O`zbekiston musulmonlari idorasi

Poklik – iymonning yarmi

10.05.2017 11434 11 min.

Islom – ozodalikka g‘oyat jiddiy e’tibor qiladigan, poklik tushunchasi mukammal ifodasini topgan yagona shariat hisoblanadi. Unda joy pokligi, libos pokligi, shaxsiy gigiyena, atrof-muhit tozaligi, yuvinadigan suvlarning tohir-pokizaga yoki tahur-pokizalovchiga yoxud najas ya’ni nopok suvlarga ajratilishi, bir kunda besh vaqt namozdan oldin yuz-qo‘l, oyoq va hokazolarni tahorat niyatida yuvish, junub bo‘lganda, albatta, g‘usl qilish, haftada bir marta (juma kunida junub bo‘lmasa ham) g‘usl qilib, poklanishga chaqirishi hamda turli xushbo‘yliklardan foydalanishga targ‘ib etishi dinimizda pokizalik va orastalikka nisbatan qay darajada buyuk e’tibor qaratilishini ko‘rsatadi.

Ozodalikka targ‘ib qiluvchi oyat va hadislar nihoyatda ko‘p. Shu boisdan poklikni dinimiz asoslaridan biri desak sira mubolag‘a qilmagan bo‘lamiz.

Hadisi sharifda: “Albatta Alloh pokdir, poklikni yaxshi ko‘radi, tozadir tozalikni yaxshi ko‘radi, oliyjanobdir oliyjanoblikni yaxshi ko‘radi, saxiydir saxovatni yaxshi ko‘radi. Bas, hovlilaringizni toza tutinglar, yahudiylarga o‘xshab qolmanglar”, deyiladi (Termiziy rivoyati).

Ushbu hadisi sharif mazmunidan Islom dini shaxsiy tozalik bilan bir qatorda atrof-muhit tozaligiga ham ahamiyat qaratishi ayon bo‘ladi.

Aslida Islom dini kelgan davrlarda hozirgidek chiqindilar, turli-tuman zararli tutun va hokazolar chiqaruvchi zavod-fabrikalar, konlar, kimyo zavodlari, mashina va hokazolar bo‘lmagan. Odamlar bugungi kunimizdagidek ko‘p chiqindi hosil qiluvchi mahsulotlarni ham iste’mol qilmagan. Tabiat qo‘ynida, tabiiy ne’matlardan oziqlangan. Turli xil sun’iy moddalardan tayyorlangan xilma-xil o‘ram, qadoq va boshqa idishlardagi yeguliklar yemagan. Bu e’tibordan ularning chiqindilari ham tabiat va muhitga do‘st bo‘lgan bezarar chiqindilardan iborat bo‘lgan. Ularning asosiysi taom qoldiqlari bo‘lgan, xolos. Shunday bo‘lsa ham dinimiz o‘sha vaqtning o‘zidayoq atrof-muhit tozaligi, shaxsiy tozalik va gigiyena sohasida kelajak davrlarga ham manfaatli bo‘luvchi ko‘rsatmalarni berib qo‘ygan.

Tilga olganimiz hadisi sharifda Nabiy sollallohu alayhi vasallam hovlilarni toza tutishga buyurganlarini o‘qidik. Shu o‘rinda bir tafakkur qilaylik, hovlilarni ozoda tutishga dinimizda bu qadar e’tibor berilgan ekan, uylarning ichi haqida nima deyish mumkin? Tabiiyki, uylarning ichki qismlarining tozaligi dinimizda yanada muhimroq o‘rinda ekani shubhasizdir. U holda o‘sha uylarning yashovchilari bo‘lmish insonlarning tozaligichi, bu haqda nima deyish mumkin? Ko‘rinib turibdiki, hovli tozaligiga alohida da’vat bilan chaqiruvchi din uylarning tozaligi va insonlarning tozaligiga undan-da ko‘proq ahamiyat qaratgani muqararrdir. Buni quyidagi hadisi sharifdan ham bilib olishimiz mumkin.

Abu Said Xudriy roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisi sharifda bunday marhamat qilinadi: “Albatta Alloh go‘zaldir, go‘zallikni yaxshi ko‘radi va O‘z bandasining ustida (unga bergan) ne’matining asarini ko‘rishni yaxshi ko‘radi, nochorlikni va o‘zini nochor tutib yuruvchilarni yomon ko‘radi” (Bayhaqiy rivoyati).

