Sayt test holatida ishlamoqda!
25 Dekabr, 2024   |   24 Jumadul soni, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:22
Quyosh
07:47
Peshin
12:28
Asr
15:18
Shom
17:02
Xufton
18:22
Bismillah
25 Dekabr, 2024, 24 Jumadul soni, 1446

Ruqayya binti Muhammad (s.a.v)

27.02.2017   7764   7 min.
Ruqayya binti Muhammad (s.a.v)

Ruqayya (roziyallohu anho) Zaynab (roziyallohu anho) dan keyin dunyoga keldi. U ham ota-onasining ko‘z qorachig‘i edi. Ruqayya (roziyallohu anho) va Ummu Gulsum (roziyallohu anho) ikkovlari xuddi egizaklardek o‘sdilar. Bir-birlarini juda sevardilar. Bu sevgi va mehr opalari Zaynab uzatilganidan so‘ng yanada kuchaydi. Go‘yo taqdir ularning hayotini mushtarak bir yo‘lga chizgandek bir-birlariga qattiq bog‘lanib qolgan edilar.

Zaynab (roziyallohu anho) Abul Os ibn Robi’ bilan turmush qurganidan so‘ng Ruqayya (roziyallohu anho) va Ummu Gulsum (roziyallohu anho) ning ham bo‘ylari yetib qoldi. Abu Tolib ularni birodari Abu Lahabning o‘g‘illari Utba va Utaybaga so‘rab keldi. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) unga shunday javob berdilar: “Ey amaki, qarindoshchilikni siylayman, biroq menga biroz muhlat bering. Bu masala yuzasidan qizlarim bilan gaplashay”.

Hazrati Hadicha (roziyallohu anho) bu gaplarni eshitib o‘yga cho‘mdilar. Chunki Abu Lahabning xotini Ummu Jamil qahri qattiq, tili achchiq va o‘ylamay ish qiladigan xotin ekanini bilar edilar. Shuning uchun qizlarining bu xonadonga kelin bo‘lishlarini xohlamay turardilar. Biroq fikrlarini qaytarmaslik uchun indamadilar. Qizlari ham buni his qilib jim o‘tirardilar. Shunday tarzda, qatiy qaror qabul qilindi. Shafqatli ota qizlariga barakot tiladi. Ularni aziz va jamil bo‘lgan Allohning panohiga topshirdi.

Makka osmonida bir nur ko‘rindi. Butun Makkani oydinlatib, qorong‘ulikni tarqatib yubordi. Bu nur Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) ning payg‘ambarlik nuri edi.

Qurayshiylar Muhammad (sollallohu alayhi va sallam) xususida aniq bir to‘xtamga kelish uchun to‘plandilar. Oralaridan biri: “Siz Muhammadning ishiga halaqit bermoqchimisiz? U holda qizlarini qaytarib yuboringlar, u qizlari bilan ovora bo‘lib qoladi”, dedi.

Abu Lahab Hazrati Payg‘ambar (sollallohu alayhi va sallam) ning qizlari bilan oila qurgan o‘g‘illariga: “Agar Muhammadning qizlarini qo‘ymasangiz, boshim boshingizga harom bo‘lsin”, dedi.

Ikki qiz ham otalik uylariga qaytib keldilar.

Ummu Jamil va Abu Lahab bu ishlari bilan cheklanib qolmadi. Nabiy (sollallohu alayhi va sallam) ga doimiy ravishda aziyat yetkazaverdilar.

Abu Lahabning qo‘llari qurigan — halok bo‘lgay! (Aniqki,) u quridi — halok bo‘ldi! Mol-mulki va kasb qilib topgan narsalari unga asqotgani yo‘q! Yaqinda uning o‘zi ham, uning o‘tin orqalagan, bo‘ynida pishiq toladan (eshilgan) arqon bo‘lgan xotini ham (lovullab turgan) alangali do‘zaxga kirajak!” (Masad surasi).

Ruqayya (roziyallohu anho) va Ummu Gulsum (roziyallohu anho) uylaridagi muhit o‘zgarib qolganini sezdilar. Uyda xursandchilikdan asar ham qolmaganday, g‘am-qayg‘u butkul hukmrondek ko‘rinar edi. Biroq opa-singil ota-onalari bilan birga bu qiyinchiliklarga bardosh berdilar.

