Kunimizni internetsiz tasavvur qilishimiz qiyin bo‘lib qoldi. Har bir ishimizda internetga murojaat qilamiz. Biror muammoga duch kelsak ham, kundalik yumushlarimizda savol tug‘ilsa ham ana shu tarmoqlardan javob axtaramiz. Internet xuddi ochiq darvozaga o‘xshab unga har qanday axborot oqimi kirib kelaveradi. O‘z vaqtini internetga sarflayotgan yoshlar esa nafaqat vaqtini boy beradi, balki yovuzlik to‘riga ilinib qolishi ham mumkin.
Ayniqsa, ekstremistik oqim vakillariga internetning ochiq darvozasi juda qo‘l kelmoqda. Buzg‘unchi oqimlar, yoshlarga muammolariga yordam berishni va’da qiladi yoki dinni o‘rgataman, deb avraydi. Tabiiyki, qiziqqon va intiluvchan yoshlar qanday yomon yo‘lga kirib qolganini o‘zi ham anglay olmay qoladi. Ana shunday achinarli vaziyatga duch kelmaslik uchun, avvalo, har bir o‘g‘il-qiz ilmli bo‘lishga intilishi lozim. Ko‘rgan ma’lumoti haqida mulohaza yuritishi, shubhali tuyulgan axborotlardan uzoq turishi muhim.
Qolaversa, din ilmini o‘rganishni niyat qilgan yoshlar uchun yurtimizda qanchadan-qancha o‘quv yurtlari faoliyat yuritmoqda.
Alloh taolo oyati karimasida insoniyatni ogohlikka chaqirib:
“Ey mo‘minlar, agar sizlarga bir fosiq kimsa biron xabar keltirsa, sizlar (haqiqiy ahvolni) bilmagan holingizda, biron qavmga musibat yetkazib qo‘yib, qilgan ishlaringizga afsus-nadomat chekib qolmasliklaringiz uchun (u fosiq kimsa olib kelgan xabarni) aniqlab-tekshirib ko‘ringlar!” deb marhamat qilgan. Ushbu oyatning tafsirida ulamolar bu kabi vaziyatda o‘sha ma’lumotning haqiqat ekanini bilguncha kutish lozimligi, shoshilib qabul qilish mumkin emasligini aytganlar.
Chindan ham, inson qiziquvchan, u yangilik kutib yashaydi. Biroq, internetdan kelayotgan uydirma ma’lumotlarni qabul qilib olishi uning o‘ziga zarar yetkazishi mumkin.
Yevropa olimlari yoshlarning ilm olishi ustidan tadqiqot olib borishganda, natija ko‘pchilikni hayratga soladi. Yoshlarda diniy dunyoqarashning shakllanishi ko‘p jihatdan global tarmoq – internet orqali uzatilayotgan ma’lumotlarga bog‘liq bo‘lib qolayotgan ekan. G‘arb mamlakatlarida istiqomat qilayotgan ko‘plab musulmonlar kundalik hayotida duch kelayotgan muammolariga o‘zlari amal qilib kelayotgan islom dini qanday munosabatda ekanini bilishni istaydi. Bunday qiziqish yurtimizda ham uchrab turadi hamda ko‘plab yurtdoshlarimiz o‘z savollariga saytlardan javob olishga intiladi... Demak, har sohada bo‘lgani kabi internetdan foydalanishda eng muhim shart – balandparvoz tavsiyalaru tagi puch g‘oyalarga ishonmaslik kerak. Ayniqsa, diniy mazmundagi masalalarga duch kelganda allaqanday saytlardan emas, balki O‘zbekiston musulmonlari idorasining muslim.uz portali hamda Aydarbek Tulepovning yaqinda qayta nashr etilgan “Internetdagi tahdidlardan himoya” kitobida tavsiya etilgan diniy idora tasarrufidagi saytlaridan foydalanish maqsadga muvofiqdir.
Aholining dunyoqarashini shakllantirishda, yoshlar ongidagi bo‘shliqni to‘ldirishda internetning ham o‘ziga xos o‘rni bor. Shunday ekan, nazoratni avvalo, o‘zimizdan boshlashimiz zarur. E’tibor beraylik, biz ko‘p vaqtimizni yaqinlarimizga emas, ana shu tarmoqlardagi mazmunsiz ma’lumotlarni olishga yoki o‘yinlar daryosiga g‘arq bo‘lishga sarf etmayapmizmi? Bekor ketayotgan aziz vaqtimizni foydaliroq ishlarga safarbar etsak, hayotimizga mazmun kirishi mumkindir. Albatta, hushyorlik va ziyraklikni ham hamisha qo‘ldan boy bermaslik muhim ahamiyatga ega. Mahmud Zamaxshariy aytganidek, “Hushyor va zakovatli odam uldurki, uning fikr doirasi keng, uzoqni yaqindek ko‘ra oladigan g‘aflat uyqusidan yiroq, balki hamisha fikru zikri bilan uyg‘oq, maxfiy ishoratdan ham o‘ziga xulosa chiqara ola biladigan, so‘qir ko‘zdan ham yosh oqiza oladigan bo‘lur”.