Demak, musulmon kishi ust-boshi kir va g‘ijim holda yurmasdan, pokiza va tekis liboslarni kiyishi, oyoq kiyimini pokiza tutishi, soch-soqoliga ahamiyat berishi, parvarishlashi, badanini xushbo‘y qilib yurishi Allohga mahbub ishlardan ekan. Alloh shunday imkoniyat bergan banda ma’lum mablag‘ sarflash evaziga bo‘lsa ham o‘zini orasta tutib yurishi Allohga mahbubdir. Chunki bunda inson Robbimizning ne’matini oshkor qilgan va shu tariqa shukrini o‘ziga xos tarzda izhor qilgan bo‘ladi.

Alloh taolo O‘z payg‘ambari Muhammad alayhissalomga so‘nggi din risolasini ilk nozil qilayotgan davrlarda Allohni davomli ravishda ulug‘lashga va libosni pokiza tutishga buyurgan: “Yolg‘iz Parvardigoringizni ulug‘lang va kiyimlaringizni pok tuting!” (Muddassir surasi: 3-4-oyatlar). Ushbu oyati karimalar tafsirida Imom Faxruddin Roziy shunday deydi: “Agar oyati karimadagi “kiyimlar” va “poklash” lafzlari zohiriga havola qilinadigan bo‘lsa, bundan shuni tushunamizki, Payg‘ambarimiz o‘z liboslarini yanada poklashga buyurilgan bo‘ladilar”. Ha, agar Islomda poklik tushunchasi g‘oyat muhim o‘rin tutmaganda unga bu qadar yuksak ahamiyat berilmas va oyati karimalarda tilga olinmas edi.

Muqaddas dinimiz Islomning poklikka bo‘lgan e’tibori shu darajaga yetdiki, uni iymonning yarmi deb e’lon qildi. Nabiy alayhissalom bir hadislarida “poklik (tahorat) iymonning yarmidir” dedilar (Sahihi Muslim, 223-hadis).

Albatta hadisda zikr etilgan poklik faqat jismoniy va moddiy poklikning o‘zi bilan cheklanib qolmaydi, balki kufr-shirk, zalolat va barcha ma’naviy illatlar, razolatu qabohatlardan pok bo‘lish ham tushuniladi. Zero, moddiy poklikka bu qadar e’tibor bergan din o‘z-o‘zidan ma’naviy poklikni chetga surib qo‘yishi mumkin emas. Zotan, har doim ma’naviy narsalar moddiy narsalardan yuqori turgan.

Nima uchun ushbu hadisda poklik iymonning yarmi deyilgani xususida ulamolar shunday fikrlarni bildiradilar. Iymon aslida “poklanish” va “bezanish”dan iborat. Ya’ni, mo‘min inson dinga zid keluvchi, iymonga va sog‘lom e’tiqodga yot bo‘lgan manfur ishlardan poklanadi, ulardan qalbini tozalab oladi. Undan so‘ng, ibodat va zikr kabi ishlar bilan o‘zini bezatadi. Demak, shu jihatdan olib qarasak, poklik iymonning yarmiga teng keladi.

Islomda iymonning qadr-qiymati qanchalik yuqori ekanini yaxshi bilamiz. Poklik iymonning yarmiga tenglashtirilganidan ham Islom dini ozodalik, poklik va tozalikka qanchalar e’tibor berganini bilib olsak bo‘laveradi. Bu o‘z navbatida biz musulmonlar dinimiz talabiga yarasha bo‘lishimiz kerakligini ham bildiradi.

Islom dini shaxsiy gigiyena masalasiga ham to‘xtalib o‘tgan. Abu Hurayra raziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadis sharifda shunday marhamat qilinadi:

“Besh narsa fitratdandir: xatna qildirish, harom tuklarni ketkizish, tirnoq olish, qo‘ltiq ostidagi tuklarni yulish hamda mo‘ylabni qisqartirish” (Buxoriy va Muslim rivoyati).

Poklik shu qadar muhim narsaki, hatto poklanmasdan ya’ni tahorat qilmasdan namoz o‘qib bo‘lmaydi. Tahoratsiz Qur’oni karimni ushlash mumkin emas.