Qurayshiylarning taxmini bekor bo‘ldi, sevinchlari uzoqqa bormadi. Ular o‘ylaganidek, qizlarining uyga qaytib kelishi bilan Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) buyuk vazifalarini ado etishdan to‘xtab qolmadilar. Alloh taolo solih, asl bir oilaga mansub, boy va yumshoq tabiatli kuyov berdi. Bu kishi Usmon ibn Affon (roziyallohu anhu) nasab, mavqe va boylikda Qurayshning eng oldi kishilaridan edi.

Nabiy (sollallohu alayhi va sallam) Ruqayya (roziyallohu anho) ni Usmon (roziyallohu anho) ga nikohladilar va ularga barakot tilab, Alloh taologa duo qildilar.

Quraysh mushriklarining musulmonlarga aziyatlari yanada ortdi. Ularga juda yomon munosabatda bo‘la boshladilar. Shuning uchun Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) fitnaga duchor bo‘lishmasin deb sahobalarning Habashistonga hijrat qilishlariga izn berdilar.

Usmon ibn Affon (roziyallohu anhu) bilan zavjasi Ruqayya (roziyallohu anho) ham yo‘l hozirligini ko‘ra boshladilar. Ruqayya (roziyallohu anho) ning ko‘zlari yosh, kalbi g‘am-alam bilan to‘la edi.

Usmon (roziyallohu anhu) ham juda xafa edilar. Sabrli mo‘mina Ruqayya (roziyallohu anho) unga yuzlanib, taskin berish uchun: “Alloh taolo biz bilan va Shu muborak Baytning atrofidagi tuprog‘imizda qolayotgan kishilar bilan birgadir”, dedi.

Hazrati Usmoning (roziyallohu anhu) kayg‘usi tarqaldi. Habashiston tomon yo‘lga tushdilar.

Muhojirlar ko‘p ikromlarga noil bo‘lib, Najoshiy himoyasida yashadilar. Ularga istaganlariday harakat va ibodat erkinligi berilgan edi.

Bir kun Makka mushriklarining musulmon bo‘lgani haqida yolg‘on xabar keldi. Buni eshitib, hasrat chekayotgan ba’zi muhojirlar oilalariga qovushish orzusi bilan orqaga qaytmoqchi bo‘ldilar.

Bir qismi esa Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) qaytishga ruxsat bergunlariga qadar shu yerda qolishga qaror qildilar.

Usmon ibn Affon (roziyallohu anhu) va Ruqayya (roziyallohu anho) ham Makkaga qaytganlar bilan birga edilar. Vatan tuproqlariga oyoq bosar-bosmas, bolalik va yoshlik yillari o‘tgan yerlarni ko‘rib, ularning ko‘zlari sevinch yoshlariga to‘ldi.

Ruqayya (roziyallohu anho) ning Makkada qolishi uzoqqa cho‘zilmadi. Mushriklarning tazyiqi kundan-kun ortib borardi. Musulmonlar Madinaga hijrat etdilar. Hazrati Payg‘ambar (sollallohu alayhi va sallam) ham ular bilan birga edilar. Ruqayya (roziyallohu anho) ga olam-olam quvonch keltirgan o‘g‘li Abdulloh Madinada tug‘ildi. Ruqayya (roziyallohu anho) bu farzandni o‘tgan kunlardagi musibatlar badaliga berilgan mukofot deya qabul etdi.

Lekin mo‘min kishi imtihon qilinadi, unga balolar yuborilib, sinaladi.

الَّذِي خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَيَاةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا وَهُوَ الْعَزِيزُ الْغَفُورُ

«U sizlarning qaysilaringiz chiroyliroq — yaxshiroq amal qilguvchi ekaningizni imtihon qilish uchun o‘lim va hayotni yaratgan Zotdir. U qudratli va mag‘firatlidir» (Mulk, 2).

Go‘dak uxlayotganida nimadur bir narsa yuzini chaqib oldi. Yarasi og‘irligi uchun bir necha kundan so‘ng jon taslim qildi. Ruqayya (roziyallohu anho) bu musibatning og‘irligiga chiday olmadi, hushidan ketdi. Isitmasi ko‘tarilib, bezgakka chalindi.

