Sayt test holatida ishlamoqda!
13 Iyun, 2025   |   17 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:49
Peshin
12:28
Asr
17:38
Shom
20:00
Xufton
21:38
Bismillah
13 Iyun, 2025, 17 Zulhijja, 1446

Haj – ulug‘ ibodat

04.08.2016   13678   5 min.
Haj – ulug‘ ibodat

Haj Islom arkonlaridan biridir. Qodir bo‘lgan kishilarga bu ibodatni umri davomida bir marta ado etish farzdir. Uning farzligiga dalil bu oyati karimadir:

وَلِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا

“Yo‘lga qodir bo‘lgan odamlar zimmasida Alloh uchun Baytni haj qilish (farzi) bordir” (Oli Imron surasi 97-oyat).

“Haj” so‘zi, lug‘atda qasd qilish ma’nosini anglatadi. Ulamolar ta’rifida esa, maxsus vaqtda, maxsus makonda, niyat bilan maxsus ibodatlarni ado etishga “haj” deyiladi.

Maxsus vaqt deyilganida, zulhijja oyining to‘qqizinchi kuni Arafotda turish, Nahr (qurbonlik qilinadigan kun)ning tongidan boshlab Baytullohni tavof qilish tushuniladi. Maxsus makon deyilganida, Ka’ba va Arafot anglanadi. Maxsus ibodatlar deyilganida esa, haj va uning arkonlarini bajarish niyatida ehromga kirish anglanadi.

Bu ibodat, ko‘pchilik ulamolar fikricha, hijriy to‘qqizinchi yilning oxirida farz qilingan. Har yili zulhijja oyida butun yer yuzidagi qodir bo‘lgan musulmonlar bu joyga ham moliyaviy, ham jismoniy, ruhoniy amal hisoblanuvchi shu ibodatni ado etish uchun to‘planadilar.

Namoz, ro‘za va zakotning farzligini inkor qilgan kishi dindan chiqqanidek, bu hajning farzligini inkor qilish ham dindan chiqishga olib keladi.

Haj amali o‘zining ehtiyoji va qaramog‘idagilarning nafaqasidan tashqari oshiqcha – Baytullohga borib kelishga yetarli mablag‘i bor har bir aqli raso, bolig‘ (balog‘atga yetgan), ozod, sog‘lom musulmonga (ayollar iddada bo‘lmasligi va ularga mahram-yo‘ldosh ham bo‘lishi lozim) yo‘llar xatarsiz bo‘lsa, haj ibodatini keyingi yilga qoldirmay, ado etish farzdir. Bunday sharoitlarda kechiktirsa, gunohkor bo‘ladi. Haj ibodati umrda bir marta ado etiladigan farz amaldir. Undan ortig‘i nafl hisoblanadi.

Haj ibodati davomida gunoh qilmagan, fahsh so‘zlar aytmagan hoji, onadan yangi tug‘ilgandek gunohlaridan pok bo‘ladi. Abu Hurayra (roziyallohu anhu)dan rivoyat qilinadi. Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam) bunday deganlar:

من حج البيت ولم يرفث ولم يفسق خرج من ذنوبه كيوم ولدته أمه

«Kim Baytullohni haj qilsa, (unda) axloqsiz so‘zlarni gapirmasa va fisq-fujur ishlarni qilmasa, xuddi onasi uni tuqqan kundagi kabi (barcha) gunohlardan poklanib qaytadi» (Imom Buxoriy va Muslim rivoyati).

 

Buning uchun hoji quyidagilarga amal qilishi zarur:

– eng avvalo, xolis niyat qilishi. Zero, hadisi sharifda aytilganidek, amallar natijasi niyatga bog‘liqdir. Har bir kishi niyatiga yarasha savob oladi.

– hajning arkon va amallarini to‘la-to‘kis bajarishi;

– musulmon uchun eng muhim ishlardan yana biri topgan va to‘plagan mablag‘ining halol, pok bo‘lishidir. Bu uning barcha yaxshi amallari, jumladan, haj ibodati ham maqbul bo‘lish shartlaridan sanaladi. Zotan, Alloh taolo pokdir. Faqat pokiza amalnigina qabul qiladi;

– agar zimmasida qarzi bo‘lsa, ularni uzishi. Zero, bandaning boshqa kishi zimmasidagi haqini o‘sha odam kechmagunicha Alloh taolo kechmaydi;

– olgan omonatini qaytarishi;

– o‘zidan ranjiganlar ko‘nglini olishi;

– qaytib kelgunicha qaramog‘idagilarga yetadigan nafaqani hozirlashi;

– haj yo‘liga tushgan mo‘min o‘tgan gunohlariga chin dildan tavba qilishi, o‘zini go‘yo dunyodan oxiratga safar qilayotgandek his etishi;

– solih amallarni ko‘paytirishi;

– Alloh taoloning roziligidan boshqa o‘y-xayollarni qalbidan chiqarishi;

– muborak haj safarida yo‘ldoshlari bilan go‘zal munosabatda bo‘lishi. Ular bilan tortishmasligi, e’tirozlariga sabab bo‘ladigan ishlarni qilmasligi, ularga ozor yetkazmasligi va ulardan yetgan aziyatlarga sabr qilishi;

