Sayt test holatida ishlamoqda!
23 Dekabr, 2024   |   22 Jumadul soni, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:21
Quyosh
07:46
Peshin
12:27
Asr
15:17
Shom
17:01
Xufton
18:21
Bismillah
23 Dekabr, 2024, 22 Jumadul soni, 1446

Ko‘p ne’mat egasimiz – biz boymiz

16.05.2017   5744   4 min.
Ko‘p ne’mat egasimiz – biz boymiz

“Dunyodagi eng boy odam kim?” degan savolga “Bill Geyts” deb javob berish mumkin. Ammo bu javob unchalik ishonchli emas. Chunki boyligining hisobini yashirib yurganlarning ko‘pchiligi bu odamdan badavlat ekanini taxmin qilish mumkin...  Modomiki, shunday ekan, “kompyuter qiroli”ning birinchi raqamli boy ekani shartli bo‘lib qoladi.

Bu – masalaning bir tomoni, ikkinchi jihati shuki, boylik o‘zi nima bilan o‘lchanadi – narsaning ko‘pligi bilanmi, nazarning to‘qligi bilanmi?..

Ruhiyatshunoslar inson yaxshi yutuqlarga erishib baxtiyor bo‘lmog‘i uchun ijobiy fikr yuritmog‘i ahamiyatli deydilar. Hayotda katta muvafaqqiyatlarni qo‘lga kiritgan odamlarning xotiralarini tinglaganda ularning ham hayoti boshida farovon bo‘lmaganini, jiddiy sinovlarga yuzlashgan holda qiyinchiliklar qoshida tushkunlikka tushmasdan tirishib-tirmashib vaziyatdan chiqib olganiga guvoh bo‘lamiz. Omadli insonlar  bilan omadsizlar o‘rtasidagi farq ham shu o‘zi. Har ikkisi boshida o‘xshash sharoitda bo‘lgan esa-da, ulardan bir muammolarni hal etish uchun Alloh unga bergan kuch-g‘ayratni ishga solgan, ikkinchisi esa tushkunlikka tushib har doim o‘zining holiga achinib, holidan shikoyat etib o‘zini-o‘zi omadsizlikka mahkum etgan. 

Parvardigorning taqdiriga inonmagan, o‘ziga nisbatan haqsizlik qilindi deya o‘ylagan kishining hayoti g‘avg‘o ichida kechadi. Har doim salbiy hissiyot ta’sirida bo‘lgani bois ishlarini to‘g‘ri tashkil qila olmaydi.

Inson o‘z nasibasiga rozi bo‘lsa, qo‘lidan keladigan ishlarni go‘zal suratda bajarsa, Allohga eng go‘zal shukr etgan bo‘ladi. Chunki haqiqiy shukr Allohning ne’matining qiymatini bilib, ularni Uning rizosi uchun qo‘llamoqdir.

Ijobiy fikrlamoq hayotni qadrlamoqni, turli voqea-hodisalar qarshisida sobit tura bilmoqni ta’min etadi. Nasibasiga rozi bo‘lmoq kishini pishitadi, qayg‘u-alamlardan qochishiga yordam beradi. Abu Hurayra roziyallohu anhu rivoyat qilgan bir hadisda Payg‘ambar alayhissalom: “Allohning berganiga rozi bo‘l, insonlarning eng badavlati bo‘l!” deb marhamat qilganlar (ImomTermiziy rivoyati).

Dunyoda hech bir inson yo‘qki, har bir ne’matning, yutuqning o‘ziniki bo‘lishini istamasin. O‘z nafsi uchun har narsaning eng yaxshisini istashi insonning boshqalar nasibasiga chang solishiga sabab bo‘ladi. Ammo Parvardigori olam bandalarining nasibalarini o‘zi istagandek yaratgan. Ba’zilarga husn, ba’zilarga qobiliyat, yana biriga moddiy imkoniyat, boshqa biriga esa uni tushunadigan, qo‘llab-quvvatlaydigan yaxshi bir jufti halol ato qilgan. Ba’zi bandalariga katta imkoniyatlar eshigini ochib qo‘yar ekan, boshqalarini torlik va mushkulotlarga duchor qilgan.

