Sayt test holatida ishlamoqda!
21 Yanvar, 2025   |   21 Rajab, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:21
Quyosh
07:43
Peshin
12:39
Asr
15:44
Shom
17:29
Xufton
18:46
Bismillah
21 Yanvar, 2025, 21 Rajab, 1446

Hijrat masalasida salafiylarga raddiya

13.04.2023   746   3 min.
Hijrat masalasida salafiylarga raddiya

Aqiyda masalalarida ham haddan oshib g'uluvga ketgan salafiylar «hijrat qilmaganlar kofirdir» degan gapni odamlar ichida keng tarqatishgan va tarqatib yurishibdi ham. Ular bu xossoslik bilan yondashishlikni talab qiluvchi tushunchani masala dalil va hujjat bilan tushunmaganlar yoki tushunsada tanolmaydiganlardir. Buzg'unchi, fitnachi, g'alamis to'da, guruh va oqim vakillari tomonidan kofir yurtda yoki dorul harbda turish kufrdir, hijrat qilish farzdir degan fikr uqtirilgan. Ammo qaysi dalil buni taqozo qilishini va eng muhimi, hijratning qayerga qilinishining bayoni kelmagan.

Hakim ibn Muoviyadan, u kishi o'z otasidan rivoyat qilgan hadislarida Rasululloh sollallohu alayhi vasallam shunday deganlar: «Musulmonning barchasi musulmonga haromdir. Ular ikki bir-biriga yordamchi birodardirlar. Alloh Azza va Jalla mushrikdan, musulmon bo'lganidan keyin toki u mushriklarni tark qilib musulmonlarga kelmagunicha, amalni qabul qilmaydi», dedilar». Nasaiy va Ibn Hibbon rivoyat qilgan.

Ahli Sunnat val jamoa raddiyasi: Ibn Abbos roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Fathdan keyin hijrat yo'q», dedilar». Imom Buxoriy va Muslim rivoyat qilgan.

Olimlar bu hadis umumiy va o'zidan oldin kelgan hijratga dalolat qiluvchilarini nasx qiluvchidir, deydilar. Shu bilan birga, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam musulmon bo'lgan arablarni O'zlari tomon hijrat qilishga amr qilmaganlar va o'z yurtlarida turishlarini inkor qilmaganlar». Bu, takfirchilarning gapiga kuchli raddiyadir.

Albatta, hijratga tegishli dalillar faqat yuqorida zikr qilinganlardangina iborat emas. Bu masala bo'yicha ularning hammasini o'rganib chiqqan ulamolar quyidagi hukmni bayon qilganlar.

"Musulmonning dorul harbda muqim turishi uning Islomiga futur etkazmaydi. Faqat, dini xavf ostida qolgandagina bundan mustasno. Ya'ni, dinini oshkora zohir qilish imkoni qolmasa, hijrat qilish lozim bo'ladi."

Yurtimizda bugungi kunda musulmon xalqimiz uchun masjidlarning hizmat qilib turganligi, Yurtimizdagi o'g'il va qizlar uchun o'rta-maxsus islom bilim yurtlari, Toshkent islom instituti va Toshkent islom Universiteti, shuningdek, mamlakatimizda bunyod etilayotgan islom madaniyat va ma'rifat markazlari, Yurtimiz bo'ylab barcha joylarda diniy ibodatlar emin-erkin ado etilayotganligi, e'tiqod erkinligining insonni quvontiradigan ravishda keng ta'minlanganligi. Buzg'unchi guruh va oqim vakillarining g'arazli va fitnali vayronkor g'oyalari asossiz ekanligini ko'rsatadi.

Olimlar shunday deydilar: Bas, shunday ekan, aslida musulmon bo'lgan yurtlarda namozini o'qib, ro'zasini tutib, boshqa o'ziga farzi ayn bo'lgan hukmlarga amal qilib yurgan musulmonlarni «Hijrat qilmasang, kofir bo'lasan!» deyish xatodir.

