Sayt test holatida ishlamoqda!
03 May, 2025   |   5 Zulqa`da, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:48
Quyosh
05:18
Peshin
12:25
Asr
17:17
Shom
19:25
Xufton
20:50
Bismillah
03 May, 2025, 5 Zulqa`da, 1446

Intiq kutganimiz – shahri Ramazon

26.05.2017   78542   5 min.
Intiq kutganimiz – shahri Ramazon

Sha’bonning so‘nggi kunlarida turibmiz. Hademay, Ramazon ham kirib keladi. Hash-pash deguncha esa... muborak oy ham yakuniga yetadi. Bizdan lozimi – tabarruk oyni qanday o‘tkazishimiz, biz niyat qilgan mazmunli amallarimizga ulgurib qolishimizdir.

Ayni paytda Ramazon oyida amalga oshiradigan ishlarimizni rejalashtirish vaqtidamiz. Biroq ko‘pincha bu harakatimiz zoye ketadi, Ramazon oxiriga yetganda “oylik hisobot”lar bilan tanishganda peshonamiz tirishadi, “hech narsaga ulgura olmabmanku”, deymiz.

Keling, shu holatning oldini olish maqsadida, ayrim jihatlarga e’tiboringizni qaratamiz. Bu maslahatlar sizga oz bo‘lsa-da yordam bersa, boshimiz osmonga yetadi...

  • Maslahatimiz oy boshidan rejalaringizni bir varaq qog‘ozga qoralab qo‘ying, hattoki soatlarigacha;
  • Avvalo bu oyda har tomonlama poklanishni ixtiyor eting. Ayniqsa, nafsingiz tozaligiga, ruhiyatingiz pokligiga erishishga intiling;
  • Asosiy ishlaringizni kunning birinchi yarmigacha tugatishga harakat qiling. Hech qachon tugallanmagan ishni ertagacha qoldirmang, chunki ertaning ham o‘z yumushlari bo‘ladi;
  • Har qanday holatda ham yaxshilik qilishga intiling, bu kimgadir ko‘mak bo‘ladimi, og‘irini yengil qilish bo‘ladimi, qo‘ldan kelgancha ezgulikka shoshiling. Binobarin, Payg‘ambar alayhissalom: “Ushbu oyda qilingan har bir saxovat farz amal darajasiga, bir farz amal fazilati esa boshqa oylarda qilingan farzga nisbatan yetmish darajaning ko‘prog‘iga teng” ekanligini aytganlar. Shu boisdan ham, imkoniyatni qo‘ldan boy bermasligimiz kerak;
  • Vaqtingizni behuda o‘tkazmang. Biz vaqt haqida ko‘p gapiramiz, biroq Ramazonning bahosi yo‘q, imkonlarga boy, duolari ijobat, yaxshiliklar uchun savoblar orttirib beriladigan lahzalarini qaytarish amrimahol, topish mushkul. Shunday ekan, har soniyangizni qadrlang, yo‘lda bo‘lasizmi, biror narsa kutayapsizmi, bekor turmang. Foydali kitob o‘qishingiz mumkin, yodlamoqchi bo‘lganingizni takrorlab yurishingiz mumkin. Hech bo‘lmaganda, kuningiz uchun rejalar tuzib olishingiz ham mumkin;
  • Yaqinlaringizni yo‘qlab turishni unutmang. Ayniqsa, ota-onangiz, oila a’zolaringizdan hol-ahvol so‘rang, lozim bo‘lsa, ko‘maklashing, xizmatlarini qilib, mamnun eting. Qolaversa, qarindoshlar va do‘stu tanishlardan sim qoqib bo‘lsa-da gaplashib, xabar oling;
  • Bemor ziyoratiga oshiqing. Qarindoshlardanmi yoki mahalladan kimdir betob bo‘lsa, borib ko‘rishni kanda qilmang;
  • Tilingizni faqat va faqat yaxshi so‘zlarga o‘rgating. Muborak oy sharofati bilan birorta nojo‘ya gap gapirmaslikka harakat qiling;
  • Sadaqa qilishga shoshiling. Bu degani faqatgina moddiy yordam emas. Balki, kimgadir yaxshilik qilib yoki shirin so‘z bilan, boringki tabassum ulashib savoblarga erishing;
  • Yuqoridagi eslatmalarga asosan, Ramazon oyini sermazmun o‘tkazsangiz, fazilatlaringiz yuzaga chiqishiga omil bo‘ladi. Natijada esa yil davomida sizni yaxshiliklar tark etmaydi, inshoalloh.

Bu oyning fazilatlarini sanab adog‘iga yetish mushkul. Biroq, har kimning o‘z oliy maqsad va niyatlari mavjud. Biz faqatgina oddiy eslatmalar bilan sizga yordam bermoqni niyat qildik xolos.

So‘zimiz yakunida olamlarga rahmat qilib yuborilgan Payg‘ambarimiz Muhammad (s.a.v.)ning Sha’bonning so‘nggi kunida aytgan muborak so‘zlarini keltiramiz.

Salmon Forsiy (r.a.)dan rivoyat qilingan hadisi sharifda shunday deyiladi: “Rasululloh (s.a.v.) Sha’bonning so‘nggi kuni bizga xitob qilib aytadilarki:

-Ey insonlar, sizlarni buyuk bir oy bag‘riga olayotir. Unda ming oydan ham xayrli bo‘lgan qadr kesachi bor. Alloh bu oyda ro‘za tutishni farz qilgan. Tun ibodatini esa nafl sanagan. Kim bu oyda bir savob ish qilsa, u savobligidan tashqari, bir farzni ado etgan kimsa, singari bo‘lar. Bu sabr oyidir. Sabrning mukofoti esa jannatdir. Bu lutf oyidir. Bu oyda mo‘minning rizqi ortadi. Kim bu oyda ro‘zadorlarga iftor qilib bersa, bir qulni ozod qilganchalik savob oladi. Gunohlari afv etiladi...

