Abu Abdulloh Muhammad ibn Abdulloh ibn Hamdavayh ibn Muhammad ibn Na’iym az-Zobiy an-Nisoburiy hijratning 321 yilida, Robiul-avval oyining uchinchi kuni tavallud topdilar. Yoshlik paytlarida ilm olishni boshlab, avval otalaridan, so‘ng amakilaridan dars oladilar. Yoshlari ulg‘aygach, hijratning 356 yili Iroq va Hijozga safar qilib, haj ibodatini ado etdilar. Keyin Xuroson, Movarounnahrni aylanib, 2000ga yaqin ustoz ko‘radilar. Hijratning 360 yili yana Hijoz va Iroqqa safar qilib, u yerdagi kishilardan hadis to‘playdilar. Keyin o‘zlari tug‘ilib o‘sgan Nisoburga qaytib keladilar va qozilik amaliga o‘tiradilar. So‘ngra Jurjonga qozi bo‘lib tayinlanadilar. Shuning uchun ham u kishini Hokim deb atashgan.
Ibn Xallikon aytadilar: «Bu zot o‘z vaqtining imomi, ko‘p kitoblar muallifi va fiqh olimlaridan edilar. Fiqh ilmini Abu Sahl Muhammad ibn Sulaymon as-Sa’lukiydan oladilar».
Abu Hozim aytadilar: «Nisoburda Muslim ibn Hajjojdan keyin hadis ilmida mashhur bo‘lgan odam Imom Hokim edilar». Yana u kishi: «Hokim o‘z asrlarida hadis ilmining ulug‘ olimlari Dora Qutniy, Ibn Adiy, Ibn Muzaffarlarga teng keladilar. Hozirgacha na Hijozda, na Shomda, na Iroqda, na Tobaristonda, na Xurosonda bu shaxsga teng keladigan kishi topiladi».
Qozi Abu Samh Abdulloh al-Asmiy agar hukm ishida biror bir ishkallik bo‘lib qolsa, Imom Hokimga maktub yozib, shu ishning hukmini so‘rardilar. Keyin javobga qarab hukm qilardilar.
Imom Hokimning ta’lif etgan kitoblari: «Ilal», «Amoliy», «Favoidul shuyux», «Ma’rifatul hadis», «Tarixu ulamoi Nisobur», «Madxalu ila ilmi as-sahih», «Mustadrak ala sahihayni», «Muzakkiy al-axbor», «Fazoilu Imomi ash-Shofe’iy», «Fazoilu Fotima», «Tarojimush-shuyux» va boshqalar.
Ibn Subkiy aytadilar: «Tarixu ulamoi Nisobur» kitobi mening huzurimda kitoblar sayyididir».
Abu Sahl as-Sa’lukiy, Abu Bakr Ahmad ibn Sulaymon, Abulabbos, Da’laja ibn Ahmad, Ibn Ahzom, Abu Ali Nisoburiy, Dora Qutniy va boshqalar Imom Hokimning ustozlari bo‘lishgan, Imom Bayhaqiy, Abulfattoh ibn Abulfavoris, Abu Zarr al-Hiraviy, Abu Solih al-Hiraviy va boshqalar esa Imom Hokimga shogird bo‘lishgan.
Imom Hokim hijratning 405 yili vafot etdilar.
O‘zbekiston Din ishlari qo‘mitasi, Musulmonlar idorasi, Imom Buxoriy, Imom Moturudiy, Imom Termiziy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazlari hamda O‘zbekiston xalqaro islomshunoslik akademiyasi mas’ul xodimlaridan iborat ilmiy guruhning Indoneziyaga tashrifi ushbu mamlakatning yetakchi bosma va elektron nashrlari tomonidan keng yoritildi, deb xabar qilmoqda "Dunyo" AA muxbiri.
Jumladan, Indoneziyaning "CNN Indonesia" axborot agentligi "O‘zbekiston delegatsiyasi Indoneziyaga tashrif buyurdi" sarlavhali maqolani e’lon qildi. Unda Sharif Hidoyatulla nomidagi Jakarta davlat islom universitetida "Movarounnahrdan Janubi-Sharqiy Osiyoga: hadis ilmlari va intellektual aloqalar" mavzusida ilmiy-amaliy konferensiya bo‘lib o‘tgani va mazkur anjumanda O‘zbekistondan yetakchi olimlar ishtirok etgani ma’lum qilingan.
