Ko‘nglida kiri bor kimsalar insoniyatning ezgu maqsadlarni ko‘zlab yaratgan kashfiyotaridan g‘arazli maqsadda foydalanmoqda. Masalan, internet orqali qanchadan qancha insonlarning ongini zaharlab kelayotgan kaslar kam emas. Afsuski, ana o‘shalarning ta’sirida ko‘plab yoshlar buzg‘unchi harakatlar qurboni bo‘lib, din dushmanlari quroliga aylanib qolmoqda. Oxir-oqibat, ularning targ‘ibotlariga uchib o‘z dini, dindoshlari, xalqi va o‘zi tug‘ilib o‘sgan Vataniga qarshi isyon qilishgacha borib yetmoqdalar.
Dinimiz ta’limotida inson qaysi manbadan, qanday ma’lumotni olishidan qat’i nazar uni tekshirib ko‘rishi, asl mohiyatini tushunishga harakat ilishi lozimligi aytilgan. Alloh taolo: “(Ey inson!) O‘zing (aniq) bilmagan narsaga ergashma! Chunki quloq, ko‘z, dilning har biri to‘g‘risida (har bir inson) mas’ul bo‘lur (javob berur)” (Isro, 36) deya bizni hushyorlikka chorlagan. Biz ana shu xitobga qat’iy amal qilmog‘imiz lozim.
Eshitgan gapiga ishonib ketavergan kishi, do‘stu dushmanning farqiga bormaydigan nodonga aylanib qoladi. Buni Xoja Samandar Termiziy chiroyli tarzda quyidagicha ifodalagan:
Dushman so‘zlariga ishongan kishi,
Pushaymon tortishdir oqibat ishi!
Va yana Abdulloh ibn Muborak rahimaulloh: “Din-bu ilmdir, uni kimdan olayotganingizga qarang”, deganlar.
Inson agarda din ilmini o‘zlashtirmoqchi bo‘lsa uni duch kelgan odamdan yoxud manbasi noma’lum ijtimoiy tarmoqlardan emas, balki ishonchli manbalardan olmog‘i zarur. Sog‘lom e’tiqod nafaqat shaxsning barkamolligi, balki jamiyatning barqaror bo‘lishi uchun ham juda muhim. Qaysi jamiyatda kishilar e’tiqodi sof bo‘lsa, o‘sha joyda tinchlik mustahkam bo‘ladi.
Dinni niqob qilib olgan shaxslar esa, faqat g‘arazli maqsadlariga yetish niyatida begunoh insonlarning qonini to‘kmoqda, buzg‘unchiliklar qilmoqda. Alloh taolo esa o‘z kitobida buzg‘unchilarni sevmasligini, Islom dini – tinchlik dini ekanini aytgan.
O‘zlarini Islom dini himoyachilari deb atayotgan kimsalar mudhish ishlari Islom diniga zid ekanini bila turib o‘zlari qilgan qo‘poruvchilik, qotilliklar aks etgan video lavhalarni internetga joylashtirib butun dunyoga ko‘z-ko‘z qilmoqda. Yana shu qilmishlarini to‘g‘ri to‘g‘ri deya da’vo qilmoqda. Ular Qur’oni karim oyatlari yoki hadisi shariflarni o‘z maqsadlariga moslab dalil qilib ko‘rsatmoqda. Aslida u oyatlar va hadisi shariflarning mazmun-mohiyati, nozil bo‘lish sabablari, ulardan tushuniladigan ma’no butunlay boshqacha. Ular biror oyatni o‘qib olib, mazmunini tushunmasdan ko‘r-ko‘rona adashib ketmoqda.
Biz O‘zbekiston farzandlari ana shunday shaxslarning aldovlari, domiga tushib qolmasligimiz lozim. Buning uchun esa albatta oq-qorani, yaxshi-yomonni ajrata olishimiz zarur. Kimning bizga nimani o‘rgatmoqchi bo‘layotganiga diqqatli bo‘lmog‘imiz darkor. Zero, donishmand bobolarimiz aytganidek, hamma ilmlar \am foydali emas, foydali ilmning topa bilishning o‘zi ham bir ilmdir.
Vatan kelajagi bizmiz! Uni asrab-avaylash va yanada taraqqiy ettirish bizning vazifamiz. Shunday ekan, Vatanimizni ko‘z qorachig‘imizdek asraylik!!!
Xosiyatbonu RAHIMJONOVA,
Xadichai Kubro bilim yurtining 2-kurs talabasi
Cavol: Men har yili qurbonlik qilar edim, bu yil ham qurbonlik qilishni niyat qilgan edim. Ammo bu yil muborak haj ibodatini ado qilish nasib qilib haj qilish uchun ketayapman. Shu holatda qurbonligimni qanday ado qilaman?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taolo safaringizni O‘zi oson qilsin. Qurbonlik vojib bo‘lishi uchun kishi muqim bo‘lishi kerak, safarda yurgan musofirlarga qurbonlik qilish vojib bo‘lmaydi.
Musofir kishi qurbonlik qilinadigan kunlar o‘tib ketishidan avval muqim bo‘lib qolsa, bu holatda unga qurbonlik qilish vojib bo‘ladi.
Zimmasiga qurbonlik qilish vojib bo‘lgan boy kishi qurbonlik qilish maqsadida qo‘y sotib olib qurbonlik qilinadigan kunlar kelishidan avval safarga chiqib ketsa, uning zimmasidan qurbonlik soqit bo‘ladi. Ammo boyligi nisobga yetmagan va shu sababli unga qurbonlik qilish vojib bo‘lmagan kishi qurbonlik qilish maqsadida qo‘y sotib olsa, qurbonlik qilish uchun qo‘y sotib olish bilan qurbonlik qilishni nazr qilgan hisoblanadi va bunday kishi qurbonlik qilinadigan kunlari safarga chiqsa ham uning zimmasidan qurbonlik soqit bo‘lmaydi. Nomidan qurbonligini so‘yish uchun biror kishini vakil qilib tayinlaydi (Fatavoi Hindiya).
Demak, agar sizni nisob miqdorida molingiz bo‘lib sizga qurbonlik qilish vojib bo‘lgan bo‘lsa va hox qurbonlik qilish uchun qo‘y sotib olgan bo‘lsangiz ham yoki sotib olmagan bo‘lsangiz ham bu kunlarda safarda bo‘lganingiz sabab sizdan qurbonlik soqit bo‘ladi.
Agar sizni nisobga yetgan molingiz bo‘lmasa va sizga qurbonlik qilish vojib bo‘lmagan bo‘lsa, qurbonlik qilish uchun qo‘y ham sotib olmagan bo‘lsangiz sizga qurbonlik vojib emas. Lekin qurbonlik qilish uchun qo‘y sotib olgan bo‘lsangiz nomingizdan qurbonligingizni so‘yish uchun biror kishini vakil qilasiz.
Bu o‘rinda yana bir jihatga e’tibor qaratishingiz lozim. Agar haj safarida muqimlik holatini topsangiz ya’ni Makkada unga borganingizdan boshlab Minoga chiqadigan kuningizgacha yoki Minodan qaytganingizdan keyin 15 kun tursangiz qurbonlik vojib bo‘ladi. Uni o‘sha yerda yoki vakil orqali o‘z uyingizda so‘ydirishingiz vojib bo‘ladi.
Yana shuni ta’kidlaymizki, mazkur qurbonlik va hajdagi jonliq so‘yish masalalari boshqa-boshqa masalalardir. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.