Taraqqiyotdan yiroq, shahar shovqinlaridan uzoq, faqat bir xil fikrlaydigan – bir g‘oya atrofida jam bo‘lgan xippilar jamiyati yig‘ilgan sokingina tog‘ hayoti. Ushbu hikoya qahramoni Islom diniga kirguniga qadar shunday yashagan edi.

 *   *   *

Shu o‘rinda muhtaram o‘quvchini “xippi” o‘zi nima ekani bilan tanishtirib o‘tishni lozim topdik.

 Xíppi ( ingl.  hippy yoki hippie; etimologiyasiga oid farazlardan birida “hip” yoki “hep”  – “tushunadigan”, “biladigan” so‘zidan kelib chiqqani aytiladi. Uni 1960 yillar boshida AQSHda paydo bo‘lgan bibola falsafiy oqimi va submadaniyati (Submadaniyat (lot. sub – „ost“ va madaniyat) jamiyatshunoslik, antropologiya va madaniyatshunoslik atamasi bo‘lib, jamiyat madaniyatining keskin farqlanuvchi bir qismini anglatadi. Submadaniyat ichida o‘ziga xos kiyinish, jargon, xatti-harakat va boshqa madaniy normalar mavjud bo‘lishi mumkin. Submadaniyatlar milliy, demografik, professional, geografik va boshqa asoslarda shakllanishi mumkin. Bundan tashqari, yoshlar orasidagi submadaniyatlar alohida ajratiladi) muxlislarining  eski nomi hipsters – xipster bilan adashtirmaslik kerak.   

Harakatning gullagan davri 1960-70 yillar edi.

Dastlab xippi ayrim protestan cherkovlarida hukm surgan puritan axloqiga qarshi chiqadi. Shuningdek, muhabbat orqali tabiiy poklikka qaytishni va har qanday urush-nizolardan voz kechish siyosatini ilgari suradi. Xippining eng mashhur shiorlaridan biri: “Muhabbatli bo‘ling, urushmang” qabilidagi «Make love, not war!»dir.

*   *   *

Abdulhamid Avens – yoshi 70 ni qoralagan, istarali, o‘rta uzunlikda soqol o‘stirgan, o‘tkir nigohli, bir vaqtlar xippi bo‘lgan odam.  U o‘zining “Gullarning bolalari” orasida bo‘lgan vaqti va 30 yil burun Islom unga kuchli ta’sir ko‘rsatib, hayotini butkul o‘zgartirib yuborganini quyidagicha xotirlaydi.

“Onam britaniyalik, otam uellislik edi. Men ular Nyu-Yorkka ko‘chib kelganidan so‘ng tug‘ilganman. Keyin biz men britaniyacha ta’lim olishim uchun Angliyaga qaytganmiz.  Otam ham, onam ham ruhiyatshunos edi.  Oilamiz dinga rag‘batli edi deb ayta olmayman. Ammo men 10-11 yoshlarimda cherkovga qatnashni yoqtirib qoldim. Menga o‘zimni nasroniy sifatida his qilish, cherkovdagi ibodatlarda qatnashish yoqar edi, biroq bu uzoq davom etmadi – bolaligim poyoniga yetib o‘smirligim boshlanganda barham topdi. Keyinchalik Rojdestvoni el qatori bayram qilibgan bo‘lsam-da, dinga ixlosim qolmadi.

60-yillarda shovqin-suron solib xippi harakati boshlandi. Men esa har doim o‘z yo‘limni, o‘zimning yashash tarzimni topishni istar edim. Ana shu tuyg‘ularim ta’sirida maktabni tugatgach, “Gullarning bolalari”ga qo‘shildim-da, ular bilan birga toqqa chiqib ketdim.  O‘sha yerda birinchi xotinimni uchratdim.

60-yillarda xippini faqat “ishratparastlik, giyohvandlik va rok-n-roll” qiziqtirar edi. Shuningdek, ularni tabiat qonunlariga muvofiq tarzda tabiiy ravishda jamoa bo‘lib hayot kechirish g‘oyasi birlashtirib turar edi. Hatto yangi jamiyat barpo etish uchun pullarini ham umumiy g‘aznaga to‘plash g‘oyasini ilgari surar edi.