 Bu taqdir sababidan siqilish bandaning odobiga to‘g‘ri kelmaydi. Chunki iymonli inson biladiki, Robbi uning taqdirini tayin qilgan ekan, unga bo‘yinsunmoq burchidir.
Alloh taolo bandalarini turli suratda imtihon qiladi. “Nega uni bunday imtihon qilding, meni bunday imtihon qilding” deyilmaydi. Aksincha, u o‘z imtihonidan so‘raladi, men o‘z imtihonimdan, ahamiyatlisi –  imtihondan yorug‘ yuz bilan chiqmog‘imdir” deyiladi.

Noshukrlik – baxtsizlik sababi. Zero, nasibasiga rozi bo‘lmaslik va yetishmovchilikdan shikoyat qilish hech narsani o‘zgartirmaydi, aksincha, noliyotgan kimsaning dardini ikki barobar oshiradi. Shukr qilish, qo‘lidagi ne’matlar sababi ila ijobiy tuyg‘ularga sohib bo‘lish insonning bu dunyosi va oxirati uchun nihoyatda foydalidir. Masalan, moddiy boyligi bo‘lmagan, ammo sog‘ligi yaxshi bo‘lgan odam: “Shukrki, sog‘ligim yaxshi” deb qo‘lidan kelgancha mehnat qilib moddiy qiyinchilikdan qutulib oladi. 

Buning aksini qilib, kishi har doim boshqalarga qarab, o‘zini ular bilan muqoyasa qilib, “Nega falon kishilar mo‘l-mo‘l xarajatlar qiladi-yu, men qila olmayman? Men ham ular kabi xarjlashni istayman!” desa o‘zining ahvolini og‘irlashtiradi. farzandlarining rizqini qiyadi, hatto qarzga botib qoladi.

“Hech vaqoyim yo‘q”, degan odamlar ham juda ko‘p ne’mat egasidir. Agar sog‘lik, bo‘sh vaqt, yoshlik kabi hech o‘ylamagan ne’matlarimizga bajara olganimiz qadar shukr qilsak Alloh taolo rizqimizni yanada keng qilib qo‘yadi. Binobarin, Qur’oni karimda: “Kim bir yaxshilik qilsa, biz unga o‘sha ishida yaxshilikni ziyoda qilurmiz. Albatta, Alloh o‘ta mag‘firatli, Shakurdir” (Sho‘ro surasining 23-oyati), deya marhamat qilingandir.

Damin JUMAQUL,

Jurnalist

Maqolalar
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Ko‘zni tiyish faqat erkaklarga buyurilgan emas!

23.12.2024   286   7 min.
Ko‘zni tiyish faqat erkaklarga buyurilgan emas!

Bismillahir Rohmanir Rohiym

Internet, telefon va shu kabi boshqa jihozlarda harom narsalarni tomosha qilish.

Alloh taolo aytadi: «Mo‘minlarga ayting, ko‘zlarini tiysinlar, iffatini saqlasinlar. Mana shu ular uchun poklikdir. Alloh bandalarning nima qilayotganidan xabardordir» (Nur surasi, 30-oyat).

Alloh taolo «Mana shu ular uchun poklikdir» deganida ko‘zni tiyish bilan mo‘minlarning hayoti yanada pokiza, yanada go‘zal bo‘lishini nazarda tutgan. Lekin banda ko‘zini tiymasa, buning aksi bo‘ladi.

Bu – qizlarda ko‘p uchraydigan holat. Kimki ko‘zini haromdan tiyib yashayotgan bo‘lsa, uning hayotda xotirjam, sokin, qanoatli ekanini ko‘rasiz. Lekin kim ko‘zining jilovini qo‘yib yuborgan bo‘lsa, tushkunlikda, hayotdan norozi bo‘lib yashayotganiga guvoh bo‘lasiz.