Shu bilan birga aytib o‘tganimizdek, ma’naviy poklik, halqum pokligi, kasb halol bo‘lishi kabilar ham juda muhimdir. Alloh taolo Qur’oni karimda qayta-qayta halol-pok narsalardan rizqlanishga buyurgan. Jumladan, Baqara surasining 172-oyatida bunday xitob qilinadi: “Ey, imon keltirganlar! Allohgagina ibodat qiluvchi bo‘lsangiz, sizlarga Biz rizq qilib bergan pokiza narsalardan yeb, Unga shukr qilingiz!”

Boshqa bir oyati karimada esa: “Sizdan (o‘zlariga) halol qilingan narsalar haqida so‘raydilar. Ayting: “Sizlarga pokiza narsalar halol qilindi”, deb marhamat qilinadi (Moida surasi: 4-oyat).

Aslida bularning barchasi bir-biriga chambarchas bog‘liq narsalar. Ya’ni, qalb pokligi, badan pokligi, libos pokligi va halqum pokligi musulmon insonning kamolotga yetishida juda muhim ahamiyat kasb etadi. Shuning uchun ularning ba’zilariga amal qilib, ba’zilarini tashlab qo‘yish to‘g‘ri kelmaydi. Zero, badani va libosi pok bo‘lsa ham halqumining pokligiga e’tibor bermasa, pulni halol yo‘l bilan topyaptimi, harom yo‘l bilan topyaptimi, e’tibor bermasa, bunday insonning qalbi poklanishi qiyin, duosi ijobat bo‘lmaydi va natijada ko‘p yaxshiliklardan benasib bo‘lib qoladi. Qolaversa, badan va libos pokligiga hozir nafaqat musulmonlar, balki, boshqa millat va din vakillari ham kuchli e’tibor qaratmoqdalar. Agar biz ham faqat shu narsalar bilan cheklanib qolsak, ulardan ortiq joyimiz qolmaydi. Balki, ulardan orqada ham qolib ketamiz. Chunki, Yevropaliklar hozirda badan va libos pokligi va shaxsiy gigiyena bo‘yicha nihoyatda ilgarilab ketdilar. Bizning ustunligimiz esa badan va libos pokligiga jiddiy ahamiyat berish bilan bir qatorda qalb pokligi va ma’naviy poklikni ham saqlashimizdadir. Bordi-yu, ma’naviy poklikka bo‘lgan e’tiborni susaytirsak, u holda juda ko‘p yaxshiliklarni qo‘ldan boy bergan bo‘lamiz. Zero, shaxs va jamiyatning ma’naviy sog‘lomligi benihoya muhimdir. Ma’naviy poklik qo‘ldan boy berilsa, jamiyat tanazzulga yuz tutadi, turli qabohatlar avj oladi. Bunday ayanchli holatlarni hozirda ko‘plab G‘arb davlatlari misolida ko‘rib turibmiz ham.

Imom G‘azzoliy rahmatullohu alayh aytadilar: “Kishi zohiriy nopokliklardan saqlanish bilan birga botinini ham pok tutmog‘i lozim. Chunki botiniy illatlar kishini nafaqat bu dunyoda halokatga boshlaydi, balki oxiratda ham alamli azobga duchor bo‘lishiga sabab bo‘ladi. Poklikni istovchi qalb go‘yo bir oshiyon, farishtalar qo‘nadigan makon. Gina, hasad, kibr, g‘araz, g‘azab kabi kasalliklar bilan illatlangan qalbda farishtalar qanday qo‘nim topsinlar!”.

Shuningdek, poklik deganda inson faqat o‘zini poklab yursa bo‘ldi, degani emas. Alloh taolo insonni yaratib ruh bilan birga aqlu idrok baxsh etgan. Aqlli, hushyor insonlar zimmasiga tabiatni toza va pokiza saqlash hamda atrof-muhitni muhofaza etishdek katta mas’uliyatni yuklagan. Alloh taolo yuklagan bu mas’uliyatni inson azaldan bajo etib keladi. Tabiatni muhofaza etish Islom dinining asosiy ta’limotlaridan biri hisoblanishiga ham shu ilohiy majburiyat sabab bo‘lgan.

