Farzand niholga o‘xshaydi. Agar u o‘z vaqtida, yaxshi parvarish qilinmasa, to‘g‘ri o‘smay qolishi mumkin. Ota-onaning vazifasi esa bolaga chiroyli tarbiya berish, yaxshi inson qilib voyaga yetkazishdir. Bu borada Abdurauf Fitrat bunday yozadi: “Axloqi go‘zal farzand Allohning ne’matidir. Yaxshi tarbiya insonning baxtu iqboli omilidir. Ba’zi fe’lu atvor tug‘ma bo‘lsa-da, ko‘pincha u shakllanadi”.
Luqmoni Hakimdan “Nega o‘g‘lingizga juda ko‘p nasihat qilasiz?” deb so‘rashganida, u zot: “Keksalarning yoshlarga qilgan nasihati xuddi ko‘chatlarni voyaga yetkazadigan bog‘bon kabidir. U vaqt-vaqti bilan nihollarning ortiqcha shoxlarini kesadi, ular atrofidagi begona o‘t-o‘lanlarni tozalaydi. Xullas, uning mustahkam bo‘lib o‘sishi uchun bor kuch-quvvatini sarflaydi. Agar shunday qilsa, nihol yaxshi o‘sib, unadi. U hosilga kirgach, mevasi asaldek shirin bo‘ladi. Aks holda, bog‘bon beparvo bo‘lib, ko‘chatlarning ortiqcha shoxlarini kesmasa, ular baland o‘sib yaxshi hosil bermaydi. Oqibatda, bunday niholdan bog‘bonga kam foyda tegadi”.
Payg‘ambarimiz (sollallohu alayhi va sallam) bunday marhamat qiladilar:
لأن يؤدب الرجل ولده خير من أن يتصدق بصاع
«Kishining o‘z farzandini chiroyli odob-axloq bilan tarbiyalashi ko‘p miqdordagi nafl sadaqa berishidan yaxshiroqdir» (Imom Termiziy rivoyati).
Boshqa hadisda bunday keladi:
ما نحل والد ولدا من نحل أفضل من أدب حسن
«Ota bolaga go‘zal odobdan yaxshiroq narsani bera olmaydi» (Imom Termiziy rivoyati).
Bolaning tabiati, xulq-atvori oiladagi muhitga bog‘liq. Ota-ona tajribali tabibning bemorga nisbatan qilgan munosabati kabi bo‘lishlari kerak. Albatta, solih farzandlar o‘z-o‘zidan voyaga yetmaydi. Balki oilada ota-ona nazoratida tarbiyalanib, ulg‘ayadi. Bolalar tarbiyasiga beparvo bo‘lmaslik kerak. Aks holda, Alloh asrasin, ular yomon kishilarga aralashib qolishlari mumkin. Lo‘nda qilib aytganda, bola qalbi oppoq (turli yozuv yozish mumkin bo‘lgan) qog‘ozga o‘xshaydi. Unga imkon qadar yaxshi yozuvlar tushirish kerak. Farzandlarimiz yaxshi insonlar bo‘lib yetishishlari uchun ular tarbiyasiga chin ixlos bilan kirishib, bor imkoniyatlarni ishga solishimiz zarur.
Buyuk yurtdoshimiz Abu Ali ibn Sino farzand tarbiyasi haqida vasiyat qilib, bunday degan: «Yosh bola ta’lim-tarbiya oladigan joyda odob-axloqli, turmush tarzi namunali bolalar bo‘lishi lozim. Zero, yosh bola har bir narsani ularga taqlid qilib o‘rganadi va ular bilan do‘st tutinadi».
Muhtaram Prezidentimiz nutqlarining birida farzandlar tarbiyasi va ularning barkamol avlod bo‘lib yetishishida odob-axloqning o‘rni katta ekani haqida to‘xtalib, bunday deganlar: “Yoshlarimizga bugunning o‘zida alohida e’tibor qaratishimiz lozim. Ular nafaqat ishonchimiz va kelajagimiz, yoshlar – bugungi va ertangi kunimizning hal qiluvchi kuchidir. Ya’ni ertangi kun kutganimizdek bo‘lishi uchun bugunning o‘zida yoshlar tarbiyasiga jiddiy e’tibor qaratishimiz zarur” .
Mamlakatimiz mustaqillikka erishgach, bolalar va o‘smirlarning jismonan sog‘lom, baquvvat, ruhan va ma’nan komil inson bo‘lib ulg‘ayishlari uchun katta e’tibor qaratilayotgani sir emas. Bunga muhtaram Yurtboshimizning tashabbuslari bilan 2005 yil «Onalar va bolalar yili», 2008 yil «Yoshlar yili», 2010 yil «Barkamol avlod yili», 2016 yil esa “Sog‘lom ona va bola yili” deb e’lon qilinishi va bu borada katta hajmdagi ishlar amalga oshirilishi dalildir.
Har tomonlama barkamol farzandni voyaga yetkazish borasida ulug‘larning juda ko‘p nasihatlari bor. Ularda, eng oldin, bolalarda shakllantirilishi kerak bo‘lgan yaxshi xislatlar bunday bayon qilinadi: Islom, ilm, diyonat, qanoat, intizom, vijdon, vatanparvarlik, adolat, muhabbat, iffat, sabr, tilni (bo‘hton, chaqimchilik, g‘iybat kabilardan) tiyish, ibrat nazari bilan qarash, sir saqlash va hokazo.
Shu bilan birga, farzandni hasad, manmanlik, takabburlik, yolg‘on gapirish, aldash, munofiqlik, baxillik, bekorchilik, jahl, g‘azab, g‘iybat, behuda so‘zlarni gapirish, mazax qilish, shahvatga berilish, so‘kish, tama qilish, zulm, johillik kabi yomon xislatlar rivojlanishidan muhofaza qilish zarurligi ham aytiladi.
