‘yicha musobaqalar o‘tkazilishi rejalashtirilgan.
Beshinchi, ulamolar, diniy soha xodimlari hamda imom-xatiblar davriy nashrlar, internet tarmoqlari va tele, radio dasturlarda Muhammad sollallohu alayhi va sallamning axloq-odoblari, siyrat va shamoillari, tutgan yo‘llarining bag‘rikengligi, hech kimga zulmni ravo ko‘rmasliklari, mehr-oqibat, ezgulik kabi fazilatlar manbai ekanlarini targ‘ibu tashviq qilishadi. Shuningdek, turli tanlov va musobaqalar o‘tkaziladi.
O‘z navbatida biz ham barchani diniy idora tomonidan tashkil etilayotgan mana shunday xayrli ishlarning xayrixohi va ishtirokchisi bo‘lib, haqiqiy ummat bo‘lish baxtiga muyassar bo‘lishga da’vat etamiz.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati
Inson qalbi goh u tarafga, goh bu tarafga o‘zgarib turadi: savobli ish qilganida, qalbi yayraydi, dili cheksiz quvonchga to‘ladi. Gunoh-ma’siyat kirlari esa dil oynasini xiralashtiradi. Oqibatda qalb qorayadi, ko‘ngli xijil bo‘ladi.
Abdulloh ibn Umar roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: "Temirga suv tegsa zanglaydi. Xuddi shunga o‘xshab qalblarni ham zang bosadi", dedilar. Shunda: "Yo Rasululloh, uning jilosi nima?" deb so‘raldi. U zot: "O‘limni ko‘p eslash, Qur’on o‘qish", dedilar.
Qalb xuddi temir kabi zanglaydi. Temirga suv tegsa, sirtini zang bosadi. Gunohlar yig‘ilib yig‘ilib qalbni zanglatadi, dilni qoraytiradi, ko‘ngilni g‘ash qiladi. Qalb qorayishi oqibatida inson shuuri o‘tmaslashadi, mehr-oqibat tuyg‘usi kishi bilmas tarzda ko‘tarilib boradi.
Mazkur hadisda aytilishicha, o‘limni eslagan, Qur’on o‘qigan odamning qalbi zanglardan tozalanadi. Qanday qilib, deysizmi? Gap shundaki, o‘limni eslagan kishining o‘tkinchi dunyoga xohishi so‘nadi. O‘limni eslagan, oxiratni o‘ylagan inson gunohlardan tiyiladi, nafasi kirib-chiqib turganida Parvardigoriga tezroq tavba qilishga shoshiladi, o‘zini isloh qiladi. Inson o‘limni eslaganda lazzatlar parchalanadi, hakalab otib turgan nafs xohishlari sal bo‘lsayam jilovlanadi. Bir kunmas-bir kun dunyoni tark etishini bilgan kishi oqibatli bo‘ladi, bir ish qilishdan oldin oxirini o‘ylaydi, mulohaza yuritadi.
Yuqoridagi hadisda aytilishicha, Qur’on tilovati qalbdagi zanglarni ketkazadi. Haqiqatan, Qur’on o‘qish bilan qalb yayraydi, ko‘ngil taskin topadi. Mo‘min banda qiroatdan bir dunyo ma’naviy ozuqa oladi. Shu yo‘sin qalbni qoplagan zang qurumlari asta-sekin tozalanib boradi. Bejizga "Qur’on qalbga malham, dilni tozalaydigan ilohiy davo", deyilmagan.
Ma’lumki, temirga doim ishlov berib turilmasa, ko‘p o‘tmay zanglaydi. Xuddi shunga o‘xshab, Qur’on o‘qilmasa, dilni zang bosadi. Hamisha Qur’on o‘qiydigan inson qalbiga gard yuqmaydi. Tilovat bilan jilolangan qalbi oynadek yarqirab turadi.
Hozirgi "zamonaviy" odamlarning ko‘pi dunyoga hirs qo‘yish dardi bilan og‘rigan. Kishilar orasida o‘zaro ishonch, sadoqat, vafo, mehr-oqibat kamayib ketayotgandek. Bizningcha, buning sababi bitta: o‘limni unutish, Qur’on o‘qimaslik.
Ayrim odamlarga o‘limni eslatsangiz, oxiratdan gap ochsangiz: "Qo‘ying, yaxshi mavzuda gaplashaylik!" deya so‘zingizni bo‘ladi. O‘limni eslash yomonmi?! Har kimning boshida bor-ku bu savdo! O‘limdan qochib-qutulib bo‘lmaydi. Shuning uchun o‘limga tayyorgarlik ko‘rish kerak. Qanday qilib, deysizmi? O‘limga hozirlik solih amallar bilan bo‘ladi, qorong‘i go‘rni yorituvchi Qur’on tilovati bilan bo‘ladi. Quruq kafanlik olib yoki qabristondan o‘zi uchun alohida joy ajratib qo‘ygan odamni oxirat safariga rostmana shay deb bo‘lmaydi.
Tolibjon domla Xursanmurodov,
Hadis ilmi maktabi o‘qituvchisi.
Ali ibn Husomiddin Muttaqiy Hindiy. "Kanzul ummol fi sunanil aqvoli val af’ol". – Bayrut.: Muassasatur risolat, 1989. - B. 210.