O‘sha kezlarda men din haqida mutlaqo o‘ylamas edim. Go‘yoki mening hayotimda unga o‘rin yo‘qdek edi. Ammo bir safar shaharga tushganimda tasodifan ko‘p yillardan beri Islom bilan qiziqib yuradigan eski tanishimni uchratib qoldim. U meni menda juda katta tassurotlar uyg‘otgan  musulmonlar jamoasi bilan tanishtirdi.

Ularning aksari qachonlardir xippi jamoasida yashagan  men va boshqalar bilan deyarli tengdosh edi va kelib chiqishi ham bir edi. Ular meni qiziqtirgan savollarning javobini va jamiyatni qanday shakllantirishni aniq bilar edi. Ularning axloqi, bir-biri bilan munosabati, hamma-hammasi meni o‘ziga torta boshladi. Men bu odamlarning musulmonligini, buning hammasi islom ekanini ko‘rib juda qattiq hayajonga tushgan edim. Ular borayotgan yo‘l meni o‘ziga shu qadar jalb qildiki, boshqa hech qanday dinga ham, ta’limotga ham ehtiyojim qolmadi.

Menga eshitganlarim va ko‘rganlarimni ongimga singdirib olish uchun bir oz vaqt kerak edi. Biroq yolg‘izlikda 5-6 kun o‘tkazganimdan so‘ng shunga iqror bo‘ldimki, buning hammasi – ayni haqiqat. Qarshimda  kalimai shahodatni aytib Islomga kirishdan o‘zga yo‘l qolmagan edi. Albatta, boshimda charx urayotgan shubha-gumonlar hamon tark etgisi kelmayotgan edi. Axir men kechagina erkparast xippi bo‘lib vodoprovodi, elektr energiyasi bo‘lmagan tog‘u toshda daydib yurgan edim.  Boz ustiga xotinim, ikki farzandim, do‘stlarim... ular nima deydi?! Birinchi galda mening o‘zim... hayotimni tubdan o‘zgartirishga tayyormanmi? Hayotimning so‘ngiga qadar kuniga besh mahal namoz o‘qishga, yilda bir oy ro‘za tutishga... qodirmanmi?  

O‘sha choqda xotinim orolga ketgan edi. Uning qaytishini kuchli hayajon bilan kutar ekanman, bu gapni unga qanday aytishni o‘ylardim va yuz berishi muqarrar bo‘lgan hissiyotlar bo‘roni va janjal-so‘ronga o‘zimni ruhan tayyorlar edim. Haqiqatan, taxmin qilganimdek bo‘ldi... Xotinim mening aytganlarimni eshitib dahshatga tushdi. U shu qadar qattiq baqir-chaqir qildiki, uyimizning devorlari titrab, raqsga tushib ketdi. Va oxir-oqibat men uydan ketdim. Bu voqea uchinchi farzandimiz tug‘ilganidan keyin bo‘lib o‘tgan edi. Men o‘zimga o‘zim bu holda boshqa yashay olmayman dedim. Men musulmonlar jamoasiga ehtiyoj sezar edim. Irlandiyaning baland tog‘lari tepasida yashar ekanman  Islomga ergashishga harakat qildim, Ramazon ro‘zasini tutishga, namozlarni vaqtida o‘tashga jiddu jahd etdim. Ammo bu ishlarni yolg‘izlikda bajarish mushkul edi. Men Islomdan shubhalanar edim, xippilarning turmush tarzidan yanada ko‘proq shubhalanar edim... Shubha-gumonlar chidab bo‘lmas darajaga keldi va men bitta yo‘lni tanlashim zarur edi.

Men Islomni tanladim va ketdim.

Baxtimizga oradan bir necha hafta o‘tib xotinim farzandlarimni olib qaytib keldi. Bir yarim yil davom etgan qarama-qarshiliklar va men ketganimdan ikki kun o‘tib u muslima ayol bilan tanishib qolibdi. Muslima ayol unga Alloh taoloni, Islomni shu qadar chiroyli tushuntiribdiki, u o‘sha so‘zlar ta’sirida Islomga kiribdi. Keyin u umrining oxiriga qadar Islomda yashab mo‘minalarga xos hayot kechirdi. Farzandlarimiz ham islomiy tarbiya ko‘rib voyaga yetdi.