- Kim ishonib va savobidan umid qilib ro‘za tutsa, Alloh uning o‘tmishdagi va kelajakdagi gunohlarini afv etadi. Alloh buyuradiki: “Odamzotning har amali o‘zi uchundir, lekin ro‘za mustasno. U Men uchundir. Buning mukofotini Men o‘zim beraman!”

Mening ummatimga avvalgilarga berilmagan besh xislat berildi:

  1. Allohning nazdida ro‘zadorning og‘zidan chiqadigan xid mushkdan ham shirinroq bo‘ladi.
  2. Malaklar iftorgacha ro‘zador uchun istig‘for aytadilar.
  3. Bu oyda shaytonlar jilovlanadi.
  4. Alloh har kuni jannatni bezattiradi va “Solih bandalarim qalblaridan yomonlikni yo‘q qilishi uchun shoshilinch harakat qilishyapti”, - deydi.
  5. Alloh oyning so‘nggi kechasida bandalarini afv etadi.

Sharifa G‘ANIYEVA

“Ziyo” studiyasi muharriri

Ramazon
Boshqa maqolalar

Imom Moturidiy haqida 15 fakt

30.04.2025   11079   3 min.
Imom Moturidiy haqida 15 fakt

1. Olimning to‘liq ismi sharifi Muhammad ibn Muhammad ibn Mahmud Abu Mansur Moturidiy Samarqandiy Ansoriy.


2. Kamoliddin Bayoziyning tahqiqiga ko‘ra bu zotning nasabi ulug‘ sahobiy Abu Ayyub Ansoriyga borib taqaladi.


3. Abu Mansur Moturidiyning qaysi yilda tug‘ilgani aniq ma’lum emas. Ammo ustozi Muhammad ibn Muqotil Roziy hijriy 248 (milodiy 862) yilda vafot etgani aytilgan. Shunga ko‘ra, Abu Mansur Moturidiy hijriy 240 (milodiy 854) yildan oldin tug‘ilgani taxmin qilinadi.


4. Imom Moturidiy ko‘plab ustozlardan ta’lim olgan. Quyidagilar ularning eng mashhurlari:

  1. Imom Abu Bakr Ahmad ibn Is'hoq Juzjoniy;
  2. Imom Abu Nasr Ahmad ibn Abbos Iyoziy;
  3. Nusayr ibn Yahyo Balxiy;
  4. Muhammad ibn Muqotil Roziy va boshqalar.


5. Ushbu olimlar Imom Moturidiyni Imom Abu Hanifa rahimahullohgacha bo‘lgan sanadini bog‘lovchi ustozlar hisoblanadi.


6. Imom Moturidiyning shogirdlari uning ilimy merosini davom ettirib, bu ta’limotni rivojlantirganlar. Masalan:

  • Abulqosim Is'hoq ibn Muhammad Hakim Samarqandiy.
  • Imom Abulhasan Ali ibn Sa’iyd Rustug‘faniy.
  • Abu Lays Nasr ibn Muhammad Samarqandiy.
  • Imom Abu Muhammad Abdulkarim Pazdaviy.


7. Abu Mansur Moturidiy tafsir, usulul fiqh va aqoid kabi shar’iy ilmlarning turli yo‘nalishlari bo‘yicha asarlar ta’lif etgan.


8. Tafsir yo‘nalishi bo‘yicha “Ta’vilotu ahli sunna” nomli tafsir yozgan.


9. Usulul fiqh yo‘nalishida “Ma’xozush sharoi’” (Shar’iy hukmlar manbasi) va “Jadal” (Ilmiy bahslar) nomli ikkita kitob yozgan.


10. Ulamolar Abu Mansur Moturidiy aqoid ilmi bo‘yicha yozgan asarlarini o‘rganib chiqib, ularni uch turga ajratganlar:

  1. Maqolot (maqolalar);
  2. Raddiyalar;
  3. Alloh taologa iymon keltirish asoslari.


11. Abdulhay Laknaviy “al-Favoidul-bahiya” asarida Imom Abu Mansur Moturidiyni mutakallimlar imomi va musulmonlarning to‘g‘ri aqidasini asoslab bergan buyuk alloma sifatida tavsiflaydi. Uning ta’kidlashicha, Imom Moturidiy benazir asarlar yaratib, botil aqida vakillarining buzg‘unchi g‘oyalariga raddiyalar bergan.


12. Ulamolar aytadilarki, Hujjatul Islom (Islom dini hujjati) deyilganda faqat Imom G‘azoliy tushunilganidek, Imomul hudo (to‘g‘ri yo‘lga boshlovchi) deyilganda ham faqat Imom Moturidiy tushuniladi.


13. Butun hayotini ilm ma’rifat o‘rganish va uni yoyish bilan o‘tkazgan Abu Mansur Moturidiy rahmatullohi alayh hijriy 333 (milodiy 945) yilda taxminan to‘qson besh yoshida Samarqandda vafot etgan va Chokardiza qabristoniga dafn etilgan.


14. 2020 yil O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi huzurida “Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi” tashkil etilgan.


15. Shuningdek, 2025 yil mart oyida Davlatimiz rahbari tomonidan buyuk olimga yuksak hurmat ifodasi o‘laroq “Imom Moturidiy tavalludining 1155 yilligini keng nishonlash to‘g‘risida”gi qaror qabul qilindi.