Abu Hurayra raziyallohu anhudan rivoyat qilinishicha, bir qora tanli kishi yoki qora tanli ayol masjidni supurib yurardi. U kishi vafot etib (ko‘rinmay qolgan edi) Nabiy sollallohu alayhi vasallam uni so‘rab-surishtirdilar. Sahobalar u ayolning vafot etganini aytishdi. Shunda Nabiy alayhissalom: “Menga shuni aytsangiz bo‘lmasmidi?”, deya (biroz g‘azablanib) menga uning qabrini ko‘rsatinglar”, dedilar. Shundan keyin uning qabri tepasiga kelib, unga janoza o‘qidilar.

Ushbu voqeadan atrof-muhit tozaligini saqlash, xususan, masjidni pok tutish nechog‘lik oliyjanob ish ekani ma’lum bo‘ladi.

Abu Muso roziyallohu anhu Basraga kelganlarida basraliklarga: “Meni sizning oldingizga Umar ibn Xattob roziyallohu anhu Robbingizning Kitobi, Payg‘ambaringizning sunnatini o‘rgatishim va ko‘chalaringizni toza tutishim uchun yubordi”, deb murojaat qilgan ekanlar.

Muoz ibn Jabal roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallam shunday dedilar: “Uchta la’nat keltiradigan ishlardan ehtiyot bo‘ling: suvlarda, yo‘l o‘rtasida va soya joylarda hojat chiqarish” (Abu Dovud va Ibn Moja rivoyati).

Islom dini barchamizga yashayotgan joylarimiz ozoda bo‘lishi, ichimlik suvimiz tozaligi, tanamiz esa pokiza bo‘lishiga buyuradi. Asrlar bo‘ylab musulmonlar ariq, daryo va dengiz suvlarini pokiza saqlashni o‘zlarining burchi deb bilib kelganlar. Hozirgi paytda ayniqsa ozodalik va pokizalik qoidalariga rioya qilish yana ham zarurroq ish bo‘lib qoldi.

Alloh taolo barchalarimizni O‘zi sevgan bandalaridan qilib, tanamiz va ruhiyatmiz pok bo‘lmog‘ini nasib aylasin.

Rahmatulloh SAYFUDDINOV,

Yunusobod tumani bosh imom-xatibi

Maqolalar

MА`LUMOTNI IJTIMOIY TАRMOQLАRDА ULАSHING

Zamzam haqida nimalar bilamiz?

23.05.2025 1550 12 min.

Alloh taoloning inson zotiga ko‘rsatgan cheksiz marhamatlaridan biri shubhasiz suv ne’matidir. Zamindagi biror tirik jon suvdan behojat bo‘lolmaydi. Ushbu hayotdagi barcha narsa suv bilan tirikdir. Lekin Yaratuvchi bu ulug‘ ne’matini maxsus bir suv bilan xosladi. Unga fazl va barakot ato etdi. Musulmonlar kurrai zaminning turli nuqtalaridan ushbu xos ne’matdan bahramand bo‘lish uchun keladilar. U ham bo‘lsa zamzam suvidir. Xo‘sh, zamzam suvi o‘zi nima va uning qanday mo‘jizakor xususiyatlari bor?

Zamzam suvi

Zamzam suvi bu - zamzam qudug‘idan chiqadigan suvdir. Bu quduq Makkai mukarramadagi Haram hududida joylashgan. Bu suv barcha musulmonlar nazdida muqaddas suv hisoblanadi. Zero, Alloh taolo uni o‘ziga xos mo‘'jizaviy xususiyatlar bilan boshqa suvlardan afzal qilgan. Dini Islom ta’limotlariga ko‘ra, zamzam bulog‘ini Alloh taolo Ismoil alayhissalom va uning onasi uchun chiqarib bergan.

Zamzam qudug‘i Makkiy Haram hududi o‘z ichiga olgan muhim tarixiy unsurlardan biri hisoblanadi. U yer sathidagi eng mashhur buloq bo‘lib, musulmonlar qalbida o‘ziga xos ruhiy o‘rni bor. Ayniqsa, hojilar va umra ziyoratchilari uchun bu suvning ahamiyati katta. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam dedilar: "Yer yuzidagi eng yaxshi suv zamzam suvidir. U to‘yimli taom va kasallikdan shifodir" (Tabaroniy rivoyati, al-Mo‘jam al-Kabir, sahih hadis).

Jobir raziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda esa bunday marhamat qilinadi: "Zamzam suvi nima niyatda ichilgan bo‘lsa, o‘sha niyatning ro‘yobga chiqishiga sabab bo‘ladi" (Imom Ahmad, ibn Moja va boshqalar rivoyati).

Zamzam suvining nomlari

Zamzam suvining ko‘p nomlari bo‘lib, quyida ularning ba’zilarini zikr qilamiz:

1. "Zamzam" va "Zumazim". Bu so‘z "zamma-yazimmu-zumuman" fe’lidan olingan bo‘lib, biror idishga suv lim-lim to‘lib yonlaridan oqib tushganda ishlatiladi. Zamzam bulog‘ining suvi ko‘p va barakali bo‘lganligi uchun shunday nomlangan. Boshqa bir rivoyatda kelishicha, zamzam bulog‘i otilib chiqqan paytda Hojar onamiz unga qarab "zam-zam!" ya’ni "ko‘pay va ziyoda bo‘l!", degan ekanlar. Yana bir qavlga ko‘ra esa zamzamning bunday nomlanishi Jabroil alayissalomning zamzamasidan ya’ni, farishtaning mazkur buloq ustida chiqargan tovushi va kalomi tufaylidir. Boshqa bir fikrga ko‘ra, mazkur buloq ilk marotaba otilib chiqqan vaqtda o‘zidan maxsus tovush chiqarib sharqirab turgan, shu sababli zamzam deb nomlangan. Zero, zamzama so‘zi shovqin bermoq, muttasil tovush chiqarmoq ma’nosini anglatadi. Zamzama so‘zining yana bir ma’nosi biror narsaning yoyilib ketgan chetlarini to‘plash, tarqalib ketmasligi uchun jamlash ma’nosini anglatadi.

2. "Baraka" va "Muboraka". Baraka so‘zi o‘sish, ziyoda bo‘lish, ko‘p yaxshilik va saodat ma’nolarini anglatadi. Zero, ularning bari zamzamda mavjuddir.

3. "Barra". Bu so‘z yaxshilik, ezgulik va vafo ma’nolarini anglatuvchi "birrun" so‘zidan olingan. Chunki Alloh taolo bu suv bilan Ismoil alayhissalomga yaxshilik qilgan. Yana bir qavlda esa aytiladiki, chunki u abrorlar, ya’ni yaxshilar uchun oqib chiqqan, fojirlardan esa tiyilgan.

4. "Bushro". Bushro so‘zi lug‘atda yaxshilik va xursandchilik xabari, mujda ma’nosini anglatadi. Zamzamning bunday nom bilan atalishiga sabab o‘zi va o‘g‘lining hayotini saqlab qolish uchun jon holatda suv qidirayotgan paytda Hojar onamiz uchun xushxabar bo‘lganligidandir. Zero, Hojar onamiz Safo va Marvo orasida suv izlab umidlari uzilay degan paytda Alloh taolo tomonidan in’om qilingan zamzamni ko‘rib qolgach, benihoya xursand bo‘lib ketadilar va "menga xushxabar bo‘lsin, axir bu suv-ku!", deb yuboradilar.

5. "Maktuma" (yashirilgan). Jurhum qabilasidan so‘ng zamzam bulog‘i yerga ko‘milib, berkilib ketganligi uchun shunday atalgan edi. So‘ngra Abdul Muttolib uni qayta ochgan.

6. "Haramiyya". Zamzam qudug‘i Alloh taoloning Harami ichkarisida bo‘lganligi tufayli unga "Haramiyya", ya’ni Haram bulog‘i degan nom berildi.

7. "Rakzatu Jibriyl" (Jabroilning qanot qoqishi), "hazmatu Jibriyl" (Jabroil paydo qilgan quyilik, chuqircha), "vat’atu Jibriyl" (Jabroilning oyoq bosishi). Zamzam suvining bunday nomlar bilan nomlanishiga sabab uning Jabroil farishta o‘z qanoti bilan yerga urishi yoxud oyog‘i bilan yerga tepishi natijasida paydo bo‘lib, yerdan otilib chiqqanligidir.

8. "Solima" (sog‘lom va salomatli suv). Zamzamning bu ism bilan nomlanishiga sabab unda salomatlik va ofiyat borligidandir.

9. "Siqoyatul hoj" (Hojilarga suv berish). Zamzam suvi hojilarni suv bilan ta’minlaydi. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam hojilarni zamzam suvi bilan ta’minlash ishini Abbos roziyallohu anhu va oilasiga topshirdilar.

