O`zbekiston musulmonlari idorasi

Maqolalar

Islom ta’limoti iloji boricha oilani mustahkamlashga amr qiladi

26.07.2024 2410 9 min.

Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.

Ota-onaga yaxshilik qilishga, ularning itoatida bo‘lishga juda ko‘p targ‘ib qilinadi. Ularning farzanddagi haqlari juda yuqori martabaga qo‘yiladi. Ammo hamma narsaning chegarasi bo‘lganidek, ota-onaga yaxshilik va itoat qilishning ham chegarasi bor. Quyida shu chegara haqida so‘z yuritiladi
عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ الرَّيَّانِ؛ أَنَّهُ سَمِعَ رَجُلًا يَسْأَلُ عَطَاءً عَنْ رَجُلٍ لَهُ أُمٌّ وَامْرَأَةٌ، وَالْأُمُّ لَا تَرْضَى إِلَّا بِطَلَاقِ امْرَأَتِهِ، قَالَ: لِيَتَّقِ اللهَ فِي أُمِّهِ وَلِيَصِلْهَا. قَالَ: أَيُفَارِقُ امْرَأَتَهُ؟ قَالَ عَطَاءٌ: لَا. قَالَ الرَّجُلُ: فَإِنَّهَا لَا تَرْضَى إِلَّا بِذَلِكَ. قَالَ عَطَاءٌ: فَلَا أَرْضَاهَا اللهُ، امْرَأَتُهُ بِيَدِهِ إِنْ طَلَّقَهَا فَلَا حَرَجَ، وَإِنْ حَبِسَهَا فَلَا حَرَجَ.

Muoviya ibn Rayyondan rivoyat qilinadi:
«U bir kishining Atodan onasi va xotini bo‘lgan, onasi xotinini taloq qilishidan boshqa ishga rozi bo‘lmayotgan bir kishi haqida savol so‘raganini eshitdi. Shunda u: «Onasi borasida Allohga taqvo qilsin va unga silai rahm qilaversin», dedi. «Xotinini qo‘yib yuboradimi?» dedi. «Yo‘q», dedi Ato. Shunda haligi odam: «Onasi shundan boshqaga rozi bo‘lmayapti», dedi. «Uni Alloh rozi qilmasin! Xotini qo‘lida. Taloq qilsa ham tanglik yo‘q, tutib qolsa ham tanglik yo‘q», dedi».

Sharh: Ota-ona farzandni Allohning g‘azabini keltiradigan narsaga buyurganda uni qilmaslik kerak bo‘ladi. Taloq xuddi shunday narsa. Agar taloq tushsa, Rahmonning Arshi larzaga keladi, deyiladi. Shuning uchun bu rivoyat ona bolasidan xotinini taloq qilishni qattiq talab qilsa ham, bunga ruxsat yo‘qligining dalili sifatida keltirilibdi.

Allohning amriga, dinning ta’limotiga qaralsa, ota-onaning haqqi juda ulug‘. Bu haqiqatni har bir musulmon, kim bo‘lishidan qat’i nazar, yaxshi biladi va ota-onaning haqqini qo‘ldan kelganicha ado etishga harakat qiladi. Ammo dunyodagi barcha maxluqotlarga oid narsalarning chegarasi bo‘lgani kabi, ota-ona haqqining ham chegarasi bor. Bandaning Allohning amriga zid bo‘lgan xohishi rad qilinadi. Xoliqqa ma’siyat bo‘ladigan narsada maxluqqa itoat qilinmaydi.

Islom ta’limotida iloji boricha oilani mustahkamlashga amr qilingan. Boshqa birovning, agar o‘sha birov ota-ona bo‘lsa ham, xohishiga binoan oilani buzishga ruxsat yo‘q. Bu haqiqatni barcha ulamolar o‘zlarining qadimgi va yangi kitoblarida ta’kidlaganlar.

Muhammad ibn Muflih ibn Muhammad Maqdisiyning «Al-Odobush-Shar’iyya» nomli kitobida bu ma’noda alohida fasl bor. Unda jumladan, quyidagilar aytiladi:
«Fasl: Xotinini taloq qilishda ota-onaga itoat qilish vojib bo‘lmaydi. Agar otasi unga xotinini taloq qilishni amr etsa, ijobat qilmaydi. Buni as'hoblarimizning ko‘pi zikr qilgan».

Shayx Taqiyyuddin onasi tomonidan xotinini taloq qilish amr qilingan kishi haqida: «Uning uchun xotinini taloq qilish halol bo‘lmaydi. U onasiga yaxshilik qilaveradi. Xotinini taloq qilish onasiga yaxshilik qilishdan emas», degan.

Bu ma’nodagi hukmlar hozirgi fiqhiy kitoblarda ham kelgan.
Xuddi shu ma’no qizini majburlab ajratib olishga urinadigan ota-onalar haqida ham aytiladi.