Suyukli eri Usmon (roziyallohu anhu) uning yonidan hech ayrilmadi. G‘am-qayg‘uni yengillatishi uchun Alloh taologa tinmay duolar qildi.

Ruqayya (roziyallohu anho) ning ahvoli og‘irlashib borardi. Kasallik kuchaydi. Nihoyat, dudok orasidan chiqayotgan nafas uzilib qoldi. Ruh tanni tark etgan edi.

Sevimli yoridan ayrilib qolgan Usmon (roziyallohu anhu) uning asta yuzini yopar ekan, Badrdan kelgan chopar musulmonlarning zafarini e’lon qildi.

Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) Baqi’ qabristoniga borib qizlari Ruqayya (roziyallohu anho) ning haqqiga duo qildilar. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) ning ikki hijrat sohibi bo‘lgan qizlari Ruqayya (roziyallohu anho) dan Alloh taolo rozi bo‘lsin. 

Manbalar asosida

Toshkent Islom Instituti 4-kurs talabasi

Tojiddinov Abdussomad Abdulbosit o‘g‘li tayyorladi

 

Siyrat va islom tarixi
Boshqa maqolalar
Maqolalar

Imomga yetisha olmasam nima qilaman?

24.12.2024   1470   2 min.
Imomga yetisha olmasam nima qilaman?

Cavol: Men jamoat namoziga borishni endi boshladim. Men namozni sekin o‘qiyman. Gap shundaki, ko‘pincha men salavotni o‘qiyotganimda imom ikki tarafga salom berayotgan bo‘ladi. Shu holada men salavotni tugatib, keyin duo o‘qib so‘ng salom berishim kerakmi yoki imom bilan barobar salom berishim kerakmi?

Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Siz bu holatda imom bilan birgalikda salom berasiz. Zero, salavot o‘qish sunnat, imomga ergashish esa vojib amal sanaladi. Vojib amal sunnat amaldan yuqori bo‘lgani sababli siz vojib bo‘lgan amalni bajarasiz. Agar tashahhud (“At-tahiyyot...”) duosini o‘qiyotganingizda imom salom berib qolsa, siz tashahhud duosini tugatib, keyin salom berasiz. Chunki tashahhud duosini o‘qish vojib amal hisoblanadi. 

Bu haqda fiqhiy kitoblarimizda bunday deyiladi: “Imomga iqtido qilgan kishi salavotni o‘qiyotgan vaqtida imom salom bersa, u ham imomga ergashib salom beradi. Chunki namozning oxirida salavot aytish sunnatdir” (“Fiqhul ibodat” kitobi).

Alloma ibn Obidin rahimahulloh bunday deydilar: “Farz va vojib amallarda kechiktirmasdan imomga ergashish vojib sanaladi. Ammo imomga ergashish bilan boshqa vojib amal teng kelib qolsa, “imomga ergashish kerak” deb vojibni tark qilmaydi, balki avval vojibni bajarib, keyin imomga ergashadi. Masalan, imomga iqtido qilgan kishi tashahhudni tugatishdan avval imom uchinchi rakatga tursa, iqtido qilgan kishi avval tashahhudni tugatib, keyin o‘rnidan turib, imomga ergashadi (Chunki ikkisi ham vojib bo‘lib, birini bajaraman deb boshqasini tark qilmaydi).

Agar imomga ergashish bilan sunnat amal teng kelib qolsa, yuqoridagidek qilmaydi. Masalan, (sajda yoki rukuda) imomga iqtido qilgan kishi tasbihni uch marta aytishidan avval imom boshini ko‘tarsa – fuqaholarimiz eng to‘g‘risi deya aytgan gapga ko‘ra - imomga ergashadi. Chunki sunnatni tark qilish vojibni kechiktirishdan ko‘ra ustundir” (“Raddul muhtor” kitobi).

Xulosa qilib aytganda, siz salavot yoki undan keyinggi duolarni o‘qiyotgan paytingizda imom salom berib yuborsa, siz imomga ergashib, salom berasiz. Bu o‘rinda salavot yoki duolarni oxiriga yetkazmaysiz. Vallohu a’lam.

O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi

Maqolalar