10. "Sayyida". Chunki zamzam suvi boshqa barcha suvlarning sayyidi, eng afzali, eng sharaflisi va eng qadri balandi hisoblanadi.

11. "Shabbo‘atul 'iyol" (kambag‘allarni to‘ydiruvchi) shuningdek, "shab’a" (to‘qlik, to‘yimlilik). Johiliyat davrida zamzam bulog‘i shu nom bilan ham nomlanardi. Sababi, u chanqaganni chanqog‘ini qondirardi, kambag‘allarning qornini to‘ydirardi.

12. "Sharobul abror" (yaxshilarning sharobi). Sababi hamma yaxshilar va solih kishilar zamzam suvidan ichishga haris bo‘ladilar.

13. "Shifau suqmin" (kasalliklar shifosi). Ibn Abbos roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bunday marhamat qildilar: "Zamzam yer yuzidagi eng yaxshi suvdir. Unda ochiqqanlar uchun taom, kasalliklar uchun shifo bordir" (Tabaroniy {11167, 11/98}, Haysamiy {3/286}, Ibn Hibbon sahih deganlar). Unda Alloh taoloning izni bilan barcha kasalliklarga davo bordir. Kim shifo niyatida ichsa, Allohning irodasi bilan, albatta, tuzalib ketadi.

14. "Sofiya" (sof). Zamzam barcha zararli narsalardan pok va sof bo‘lgan suvdir.

15. "Tohira" (pok). Zamzam barcha aybu nuqsonlardan pok, ichuvchi kishi uchun foydali suvdir. Bundan tashqari, zamzam hurmati balandligi uchun iflos narsalarga iste’mol qilinmaydi.

16. "Toyyiba" (xush, shirin, mazali). Zamzam suvining bu nom bilan nomlanishi sabab, ichgan kishi lazzatlanadi, uni hamma yaxshi ko‘radi.

17. "Zohira" (zohir, ochiq-oydin). Zamzam suvining manfaati doim zohir bo‘lib, ko‘rinib turadi.

18. "Ofiyat". Zamzam suvi uni ichgan inson uchun ofiyat va shifodir. Alloh taolo mutaxassis tabiblar ham davolay olmagan qancha-qancha kasalliklardan zamzam tufayli shifo bergan.

19. "G‘iyos" (yordam, qutulish). Chunki u Hojar onamiz va u kishining farzandi Ismoil alayhissalom uchun yordam, qattiq qiyinchilikdan so‘ng qutulish manbai edi.

20. "Kofiya" (kifoya qiluvchi). Zamzam suvi uni ichayotgan kishining barcha hojatlariga kifoya qiluvchidir.

21. "La tunzofu vala tuzammu" (yo‘q bo‘lmaydi va kamaymaydi). Zamzam suvidan qancha ko‘p ichilmasin kamaymaydi ham, tugab ham qolmaydi.

22. "Ma’saratu Abbos" (Abbosning ulug‘ merosi). Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam hojilarga zamzam suvini ichirishdek sharafli vazifani Abbos roziyallohu anhu va uning oilasi uchun ajratib beradilar. Bu esa Abbos roziyallohu anhu va uning oilasi uchun ulug‘likda tengsiz bo‘lgan meros edi.

23. "Mu’nisa" (do‘st, dildosh). Zamzam suvidan ichgan mo‘min unga o‘rganib, o‘zida unga nisbatan doimiy mayl his qiladi va uni yaxshi ko‘rib qoladi. Mudom zamzam suvidan ichgisi kelaveradi.

24. "Maymuna" (barakali). Zamzam suvi har tamonlama barakalidir.

25. "Nofi’a" (foydali). Zamzam suvi sanab tugatib bo‘lmaydigan manfaatlarga ega ekanligi tufayli shunday nomlangan.

Zamzam suvining foydalari

Zamzam suvi o‘zining ma’naviy foydalaridan tashqari salomatlik uchun ko‘plab foydali xususiyatlarga egadir. Ularning ba’zilarini quyida zikr qilamiz:

1. Erta qarishning oldini oladi.

2. Jismning himoya tizimini (immunitet) kuchaytiradi.

3. Ovqat hazm qilishga yordam beradi.

4. Saratonga qarshi samarali vositalardan biri hisoblanadi.

5. Jism uchun foydali bo‘lgan ozuqa moddalarini qonga so‘rilish jarayonini kuchaytiradi.

6. Jismga kuch-quvvat baxsh etadi. Ayniqsa, hojilar haj mavsimida bunday kuch-quvvat va energiya manbaiga muhtoj bo‘ladilar.