Akbarali Yusufjonov
Uchqo'rg'on tuman Saidxon eshon jome masjidi imom xatibi

MAQOLA
Boshqa maqolalar

Imom Muslimdan hadis rivoyat qilgan roviylar

20.01.2025   2037   4 min.
Imom Muslimdan hadis rivoyat qilgan roviylar

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

1. Ali ibn Hasan ibn Abu Iso Hiloliy (yoshlari imom Muslimdan katta)
2. Muhammad ibn Abdulvahhob Farro (shayxlaridan). Ammo Farrodan «Sahih»larida hadis rivoyat qilmaganlar.
3. Husayn ibn Muhammad Qabboniy
4. Abu Bakr Muhammad ibn Nazr ibn Salama Jorudiy
5. Ali ibn Husayn ibn Junayd Roziy
6. Solih ibn Muhammad Jazara
7. Abu Iso Termiziy («Jome’i Termiziy»da)
8. Ahmad ibn Muborak Mustamliy
9. Qozi Abdulloh ibn Yahyo Saraxsiy
10. Abu Sa’id Hotim ibn Ahmad ibn Mahmud Kindiy Buxoriy
11. Ibrohim ibn Is'hoq Sayrafiy
12. Saboqdosh do‘stlari Ibrohim ibn Abu Tolib
13. Ibrohim ibn Muhammad ibn Hamza
14. Faqih Ibrohim ibn Muhammad ibn Sufyon («Sahihi Muslim»ning roviylaridan)
15. Abu Amr Ahmad ibn Nasr Xaffof
16. Zakariyo ibn Dovud Xaffof
17. Abdulloh ibn Ahmad ibn Abdusalom Xaffof
18. Hofiz Abu Ali Abdulloh ibn Mahammad ibn Ali Balxiy
19. Abdurrahmon ibn Abu Hotim
20. Ali ibn Ismoil Saffor
21. Abu Homid Ahmad ibn Hamdun A’mashiy
22. Abu Homid Ahmad ibn Muhammad ibn Sharqiy
23. Abu Homid Ahmad ibn Ali ibn Hasnavayh Muqriy (zaif roviylardan)
24. Hofiz Ahmad ibn Salama
25. Sa’id ibn Amr Barza’iy
26. Abu Muhammad Abdulloh ibn Muhammad ibn Sharqiy
27. Fazl ibn Muhammad Balxiy
28. Abu Bakr ibn Xuzayma
29. Abul Abbos Sarroj
30. Muhammad ibn Abd ibn Humayd
31. Muhammad ibn Maxlad Attor
32. Makkiy ibn Abdon
33. Yahyo ibn Muhammad ibn So’id
34. Hofiz Abu Avona
35. Hofiz Nasr ibn Ahmad ibn Nasr.

Abu Amr Mustamliy aytganlar: «Bizga Is'hoq Kavsaj 251 yilda hadis yozdirdilar. Muslim tanlab yozardilar, men esa aytganlarini yozardim va davom etaverishlarini so‘rardim. Shunda Is'hoq Kavsaj Muslimga: «Siz musulmonlar orasida ekansiz, yaxshilik doim biz bilan birga», – dedilar».

Termiziy «Jome’»larida imom Muslimdan bittagina hadis rivoyat qilganlar («Ramazon boshlanishini bilish uchun sha’bonda oyni kuzatinglar»).[1]

Abul Qosim ibn Asokirga Abu Nasr Yunortiy shunday deganlar: «Menga Solih ibn Abu Solih daraxt po‘stlog‘iga yozilgan bir varaqni berdilar. Unda imom Muslim dastxatlari bilan Valid ibn Muslimdan eshitib yozib olgan hadislar bitilgan ekan».

Bu sanadi uzilgan, ishonchiz ma’lumot.

Ahmad ibn Salama aytganlar: «Abu Zur’a va Abu Hotimning sahih hadislarni bilishda imom Muslimni zamonalarining shayxlaridan ustun qo‘yishlarini ko‘rdim. Husayn ibn Mansurdan eshitishimcha, u kishi Is'hoq ibn Rohavayhning imom Muslim to‘g‘rilarida gapira turib, forscha bir so‘z aytganlarini eshitganlar. Uning ma’nosi – shu qadar ulug‘ inson bo‘lar ekan-da?!».

Ahmad ibn Salama aytganlar: «Muslim bir ilm majlisiga taklif etildilar. Unda bu kishi bilmaydigan bir hadis zikr qilindi. Uylariga borib, chiroqni yoqdilar-da, oila ahliga: «Huzurimga hech kim kirmasin», – dedilar. Bir payt: «Bizga bir savat xurmo hadya qilindi», – deyishdi. «Olib kiringlar», – dedilar. Xurmoni kiritishdi. Tong otguncha undan bitta-bittadan olib, o‘sha hadisni qidirishga tushdilar. Xurmo ham tugadi, hadis ham topildi».

Bu voqeani Abu Abdulloh Hokim ham rivoyat qilib: «Ishonchli do‘stlarimizdan birining aytishicha, o‘shandan keyin imom Muslim vafot etibdilar», – deganlar.

«Mashhur daholar siyrati» kitobidan

[1] 687-hadis.