– safar davomida gunohdan, behuda ishlardan va buzuq so‘zlardan yiroq bo‘lishi va qolgan hayotida ham bunga doimo qat’iy amal qilishi;

– ehromda bo‘lganida birinchi Aqobada tosh otgunicha har namozdan so‘ng, tepalik va pastlik yerga  chiqib tushayotganida, hojilar guruhiga yo‘liqqanda talbiya (“Labbaykallohumma labbayk, labbayka la sharika laka labbayk, innal hamda van-ne’mata laka, valmulka la sharika lak” – labbay, Parvardigorim labbay. Labbay Sening sheriging yo‘q, labbay. Albatta, hamd va ne’mat Seniki, mulkingda sheriging yo‘qdir) aytishi;

– Haram hurmatiga rioya etishi;

 – Haramdagi giyohlarni yulmasligi, daraxt shoxlarini sindirmasligi, hayvonlarni ovlamasligi va o‘ldirmasligi;

– zamzam suvidan to‘yib-to‘yib ichishi. Zotan, zamzam suvidan to‘yib ichish nifoqdan qutulishdir. Janob Rasululloh (sollallohu alayhi va sallam): «Zamzam suvi va do‘zax o‘ti kishining ichida jam bo‘lmaydi», deb marhamat qilganlar. Bu zamzam suvi haqidagi bashoratlardandir;

– boshi va tanasi ustidan zamzam suvini quyishi.

– Madinai munavvarani ham Makkai mukarrama kabi e’zozlashi;

– Rasululloh (sollalllohu alayhi va sallam)ning qabrlarini ziyorat etishni g‘animat bilishi. Zero, bu ishi Rasululloh (sollalllohu alayhi va sallam)ni tirik chog‘larida ziyorat qilish bilan barobardir. Zotan, u zoti bobarakotni ziyorat qilish shafoatlariga yetishuvga sabab bo‘ladi.

Alloh taolo barchamizga bu ulug‘ ibodatni to‘la-to‘kis ado etishni va uning fayzu barakotlariga erishishni nasib aylasin. Omin!

 

Tolibjon QODIROV

tayyorladi.

Haj va umra
Boshqa maqolalar

“Moturidiylik” jurnalining maxsus soni uchun maqolalar qabul qilinadi

02.06.2025   5700   1 min.
“Moturidiylik” jurnalining maxsus soni uchun maqolalar qabul qilinadi

 

Imom Moturidiĭ xalqaro ilmiĭ-tadqiqot markazi tomonidan imom-xatiblar, mudarrislar, oliĭ va ŭrta maxsus diniĭ ta’lim muassasalari ŭqituvchilari va tadqiqotchilari uchun “Moturidiylik” jurnalining maxsus sonini nashr qilish rejalashtirilmoqda. Maxsus sonni taĭërlashdan maqsad – diniĭ soha xodimlarining ilmiĭ salohiyati va malakasini yanada oshirish, islomshunoslik sohasidagi ilmiĭ tadqiqotlarini qŭllab-quvvatlashga qaratilgan.

“Moturidiylik” respublikaning islomshunoslik sohasidagi yetakchi ilmiĭ nashrlaridan biri bŭlib, Oliĭ attestatsiya komissiyasi tomonidan ilmiĭ tadqiqotlarning asosiĭ ilmiĭ natijalarini chop etishga tavsiya etilgan. Ya’ni, “Moturidiylik” jurnalida chop etilgan maqolalar respublika miqësida mustaqil ilmiĭ tadqiqot sifatida tan olinadi va ilmiĭ ish olib borayëtgan tadqiqotchilarga qŭĭilgan maqola talablarini bajarishda tŭliq e’tirof etiladi.


JURNALNING MAXSUS SONIGA MAQOLALAR QUYIDAGI YO‘NALISHLAR BO‘YICHA QABUL QILINADI:

- Imom Moturidiy va yurtimizdan yetishib chiqqan allomalarning hayoti va merosi.

- Jaholatga qarshi ma’rifat, yot oqimlarning soxta da’volariga qarshi ilmiy raddiyalar, jamiyatda diniy bag‘rikenglik, millatlararo totuvlikni mustahkamlash masalalari.

- Dinshunoslik, islomshunoslik, Islom huquqi, Islom tarixi, Islom falsafasi, manbashunoslikka oid ilmiy tadqiqotlar natijalari.

- Madaniyat, madaniyatshunoslik va madaniyat tarixi.


Jurnalga taqdim qilinayëtgan material ushbu ĭŭnalish bilan cheklanib qolmaĭ, diniĭ, ma’naviĭ-ma’rifiĭ, ilmiĭ va adabiĭ merosimizning bugungi hayëtimizda egallagan ŭrni va ahamiyatini kŭrsatishga qaratilgan bŭlishi ham e’tiborga olinadi.


Tahririyat manzili: 100011, Toshkent shahri, Shaĭxontoxur tumani, A.Qodiriĭ kŭchasi, 11-uĭ, Imom Moturidiĭ xalqaro ilmiĭ-tadqiqot markazi.

Murojaat uchun: t.me/zarifjon0203