Mening Bani Umayya ibn Zaydlik – u yer Madinaning chekka mahallalaridan biri – ansoriylardan bir qo‘shnim bor edi. Biz Rasululloh sollallohu alayhi va sallam oldilariga tushishga navbatlashar edik. Bir kun u tushsa, bir kun men tushar edim. Men tushganimda o‘sha kungi vahiy va boshqa xabarlarni olib kelardim. U ham tushganda shunday qilardi.
Umar ibn Xattob roziyallohu anhu
* * *
Madomiki insonlar orasida hadis talab qiladigan kishilar bor ekan, ular salohiyatda bardavom bo‘ladilar. Agar ilmni hadissiz talab qilsalar buziladilar.
Imom Abu Hanifa rahmatullohu alayh
* * *
Alloh taoloning dini borasida o‘z fikringiz asoslanib biror so‘z aytishdan saqlaninglar. Sunnatga ergashishni lozim tutinglar. Kim sunnatdan chiqsa adashadi.
Imom Abu Hanifa rahmatullohu alayh
* * *
Agar sunnat bo‘lmaganda, hech birimiz Qur’onni tushunmas edik.
Imom Abu Hanifa rahmatullohu alayh
* * *
Qachon hadis sahih bo‘lsa, u mening mazhabimdir.
Imom Shofe’iy rahmatullohu alayh
* * *
Rasululloh sallollohu alayhi va sallamdan bir hadisni rivoyat qilib, so‘ng boshqa gapni aytsam, qaysi osmon meni soyalantiradi va qaysi yer meni ko‘taradi?..
Imom Shofe’iy rahmatullohu alayh
* * *
Agar men muhaddislardan biror kishini ko‘rsam, go‘yo Payg‘ambar sollallohu alayhi va sallamning as'hoblaridan birini ko‘rgandek bo‘laman.
Imom Shofe’iy rahmatullohu alayh
* * *
Sunnatlar Nuhning kemasi kabidir. Kim unga minsa najot topadi. Kim undan ortda qolsa, g‘arq bo‘ladi.
Imom Molik rahmatullohu alayh
* * *
Kishilarning ijmo’ qilinmagan fikrlaridan saqlaninglar. Robbingizdan nozil qilingan Qur’on va Payg‘ambaringiz keltirgan hadisga ergashinglar. Agar ma’nolarini tushunmasangiz ulamolaringizga havola qilinglar. Ular bilan tortishmanglar. Albatta, dinda tortishish munofiqlik qoldiqlaridandir.
Imom Molik rahmatullohu alayh
* * *
Mana shu zamon kabi hadis talab qilishga muhtoj bo‘lingan zamonni bilmayman. Bid’atlar zohir bo‘lib ketdi. Kimning huzurida hadis bo‘lmasa, bid’atlarga voqe’ bo‘ladi.
Imom Ahmad rahmatullohu alayh
* * *
Sizlarning hech biringiz Rasululloh sollallohu alayhi va sallam bilan gaplashishni istamaydimi?!
Imom Ahmad rahmatullohu alayh
* * *
Mujtahid va muhaddis imomlarga ergashinglar. Chunki ular o‘zlarining foyda va zararlariga qaramasdan nima bo‘lsa yozadilar. O‘z nafsi xohishiga va fikriga ergashganlar esa, o‘zlaring zararlariga bo‘lgan biror narsani xech ham yozmaydilar.
Vaki’ rahmatullohu alayh
* * *
Agar mening nazdimda hadis tasbehdan afzal bo‘lmaganda edi, hadis aytmas edim.
Vaki’ rahmatullohu alayh
* * *
Alloh (roziligini) istab hadis talab qilgan kishidan afzalroq amal qilgan kishini bilmayman.
Sufyon Savriy rahmatullohu alayh
* * *
Kim hadis talab qilsa, batahqiq Alloh azza va jallaga bay’at qilibdi.
Ibn Uyayna rahmatullohu alayh
* * *
Men ushbu hadislarni senga bekorga, shundoq aytib bermoqdaman. Bizlardan bir kishi bundan oz narsa uchun ham Madinaga safar qilar edi.
Shu’ba rahmatullohu alayh
* * *
Men bir hadis uchun bir necha kecha-kunduzli masofaga safar qilar edim.
Sa’id ibn Musayyab
Qaysi bir so‘zim Qur’on va hadisga muvofiq kelsa uni olinglar. Muvofiq kelmaganini tark qilinglar.
Molik ibn Anas rahmatullohu alayh
* * *
Sunnatni lozim tutinglar va yosh farzandlaringizga o‘rgatinglar. Zero ulg‘ayganda odamlarga dinni o‘rgatadigan kishilar o‘shalar bo‘ladilar.
A’mash rahmatullohu alayh
* * *
Eng afzal musulmon Rasululloh sollallohu alayhi va sallamning (amalda) yo‘q bo‘lib ketayotgan sunnatlarini amalga tatbiq qilgan kishidir. Ey sunnat egalari (muhaddislar) sabr qilinglar.
Imom Buxoriy rahmatullohu alayh
* * *
Mujtahidlik da’vosida bo‘lgan qozi va muftiyga hukmlarga bog‘liq hadislarni bilish shart ekaniga barcha ittifoq qilgan.
Ulamolar so‘zidan
Toshkent islom instituti Diniy fanlar kafedrasi o‘qituvchisi
Farhod Jo‘rayev.
Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Hazrat Tahonaviy rahmatullohi alayhmurid va yaqinlariga «safar qilsangiz va yukingiz sizga bepul olib ketishingizga ruxsat bergan miqdordan ortiq bo‘lsa, albatta, ortiqcha yukning haqqini ado eting va keyin safar qiling», deya ko‘rsatma berar edilar.
Bir kuni u kishi safar qilish uchun vokzalga yetib keldilar. Poyezd kelishiga yaqin qolgan edi. Hazrat yuklarini olib, yuklar tortiladigan joyga yetib keldilar va navbatga turdilar. Tasodifan poyezdda birga ketadigan konduktor u yerga keldi va hazratni tanib qoldi. Darhol: «Hazrat, siz bu yerda nega turibsiz?» deb so‘radi.
Hazrat: «Yukimni torttirish uchun kelganman», dedilar.
Konduktor: «Sizga yukingizni torttirishga zarurat yo‘q. Hech qanday muammo bo‘lmaydi. Men siz bilan birga poyezdda ketaman. Ortiqcha yuk uchun haq to‘lashingiz shart emas», dedi.
Hazrat: «Siz men bilan birga qayergacha borasiz?» deb so‘radilar.
Konduktor: «Falon bekatgacha boraman», dedi.
Hazrat: «Keyin u yog‘iga nima bo‘ladi?» deb so‘radilar. Konduktor: «U bekatda boshqa konduktor keladi. Men unga bu hazratning yuklari, deb aytib qo‘yaman», dedi.
Hazrat: «U konduktor men bilan birga qayergacha boradi?» deb so‘radilar.
Konduktor: «U uzoqqa ketadi. Undan ancha oldin sizning bekatingiz keladi», dedi.
Hazrat: «Yo‘q, men ancha uzoqqa ketaman, oxirat tarafga ketaman, qabrimga ketaman. Qaysi konduktor men bilan birga ketadi?» dedilar. Keyin: «Oxiratda mendan bir davlatga oid poyezdda yukning haqqini ado qilmay qilgan safaring va o‘g‘irliging hisobini ber degan talab bo‘lsa, u yerda qaysi konduktor menga yordam bera oladi?!» dedilar.
«Nasihatlar guldastasi» kitobidan