7. Ko‘plab kasalliklardan tuzalishga yordam beradi. Jumladan, ko‘rish qobiliyatining pasayishi, qizamiq, yurak-qon tomir kasalliklari, qon bosimi, qon aylanishi kasalliklari va boshqa bir qator xastaliklardan tuzalishda samarali yordam beradi.

8. Shuningdek, zamzam suvi qandli diabet kasaliga chalinganlar, buyrak xastalari uchun ham shifodir. Shu bilan birga suyak va bo‘g‘in kasalliklari, oshqozon-ichak kasalliklari, hazmdagi muammolar, yo‘g‘on ichak muammolari, qabziyat va yana bir qancha kasalliklarni davolashda samarali vosita hisoblanadi.

Zamzam suvini boshqa suvlarga aralashtirish haqida

Agar zamzam suvidan boshqa oddiy suvlarga aralashtirilsa mazkur oddiy suv unga qo‘shilgan aralashma miqdoricha barakot va fazilat kasb etadi. Qancha ko‘p aralashtirilsa, shunchalik barakoti ortadi. Kamroq aralashtirilgan bo‘lsa ham mazkur suv zamzam qo‘shilmagan suvdan afzalroq va barakotliroq bo‘ladi. Zero, zamzam aralashtirilgan suvdan ichgan kimsa zamzam suvining ma’lum miqdorini ichgan hisoblanadi. Shu tufayli, uning fayzidan bonasib bo‘ladi.

Imom Kosoniy (rahimahulloh) aytadilar: "Agar bir kimsa zamzam suvidan iborat bo‘lgan biror suvni ichmayman deb qasam ichgan bo‘lsa va o‘sha (zamzamdan iborat bo‘lgan) suvga boshqa suvlardan juda ko‘p miqdorda quyilib, natijada zamzam suvi o‘ziga quyilgan ko‘p miqdordagi suvga aralashib, boshqa suv uning ustidan g‘olib kelsa va shundan so‘ng, mazkur suvdan ichsa, qasamini buzgan hisoblanadi" ("Badoi’u-s-sanoi'": 3/63;).

Yuqoridagi matnda aytilmoqchi bo‘layotgan narsa shuki, zamzam suvini ichmayman deb qasam ichgan kishi o‘ziga juda ko‘p oddiy suv aralashtirilishi natijasida oddiy suvga aralashib ketgan zamzam suvidan ichsa, qasamiga rioya qilmagan va zamzamdan ichib qo‘ygan hisoblanar ekan. Bu esa oddiy suvga aralashtirilgan zamzam butkul yo‘qolib ketmasligini anglatadi. Balki, u aralashgan suviga barakot kirgazadi.

Shu ma’noda, zamzam aralashtirilgan suvga "zamzam" deyilsa ham u hukman zamzam maqomida bo‘ladi. Unda zamzamning barakoti va fazilati mavjud bo‘ladi. Oddiy suvlardan ortiq bo‘ladi. Unga har qancha ko‘p suv quyilsa ham baribir, ichida zamzam mavjud bo‘ladi. Ammo fazilatda musaffo zamzamchalik bo‘lmaydi.

Sahobai kiromlar nafaqat zamzam, balki Nabiy alayhissalom tahorat qilgan suvlardan ham tabarruklanganlar. Uzoqdan kelgan kishilar uylariga qaytishda U zotning (alayhissalom) tahoratdan qolgan suvlarini o‘zlari bilan olib ketib, uni ko‘p miqdordagi suvlarga qo‘shib ko‘paytirganliklari rivoyat qilinadi.

Bu ham bo‘lsa, tabarruk narsa boshqa oddiy (tohir va pok) narsaga aralashtirilganda, aralashtirilgan oddiy narsa ham barakot va fazilat kasb etishiga dalolat qiladi.

Rivoyat qilinishicha, Nabiy alayhissalom Makkaning hokimiga odam yuborib, undan Madinaga zamzam suvidan jo‘natishni talab qilar ekanlar. Bundan maqsad, Madinaliklar ham zamzamdan yuqorida aytilganidek, oddiy suvlarga aralashtirib, ko‘paytirish orqali bahramand bo‘lishlari uchun ekan.

Abdulloh Kamolov