"Tadbir ilmiy muloqot shaklida tashkil etilgan bo‘lib, uning doirasida Imom Buxoriy merosini o‘rganish, Mavarounnahr ulamolarining Indoneziya orollarida islom dinini tarqatishda tutgan o‘rni, hadisshunoslik yo‘nalishida hamkorlikni rivojlantirish kabi masalalar muhokama qilindi", – deb yozgan axborot agentligi.
O‘zbekiston delegatsiyasining tashrifi doirasida bo‘lib o‘tgan qator tadbirlar ikki mamlakat o‘rtasida islomiy ma’rifat, ta’lim, diniy bag‘rikenglik va tarixiy merosni asrab-avaylash sohalarida aloqalarni yanada mustahkamlashi ta’kidlangan.
Maqolada xabar qilinishicha O‘zbekiston ilmiy-ma’rifiy doiralari vakillari Indoneziya xalq manfaatlari va huquqlarini himoya qilish vaziri Muxaymin Iskandar, ekologiya vaziri o‘rinbosari Dias Xendrapriono, Ulamolar Kengashi va "Nahdatul ulamo" tashkiloti rahbariyati bilan uchrashuvlar o‘tkazdi.
"Businessreview" veb-sayti "Imom Buxoriy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi va Sharif Hidoyatulla nomidagi Jakarta davlat islom universiteti hamkorligi diniy mo‘tadillik va islom ta’limi tizimini mustahkamlaydi" sarlavhali maqolani e’lon qildi.
Nashrda Imom Buxoriy xalqaro ilmiy tadqiqot markazi va Sharif Hidoyatulla nomidagi Jakarta davlat islom universiteti hamkorligida Indoneziya poytaxtida ilmiy-amaliy konferensiya tashkil etilgani qayd etilgan.
Materialda yozilishicha, anjumanda Mavorounnahr tarixi, Imom Buxoriy merosi, Markaziy Osiyo ulamolarining Indoneziyada islom ta’limotini tarqatishda tutgan o‘rni kabi mavzular muhokama qilindi.
Ushbu mamlakatdagi "Aspirasi Nusantara" elektron nashri Imom Moturidiy xalqaro ilmiy tadqiqot markazi direktori o‘rinbosari "Nahdlatul ulamo" tashkiloti faoliyati bilan tanishgani haqida yozdi. Ma’lum qilinishicha, shu yil 2 iyul kuni O‘zbekiston Din ishlari qo‘mitasi raisining birinchi o‘rinbosari Davron Maxsudov hamda Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi direktori o‘rinbosari Shahzod Islomov Indoneziyadagi eng yirik tashkilot "Nahdlatul ulamo" rahbariyati bilan uchrashdi.
"Nahdlatul ulamo" tashkiloti qoshidagi Ilmiy markaz rahbari Abshor Abdullo Imom Moturidiy ta’limoti sunniy kalom ilmida mo‘tadil, aql va mantiqqa tayanadigan yo‘nalish ekanini qayd etdi" – deb yozgan elektron nashr.
Tomonlar ta’lim sohasida aloqalarni kengaytirish, talabalar almashuvini amalga oshirish va ziyorat turizmi yo‘nalishida dasturlar ishlab chiqish kabi mavzularda fikr almashdilar.
Indoneziyaning "Jakarta Merdeka" onlayn portali esa "Bogor Botanika bog‘ida do‘stlik daraxti ekildi" sarlavhali maqolani e’lon qilindi. Unda O‘zbekiston delegatsiyasi a’zolari Bogor shahridagi Indoneziya Milliy Botanika bog‘ida daraxt ekish marosimida ishtirok etgani va Indoneziya ekologiya vaziri o‘rinbosari bilan uchrashuv o‘tkazgani ma’lum qilingan.
"Vazir o‘rinbosari Dias Xendrapriono Imom Buxoriy to‘plagan hadislar orasida tabiatni asrashga oid nasihat va tavsiyalar ko‘p ekanini ta’kidladi. Bu esa islom ta’limotida ekologik bilim va ong asosiy o‘rin tutishining yaqqol dalilidir", – deb yozilgan "Jakarta Merdeka" maqolasida.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati