Farzandlar yaxshi tarbiya ko‘rib ulg‘aysa, ota-ona rohat-farog‘atda yashaydi. Chunki inson umrining baxtli yoki baxtsiz kechishi uning bola tarbiyasidagi mahoratiga bog‘liq bo‘ladi. Tajribadan bilamizki, bolalariga chiroyli tarbiya bergan oilalar tinch-xotirjam yashaydi. Buning aksini qilgan xonadonlarda esa mudom baqir-chaqir, janjal-so‘ron bo‘ladi. Eng xatarli jihati, bolasiga dinni, shariatni tanitmagan odamga bu dunyodagi azob kam va u dunyoda ham azob chekadi.

Shunday ekan, farzandini Alloh taolo amr etgan yo‘ldan olib yurish har bir aqli butun musulmonning burchidir. Illo, ana shu yo‘ldagina ikki olam saodati bor. Aqli salim insonlar Allohga yaqinlashtiradigan yo‘l qiyinroqdek ko‘ringani bilan o‘sha yo‘lni tanlaydi va shaytonning yomonliklaridan Unga sig‘inadi.

Xo‘sh, go‘zal axloq bilan xulqlangan avlodni voyaga yetkazish uchun nimalarga e’tibor qilishimiz kerak?

Bu ish kelin, ya’ni bo‘lajak farzandga ona tanlashdan boshlanadi. Bo‘lajak rafiqamiz dinni, islomni, tanigan, iymonli, e’tiqodli oila farzandi bo‘lgani durust. Payg‘ambar alayhissalom hadisi shariflarida: “Ayol tanlaganda to‘rt narsaga e’tibor qaratiladi: boyligiga, nasabiga, chiroyiga va taqvosiga. Sen ulardan dindorini tanla...” (Buxoriy va Muslim rivoyati), deb marhamat qildilar. Hatto taqvodor insonga uchrashib unga o‘zining qizini bermoqchi ekanini ishora qilib ham qo‘yish mumkin ekan. Ayniqsa, ota-onalar qizlarini turmushga berish masalasiga juda katta mas’uliyat bilan yondashmoqlari kerak. Chunki qiz bola mehrga muhtoj  nozik xilqat hisoblanadi.

To‘y tantanasi shariat ko‘rsatgan talablardan chiqib ketmasligi kerak. To‘yga to‘g‘ri tilakli, kambag‘al kishilar taklif qilinsa, yaxshi bo‘ladi. Bunda ham to‘y ayon qilinadi, ham kambag‘allarning qornini to‘ydirib duosi olinadi.  

Kelin-kuyov yaqinlik qilishdan oldin Payg‘ambar alayhissalom o‘rgatgan mana bu duoni o‘qiydilar:

اَللَّهُمَّ جَنِّبْنَا الشَّيْطَانَ وَجَنِّبِ الشَّيْطَانَ مَا رَزَقْتَنَا                      

«Allohumma jannibnash-shaytana va jannibish-shaytana ma razaqtana».

Ma’nosi: “Mehribon Parvardigorim, bizni shaytondan himoya qilgin va bizga ato qiladigan farzandimizni ham shaytondan yiroq qil!” 

Ota-onaning yaqinlik qilgan vaqtidagi holati ham farzandning xarakteriga ta’sir qilar ekan. Agar ota-ona o‘sha vaqtda tushkin kayfiyatda bo‘lsa, tug‘ilgan bola tabiatida tushkunlik namoyon bo‘ladi.  Agar ota-onaning o‘sha vaqtdagi kayfiyati a’lo bo‘lsa, tug‘ilgan farzand quvnoq xarakterli bo‘lib tug‘iladi. Ana shundan kelib chiqib o‘sha vaqtda Allohni eslab, tinmasdan qalbida Uning zikrini qilish kerak.

Ayol homiladorlik vaqtida ko‘proq ibodat qilib, shubhali va taqiqlangan taomlardan qat’iyan tiyilmog‘i lozim.

O‘g‘il bola tug‘ilganda sevinib, qiz bola tug‘ilgandan xafa bo‘lish yaramaydi. Chunki ularning qaysi biridan foyda yetishini faqat Alloh biladi. Boz ustiga tarbiyali qiz o‘stirgan ota-ona ko‘proq mukofot ham oladi.

Bolaga jahl qilsangiz, yolg‘on gapirsangiz, qo‘rqitsangiz, bir ishga majburlasangiz – unga shularni o‘rgatasiz.

Bolani rag‘batlantirib turish ham kerak. Agar u yaxshi ish qilsa, yaxshi gaplar aytib maqtab, kichkina narsa bo‘lsa-da sovg‘a qilib turilsa, u o‘zini har doim shunday ishlar qilishga undaydi.  Agar bola yomon ish qilib qo‘ysa, dastlab uni ko‘rmaganga olish lozim, ayniqsa, uning o‘zi buni yashirishga urinayotgan bo‘lsa. Ikkinchi safar esa dakki berib qo‘yish kerak. Ota har doim so‘ziga ega chiqib bolasiga ibrat ko‘rsatmog‘i lozim. Ona ham baqir-chaqir qilmasdan bolaga “otang buni yoqtirmaydi, otangning jahli chiqadi, bu ishing uchun otang seni jazolaydi” kabi so‘zlar bilan bolani otasining martabasi qanchalik baland ekaniga ko‘niktirib boradi.

Bola maktabdan qaytgandan so‘ng unga bir oz o‘ynab kelishga ruxsat berish kerak. Shunda bolaning miyasi ham dam oladi. Agar uni o‘ynagani qo‘ymasdan faqat o‘qishga majbur qilaversangiz, joniga tegib hammasidan kechib yuborishi mumkin. Bolaga ota-onani, ustozlarni, yoshi ulug‘larni hurmat qilishni kichik yoshdan o‘rgatib borilgani bois u shu ishga ko‘nikib qoladi.  

Bolaga  tarbiya berish toshga ishlov berish bilan barobar. Uni bolaligida  shaklga solib olib, o‘sib-ulg‘ayib borgani sayin diniy-dunyoviy bilimlarini ko‘paytirib borish foydali bo‘ladi.

       Muzaffarxon A’ZAMOV.