Ruhan tetik va axloqli farzand ilohiy ne’matdir. Farzandi barkamol inson bo‘lib voyaga yetishini istagan har bir ota-ona, uni avvalambor sog‘lom e’tiqod asosida tarbiyalashi kerak. Zero, to‘g‘ri va sog‘lom e’tiqod din asosidir. Aqidasi mustahkam shakllangan bola hech qachon adashmaydi, to‘g‘ri e’tiqoddan chalg‘imaydi. Modomiki, aqidasi bid’atxurofot va noto‘g‘ri tushunchalardan xoli bo‘lar ekan, uni hech kim adashtira olmaydi, o‘ziga qaram qilolmaydi. E’tiqod dinimiz negizi, hayotimiz poydevori ekan, uni to‘g‘ri shakllantirishimiz lozim. Demak, ishonchi o‘zgargan odamning hayot tarzi ham o‘zgarar ekan. Endi u o‘zi to‘g‘ri deb bilgan, ishongan ana shu aqidaning chiziqlaridan chetlanmaydi. Hazrat Mirzo Bedil aytadilar:
Boshidan qiyshiq bo‘lsa poydevor,
Osmonga yetsa ham qiyshiqdir devor.
So‘fi Ollohyor hazratlari bunday deganlar:
Aqida bilmagan shaytonga eldir,
Agar ming yil ibodat qilsa yeldir.
Shu bois dinni mustahkam e’tiqod asosida o‘rganish doimo dolzarb masalalardan bo‘lib kelgan. Shu e’tibordan ota-onalar farzand tarbiyasida uning e’tiqodiga alohida e’tibor berishlari zarur. Alloh taolo barchamizni imonda, Islomda sobitqadam qilsin. Omin!
Tolibjon QODIROV
tayyorladi.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev nomiga ma’naviy hayotimizda muhim o‘rin egallagan, azaldan xalqimizga xos bo‘lgan mehr-oqibat, bag‘rikenglik va saxovat kabi olijanob fazilatlarni o‘zida mujassam etgan muqaddas Qurbon hayiti – Iyd al-Adho munosabati bilan xorijiy davlatlar va hukumatlar, nufuzli xalqaro tashkilotlar va mintaqaviy tuzilmalar rahbarlaridan tabrik maktublari kelib tushmoqda.
Xorijiy hamkorlar o‘z qutlovlarida O‘zbekistonning ko‘p millatli xalqiga chuqur hurmat bildirgan holda, yurtimizga tinchlik, farovonlik va ravnaq tilab, do‘stlik va o‘zaro manfaatli hamkorlik aloqalarini har tomonlama rivojlantirishga qat’iy intilishlarini ta’kidlamoqdalar.
Jumladan, quyidagilar o‘z tabriklarini yo‘llagan:
Qozog‘iston Respublikasi Prezidenti Qasim-Jomart Toqayev;
Qirg‘iz Respublikasi Prezidenti Sadir Japarov;
Tojikiston Respublikasi Prezidenti Emomali Rahmon;
Turkmaniston Prezidenti Serdar Berdimuhamedov;
Turkman xalqining milliy yetakchisi, Turkmaniston Xalq Maslahati Raisi Gurbanguli Berdimuhamedov;
Ozarbayjon Respublikasi Prezidenti Ilhom Aliyev;
Qozog‘iston Respublikasining birinchi Prezidenti Nursulton Nazarboyev;
Misr Arab Respublikasi Prezidenti Abdulfattoh as-Sisi;
Turkiya Respublikasi Prezidenti Rejep Tayyip Erdog‘an;
Eron Islom Respublikasi Prezidenti Mas’ud Pezeshkiyon;
Birlashgan Arab Amirliklari Prezidenti Shayx Muhammad bin Zoid Ol Nahayon;
Birlashgan Arab Amirliklari Vitse-prezidenti, Bosh vaziri, Dubay amirligi hokimi Shayx Muhammad bin Roshid Ol Maktum;
Birlashgan Arab Amirliklari Vitse-prezidenti, Bosh vaziri o‘rinbosari, Prezident ishlari bo‘yicha vaziri Shayx Mansur bin Zoid Ol Nahayon;
Birlashgan Arab Amirliklari Bosh vaziri o‘rinbosari, ichki ishlar vaziri Shayx Sayf bin Zoid Ol Nahayon;
Kuvayt Davlati Amiri Shayx Mish’al al-Ahmad al-Jobir as-Saboh;
Qatar Davlati Amiri Shayx Tamim bin Hamad Ol Soniy;
Qatar Davlati Amiri o‘rinbosari Shayx Abdulloh bin Hamad bin Halif Ol Soniy;
O‘mon Sultoni Haysam bin Toriq;
Iordaniya Hoshimiylar Podshohligi Podshohi Abdulla II;
Jazoir Xalq Demokratik Respublikasi Prezidenti Abdulmajid Tebbun;
Falastin Davlati Prezidenti Mahmud Abbos;
Islom hamkorlik tashkiloti bosh kotibi Husayn Ibrohim Toha;
Turkiy davlatlar tashkiloti bosh kotibi Kubanichbek Omuraliyev;
Turkiy davlatlar tashkiloti Oqsoqollar kengashi raisi Binali Yildirim;
Iqtisodiy hamkorlik tashkiloti bosh kotibi Asad Majid Xon;
Kavkaz musulmonlari idorasi raisi shayxulislom Ollohshukur Poshshozoda.
Qutlovlar kelishda davom etmoqda.
President.uz