Saudiya Arabistoni Podshohligi Marokashdagi qadimiy Uqba bin Nafi' masjidi va unga tutash tarixiy shaharni qayta tiklashi orqali poytaxt Aglobid va Afrikadagi Islomning birinchi poytaxtini ham tiklash harakatida.
Hijriy 50-yilda qurilgan Uqba ibn Nafi' masjidi mahalliy musulmon xalqlar hayotida muhim o'rin tutgan. Uning maydoni 9700 kvadrat metrni tashkil qiladi. Bu noyob me'moriy durdona dunyodagi eng nafis islom yodgorliklaridan biridir.
Masjid eng qadimiy minoralardan biri ega bo'lib, balandligi 31,5 metr va u 3 qavatdan iborat. Mutaxassislarining fikricha, masjidda terak yog'ochidan o'yib yasalgan minbar mavjud bo'lib, u hijriy 3-asrga to'g'ri keladi. Shuningdek, masjidning o'ziga xos qadimiy bezaklari hanuzgacha saqlanib qolingan. Masjidning tashqi ko'rinishi uning qalin va baland devorlari tufayli ulkan qal'aga o'xshab ketishidan dalolat beradi.
Bu diqqatga sazovor Uqba bin Nafi' masjidi devorlarida yoriqlar borligi tufayli bino xavfli holatga kelib qolgan. Podshoh Salmon bin Abdulaziz Ol Saudning qayta tiklash loyihasi “Qeyrvan” masjidining oldingi jilosi va yorqinligini qayta tiklashga qaratilgan.
Bu loyiha 36 gektardan ortiq maydonni egallagan va 1988 yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Ta'lim, fan va madaniyat bo'yicha "Yunesko" tashkiloti tomonidan Jahon merosi sifatida ro'yxatga olingan qadimiy Qeyrvan shahriga e'tibor qaratishni o'z ichiga oladi.
Saudiya Arabistoni Podshohligining Tunisdagi elchisi doktor Abdulaziz bin Ali as-Saqar Saudiya matbuot agentligiga bergan bayonotida Uqba bin Nafi' masjidini qayta tiklash loyihasi Saudiya va Tunis xalqalari orasini o'zaro bog'lovchi birodarlik munosabatlarining timsoli ekanligini ta'kidladi.
Saudiya Arabistoni hukumatining tarixiy masjid sifatida Islom dinida tutgan o'rnining yuqoriligi tufayli Uqba bin Nafi' masjidini qayta tiklash loyihasi qadimiy masjidlarni ta'mirlashdagi “Nigoh-2030” taraqqiyot loyihasining bir qismi sanaladi.
O'MI xodimi I.Ahmedov tayyorladi
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytadilar: «Men va mendan oldingi payg‘ambarlarning Arafot maydonida qilgan eng ko‘p duolari:
لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ بِيَدِهِ الْخَيْرُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ
O‘qilishi: "Laa ilaha illallohu vahdahu laa shariyka lahu. Lahul mulku va lahul hamdu biyadihil xoyru va huva ’alaa kulli shayin qodiyr".
Ma’nosi: "Yagona Allohdan o‘zga iloh yo‘q. Uning sherigi yo‘q. Mulk ham, barcha maqtovlar ham Unga xosdir. Barcha yaxshiliklar Uning qo‘lidadir. U har bir narsaga qodirdir".
اللَّهُمَّ اجْعَل فى قَلبى نُوراً وفى صَدْرى نُوراً وفى سَمْعى نُوراً وفى بَصَرى نُوراً اللَّهُمَّ اشْرَحْ لى صَدْرِى ويَسِّرْ لى أَمْرى وأعُوذُ بِكَ مِنْ وَسْاوسِ الصَّدْرِ وشَتَات الأمْر وفِتْنةِ القَبْرِ اللَّهُمَّ إنى أعُوذُ بِكَ مِنْ شَرِّ ما يَلِجُ فى اللَّيْل وشَرِّ ما يَلِجُ فى النَّهارِ وشَرِّ مَا تَهُبُّ بِهِ الرِّياحُ وشَرِّ بَوائِق الدَّهْر.
O‘qilishi: "Allohumma, ij’al fii qolbiy nuron va fiy sodriy nuron va fiy sam’iy nuron va fiy basoriy nuron. Allohumma, ishroh liy sodriy va yassir liy amriy va a’uuzu bika min vasvaasis-sodri va shataatil-amri va fitnatil-qobri. Allohumma, inniy a’uuzu bika min sharri maa yaliju fil-layli va sharri maa yaliju fin-nahaari va sharri maa tahubbu bihir-riyaaahu va sharri bavoiqid-dahr" (G‘uniyatun nosik).
Ma’nosi: "Allohim qalbimni, ko‘ksimni, quloqlarimni va ko‘zlarimni nurga to‘ldir. Allohim! Qalbimni ochgin, har ishimni oson qilgin.Allohim! Sendan ko‘ksimdagi vasvasalardan, ishlarimning parokandaligidan, qabr fitnasidan panoh so‘rayman.
Allohim, tunda va kunduzi bo‘ladigan narsalarning yomonligidan, ustidan shamol esgan narsalarning yomonligidan, zamona halokatining yomonligidan O‘zingdan panoh so‘rayman".
“Robbana atina fid-dunya hasanatan va fil axiroti hasanatan va qina ’azaban-nar”.
“Allohumma aslih li diniyallaziy huva ’ismati amri va aslih li dunyayallati fiha ma’ashiy va aslih liy axirotiyallati fiha ma’adiy, vaj’alil hayata ziyadatalli min kulli xoyrin, vaja’lil mavta rohatalli min kulli sharrin”.
“A’uzu billahi min jahdil balai va darkish-shaqoi va su’il qazoi va shatamatil a’dai”.
“Subhanallohi va bihamdihi. Subhanallohil ’aziym”.
“Laa ilaha illa anta. Subhanaka inni kuntu minaz-zolimiyn”.
“Laa havla va laa quvvata illa billahil ’aliyil ’aziym”.
Davron NURMUHAMMAD