Muhammada’lo MADRAHIMOV,
“Ko‘kaldosh” o‘rta maxsus islom bilim yurti talabasi
Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Ka’ba xizmati va qorovulligi deganda ulug‘ Ka’baga xizmat qilib, uni qulflab ochish tushuniladi. Bu arab tilida «Sidana val xijaba» deyiladi. Birinchi bu narsa Ismoil alayhissalom qo‘llarida bo‘lgan. Keyin o‘g‘illari Sobit va uning bolalariga o‘tgan. So‘ngra tog‘alari qo‘lida, ya’ni Jurhumda bo‘lgan. So‘ngra Kusay ibn Qilob qo‘liga yetib kelgunicha Xuzo’ada bo‘lgan. Qusay ibn Qilob Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning to‘rtinchi bobolaridir. Hijriy sakkizinchi yili Makka fath bo‘lganidan keyin Payg‘ambar alayhissalom Usmon ibn Talhadan Ka’baning kalitini so‘radilar-da, Ka’bani ochib, unga kirib chiqdilar, so‘ng: «Ogoh bo‘ling! Har bir johiliyatdagi qon yoki mol, yo obro‘-e’tibor mana bu ikki oyog‘im ostidadir. Lekin hojilarning xizmati va Ka’ba qorovulligi unday emas. Men uni johiliyatda kim boshqargan bo‘lsa, o‘sha kishida qoldirdim», deb quyidagi oyatni o‘qidilar:
«Albatta, Alloh sizlarni omonatlarni o‘z egalariga topshirishga buyuradi...» (Niso surasi, 58-oyat).
Keyin Usmon ibn Talxani chaqirib, kalitni unga topshirdilar-da: «Ey Talha farzandlari, mana buni olinglar, u avloddan-avlodga o‘tib, abadiy sizlarda qoladi. Sizlardan uni faqatgina zolimlargina tortib oladi», dedilar («Majma’uz-zavoid»).
Ibn Kasirning ifoda etishlaricha, ko‘pgina mufassirlar quyidagi: «Albatta, Alloh sizlarni omonatlarni o‘z egalariga topshirishga buyuradi...» oyati Usmon ibn Talha haqlarida nozil bo‘lgan, deyishadi. Shu oyatga binoan kalit ularga topshirildi. Usmon vafot etganlarida amakilarining o‘g‘li Shayba oldi, keyin Shaybaning bolalari egalik qilishdi. Mana shu alfozda kattalardan meros bo‘lib qolaverdi. Ular Shaybiylar deb ataladi. Hadisdagi: «Abadiy sizlar u kalitni qo‘lga kiritinglar...» degan gapda Abu Talha bolalarining nasli va Ka’ba qorovulligi qiyomatgacha davom etishiga ishora bordir.
Bu narsa Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning boqiy qoluvchi mo‘jizalaridan edi. Chunki Ka’ba qorovulligi eng buyuk va ulug‘ hamda raqobatchilar raqobat qiladigan vazifalardandir. Ayniqsa, hokim va nufuzli kishilar bu narsaga ko‘proq qiziqishadi. Ushbu vazifaning Shayba oilasiga topshirilishi esa qo‘lida yeru osmon mulki bo‘lgan Zot ularni (har xil yomonliklardan) himoya etishiga dalildir.
Hozirgi kunga qadar ham ushbu kalit ana shu axd vakillari bo‘lmish Banu Shayba qo‘lidadir. U kalitning uzunligi 40 sm sof oltin bilan ishlangan, ipakli qutida saqlanadi. U quti har yili kisva fabrikasida tayyorlanadi. Ustiga: «Albatta, Alloh sizlarni omonatlarni o‘z egalariga topshirishga buyuradi...» deb yozib qo‘yilgan. Boshqa tomoniga: «Buni yasashga ikki sharafli haram xodimi Fahd ibn Abdulaziz tomonidan amr etilgan», deb yozib qo‘yilgan.
Ka’ba eshigining qulfi sulton Abdulhamid Usmoniy tomonidan hijriy 1309, milodiy 1891 yili yasalgan eski qulf asosida hijriy 1399, milodiy 1979 yili yangi qulf qayta ishlandi. Bu o‘zgartirish yangi eshikka munosib bo‘ldi. Uni qayta ta’mirlashga ehtiyoj qolmadi. Bu qulfning uzunligi 34 sm Har tomonining eni 6 sm dan. Har bir tomonida sariq misdan bir bo‘lak bor. U tomonlarning uzunligi 8 sm, eni 2 sm Qulfga quyidagi ibora o‘yib yozilgan: «Xolid ibn Abdulaziz oli Saud tomonidan hijriy 1399 yili yasalgan».
"Makka, Ka’ba, Zamzam tarixi,
haj va umra manosiklari" kitobidan.