Xullas, bizning tariximiz quyundek shiddatli  boshlandi, ammo shodumonlik ila davom yetdi.

Kalima shahodatni aytib imon keltirganimda ruhim yengil tortib qolganini hali ham xursandchilik bilan eslayman. Biroq o‘zgarish Alloh taoloning yagonaligini tilim bilan aytgunimga qadar yuz bera boshlagan edi. Men musulmonlar jamoasida bo‘lib ular bajargan ishlarni bajarishga urinar edim va ko‘plab foydali narsalar topar edim. Masalan, ibodatni boshlashdan oldin tahorat olish yoki hojatga kirganda poklanish: “Vay! Bu din hamma narsa haqida qayg‘urar ekan, hatto  gigiyenani ham o‘rgatar ekan!”

Shuningdek, taomga ham munosabatim o‘zgardi. Burunlari har doim qornim ochganidan emas, ko‘nikma hosil bo‘lgani uchun ovqat yegan bo‘lsam, ramazonda sabr qilishimga to‘g‘ri keldi. Ro‘za tutish va namoz o‘qish chog‘ida jamoat ichida turib ular kabi sabrli, ixlosli bo‘lish uchun Alloh taoloni, Uning ajru mukofotini eslayman.  Alloh taoloni ana shu eslashlar – namozlarni vaqtida ado etishim, muborak oyda ro‘zani kamolu ixlos ila tutishim – qalbimda so‘z bilan ta’riflab bo‘lmas darajada ajoyib tuyg‘ular uyg‘otar edi, men to‘g‘ri joyda, to‘g‘ri vaqtda to‘g‘ri ishni qilayotganimga ishonchim komil edi. Axir aynan shu narsalar – o‘zi bilan o‘zi tinchlik o‘rnatish hamma uchun muhim emasmi? Insonning qalbini vasvasa va siqilishlardan xalos etib, unga xotirjamlik baxsh etadigan Rabbimizning marhamatidan umid qilishning eng samarali yo‘lidir.

20 yoshimda o‘zimga yo‘l qidirib, mening taqdirimda dinga endi o‘rin yo‘q degan qarorga kelgan edim. Tasodifni qarangki, sobiq xippi 1978 yilda hayotimning tamaddundan uzoq tog‘lardagi nursiz kunlarini ortda qoldirib daf’atan musulmon bo‘ldim. Ammo Islom faqat bularni o‘zgartirmadi, u mening oilaga bo‘lgan munosabatimni ham o‘zgartirdi. Men o‘zimni uch farzandning otasi bo‘lgan oilaboshi sifatida mas’uliyatli  his qilib, kerak qarorlar qabul qilishda qat’iyatli his qila boshladim. Do‘stlarimga nisbatan munosabatimda ham o‘zgarishlar bo‘ldi.  Haqiqiy do‘stlarni ham hayotiy a’molaringizni o‘zgartirganda tanib olar ekansiz: kimdir qiziqa boshlaydi, kimdir sizning g‘ayritabiiy ishlaringiz ustidan kuladi va sekingina sizdan uzoqlasha boshlaydi. Shunday qilib, biz tog‘dagi hayotimizga yakun yasab shaharga tushib keldik.  Bizga ko‘p odam qo‘shilmadi: Eski qadrdonlarimizdan Islomni tanlagan beshta oila, xolos.  

Men kimdir Islomga kirmochi bo‘lib ikkilanib turgan bo‘lsa, unga hech ikkilanmaslikni maslahat beraman. Televizorda ko‘rayotganingiz va gazetalarda o‘qiyotganingizga aslo ishonmang! Ehtimol, oila a’zolaringiz, qavmu qarindoshlaringiz, do‘stlaringiz, hamkasblaringiz, rahbarlaringiz... nima derkan degan xavotirdadirsiz. Yodda tuting, bu sizning hayotingiz, Yaratuvchi bilan sizning o‘rtangizdagi o‘zaro munosabat. Qalbingizga quloq soling va o‘z yo‘lingizni topib oling!

Manba: overcome.tv

Damin JUMAQUL tarjima qildi