Demak, qiz bolaning xursand yoki tushkun kayfiyatda yashashi uning ko‘zlari nima bilan mashg‘ul ekaniga bog‘liq ekan. U ko‘zini tiymasdan, haromga nazar tashlagan paytda o‘zini ruhi singan, mahzun holda ko‘radi. Ko‘zini haromdan saqlagan paytlarda esa o‘zini baxtu saodat ichida topadi.

Bir qiz aytadi: «Internetda filmlar, qisqa videolar tomosha qilishni shunchaki ko‘ngilxushlik, xursandchilik deb hisoblardim. Ularni qiziqib tomosha qilardim, lekin ko‘rib bo‘lgach, sababi aniq bo‘lmagan mahzun holatga tushib qolardim. Nihoyat, bir kuni bu holatimning sababini topdim. Men ko‘nglimni yozish uchun ko‘rayotgan kinolarda behayo va ayanchli sahnalar ko‘p bo‘lardi. Mana shunday harom narsalarni tomosha qilish qayg‘uga botib qolishimga, mahzun holatga tushib qolishimga sabab bo‘lar ekan. Shundan keyin o‘zim bilan o‘zim kurasha boshladim. Yomon sahnalar ko‘rsatilgan paytda boshqa kanalga olib qo‘yadigan yoki kompyuterni o‘chirib qo‘yadigan bo‘ldim. Nafsimning xohishlariga qarshi turish ancha qiyin bo‘ldi, lekin Alloh harom qilgan narsalardan ko‘zimni saqlaganim uchun xursand bo‘lardim».

 

Ko‘zni tiyish faqat erkaklarga buyurilgan emas!

Ba’zi qizlar «Oyatdagi ko‘zni tiyish faqat erkaklarga xos buyruq, chunki ayolda erkakni fitnaga soladigan narsalar bor. Shuning uchun erkaklar ayollarga qaramay, ko‘zini tiyishi kerak. Erkak kishida esa ayolning his-tuyg‘ularini junbushga keltiradigan narsa yo‘q. Shuning uchun ayolning erkaklarga qarashida hech qanday muammo yo‘q», deyishadi.

Bu mutlaqo noto‘g‘ri. Ayol kishida erkakning his-tuyg‘ulariga ta’sir qiladigan jihatlar bo‘lganidek, erkaklarda ham ayollarning aqli va his-tuyg‘ularini uyg‘otadigan omillar bor.

Erkak kishi ayolning nozik, kelishgan qomatiga, husniga qarab, unga qiziqadi. Ayol kishini esa erkakning ko‘rkam jismi, boyligi, atirining xushbo‘y hidi, qat’iyati, jur’ati va boshqa o‘ziga xos jihatlar o‘ziga rom qiladi.

Ayollar ham, erkaklar ham nafaqat qarama-qarshi jinsga nazar solish, balki o‘zi kabi jins vakillarining ham avratiga qarash ham haromdir.

Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vassallam bunday deganlar: «Erkak erkakning, ayol ayolning avratiga qaramasin. Erkak erkak bilan bir matoga o‘ranib olmasin, ayol ayol bilan bir matoga o‘ranib olmasin» (Imom Muslim rivoyati).

 

Demak, shariatimizda ayol kishi boshqa bir ayolning avratiga qarashdan, biror joyini ushlashdan qaytarilgan. Faqatgina tibbiy muolaja va shu kabi zarurat bo‘lganda shariat bunga ruxsat beradi.

Alloh taoloning oyatlariga ahamiyat beradigan bo‘lsak, U Zot barcha mo‘minlarga – erkagu ayollarga murojaat qilganida «Ey iymon keltirganlar!» deb xitob qiladi. Bu xitob iymon keltirgan har qanday erkak va ayolga tegishli bo‘ladi.

Buning yorqin misoli ushbu oyatdir:

«Ey iymon keltirganlar! Sizlardan avvalgilarga farz qilinganidek, sizlarga ham ro‘za farz qilindi. Shoyad taqvo qilsangiz» (Baqara surasi, 183-oyat.)

Bu oyatdagi xitob erkagu ayol mo‘minlarga qaratilgan, shuning uchun ro‘za tutish barchaga barobar farz qilingan. Buni quyidagi oyatda ham ko‘rishimiz mumkin:

«Ey iymon keltirganlar! Agar mo‘min bo‘lsangiz, Allohga taqvo qiling va riboning sarqitini ham tashlang» (Baqara surasi, 278-oyat).

Bu oyatda erkak ham, ayollar ham sudxo‘rlik qilmaslikka buyurilgan. Demak, Alloh taoloning Kitobidagi qoida shunday: «Ey iymon keltirganlar» degan xitob erkagu ayollarni ajratmaydi, barcha mo‘min va mo‘minalarga qaratilgan bo‘ladi. Alloh taolo mo‘minu mo‘minalarga biror narsani buyursa, ularga «Ey iymon keltirganlar», deb xitob qilgan. Lekin mo‘minlarga ko‘zni tiyishni buyurganida erkaklarni ham, ayollarni ham o‘z ichiga oladigan umumiy xitob bilan yuzlanmadi, balki erkaklarga alohida oyatda, mo‘minalarga keyingi oyatda buyurdi:

«Mo‘minlarga ayting, ko‘zlarini tiysinlar, iffatlarini saqlasinlar. Mana shu ular uchun poklikdir. Alloh ularning nima qilayotganidan xabardordir. Mo‘minalarga ayting, ko‘zlarini tiysinlar, iffatlarini saqlasinlar, zohir ziynatlaridan boshqasini ko‘rsatmasinlar, ro‘mollari bilan ko‘kslarini to‘sib yursinlar...» (Nur surasi, 30-31-oyatlar).

Nima uchun Alloh taolo ko‘zni haromdan tiyishga buyurish uchun mo‘minalarga alohida oyat nozil qilmadi? Nima uchun erkaklar bilan ayollarga bitta oyatda birgalikda buyurmadi? Ehtimol, bundan maqsad – muslima ayol ko‘zni tiyish qanchalik muhim ekanini anglab yetishidir? Toki ayollar bu buyruq faqat erkaklarga qaratilgan, deb o‘ylab qolmasin. Chunki ayol kishi (qiz bola ham) begonalarning avratiga qarasa, hayoti barbod bo‘ladi, qalbi mahzunlikka to‘ladi.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: «Ko‘zning zinosi – (nomahramga) qarashdir», deganlar.

Boshqa bir rivoyatda «Ko‘z ham zino qiladi. Ko‘zning zinosi – (nomahramga) qarashdir», deyilgan («Sahihul Buxoriy»).

Avratga qarash ham zinoning bir turidir. Erkakning, ayolning avratiga qaraydigan kimsalarga qanday jazo berilishi quyidagi oyatlarda aytilgan: «(Mo‘minlar) Allohdan boshqa hech qanday ilohga ibodat qilmaydilar; Alloh (o‘ldirishni) harom qilgan jonni nohaq o‘ldirmaydilar; zino qilmaydilar. Kim bu ishlarni qilsa, uqubatga duchor bo‘ladi. Qiyomat kuni ularning azobi bir necha barobar ko‘paytiriladi, ular u yerda xor bo‘lib, abadiy qoladi. Kim tavba qilsa, iymon keltirib, solih amal qilsa, Alloh o‘shalarning yomonliklarini yaxshiliklarga almashtiradi. Alloh mag‘firatli, rahmli Zotdir» (Furqon surasi, 68-70-oyatlar).

Mana shu oyatga ko‘ra, kim ko‘zi bilan zino qilsa-yu, tavba qilmasa, Qiyomatda uqubatga duchor bo‘ladi. Uqubat jahannamdagi bir vodiy bo‘lib, u yerda zinokorlar azoblanadi. Kimki zinokorlar vodiysiga tushadigan bo‘lsa, uning uchun azob ko‘proq bo‘ladi, u yerda xor bo‘lib, abadiy qolib ketadi.

Abdulloh Abdulmu’tiy, Huda Sa’id Bahlulning
“Qulog‘im senda qizim” kitobidan G‘iyosiddin Habibulloh,
Abdulhamid Umaraliyev 
tarjimasi.

Maqolalar