Shariatning hukmi shu bo‘lganidan keyin, ota-onalar insof qilishlari va o‘z farzandlarining oilasini buzishni o‘zlariga ep ko‘rmasliklari kerak.

«Bir kishi imom Ahmaddan: «Otam xotinimni taloq qilishimni buyurmoqda», deb fatvo so‘radi. «Uni taloq qilma!» dedi. «Umar roziyallohu anhu o‘g‘li Abdullohga xotinini taloq qilishni amr qilgan emasmi?» dedi. «Otang Umar roziyallohu anhudek bo‘lganda sen ham qilasan», dedi».

Ya’ni «Otang Umarga o‘xshab haq va adolatni, havoyi nafsga ergashmaslikni biladigan darajaga yetmaguncha, xotiningni taloq qilmay tur» («Mavsu’a Fiqhiyya». 80-juz. 71-72-betlar).
عَنْ حُمَيْدٍ، عَنِ الْحَسَنِ قَالَ: قِيلَ لَهُ: رَجُلٌ أَمَرَتْهُ أُمُّهُ أَنْ يُطَلِّقَ امْرَأَتَهُ؟ قَالَ الْحَسَنُ: لَيْسَ الطَّلَاقُ مِنْ بِرِّهَا فِي شَيْءٍ.

Humayddan rivoyat qilinadi:
«Hasanga: «Bir kishini onasi xotinini taloq qilishga buyurdi?» deyishdi. (Shunda) Hasan: «Taloq onaga yaxshilik qilish ishlaridan emas», dedi».

Sharh: Odamlar tarafidan Hasan Basriy rahmatullohi alayhiga: «Bir odamning onasi «Xotiningni taloq qilasan», deb turib olsa, nima qiladi?» deyilgan ekan. Hasan Basriy rahmatullohi alayhi aytibdilarki, «Xotinini taloq qilish onaga yaxshilik bo‘ladigan ishlardan emas». Ya’ni onaning xursandchiligi uchun qilinadigan ish emas. Bu esa onasi «Xotiningni taloq qilasan», deb turib olsa, taloq qilish kerak emas. Onasining bu talabi noto‘g‘ri talab, noshar’iy talab. Uni qilmasa, bolasi gunohkor bo‘lmaydi, deganidir.

عَنْ أَبِي سِنَانٍ قَالَ: سَمِعْتُ سَعِيدَ بْنَ جُبَيْرٍ قَالَ: لُدِغْتُ، فَأَمَرَتْنِي أُمِّي أَنْ أَسْتَرْقِيَ، فَكَرِهْتُ أَنْ أَعْصِيَهَا، فَنَاوَلْتُ الرُّقَا بِيَدِي الَّتِي لَمْ تُلْدَغْ.

Abu Sinandan rivoyat qilinadi:
«Sa’id ibn Jubayrning shunday deganini eshitdim: «Meni chayon chaqib oldi. Onam menga riqoni ishlatishimni amr etdi. Unga osiy bo‘lishni istamadim va riqoni chaqilmagan qo‘lim bilan tutdim».

Sharh: Sa’id ibn Jubayr tobe’inlarning juda ulug‘ olimlaridan bo‘lgan. Bir kuni u kishining qo‘llarini chayon chaqib olibdi. Onalari jon holatda johiliylarning «riqo» deb nomlanadigan tumorini tutqazib: «Mana shuni surkasang, yaxshi bo‘ladi, shuni surkasang, yaxshi bo‘ladi», debdi. «Shunda, onamning ko‘ngli qolmasin, ya’ni men u kishiga osiy bo‘lmayin, dedim-da, haligi tumorni olib, sog‘ qo‘limga surtdim», deydi Sa’id ibn Jubayr.
Bu yerda onani xafa qilmaslik uchun hiyla ishlatilgan, lekin e’tiqodga zarar yetadigan narsa qilinmagan. O‘sha narsa meni tuzatib yuboradi, deb e’tiqod qilish shirkka olib boradi. Albatta, mo‘min-musulmon odam bunday qilmaydi. Ona tushunmasdan, haligi gapni aytib turibdi. Olim odam onamni xafa qilmay, deb, tumorni olib, sog‘ qo‘liga surtibdi. Chaqilgan qo‘l og‘rib turgan, lekin bir yo‘la ikki narsaning ham uddasidan chiqqan ekanlar. Ya’ni onalarini ham rozi qilganlar, shirkka ham yo‘l qo‘ymaganlar.

Demak, ba’zi ota-onalar tushunmasdan, noshar’iy ishlarni qilishni talab etganlarida, hiyla ishlatib bo‘lsa ham, gunohga yaqin yo‘lamaslik chorasini axtarish kerak.
عَنْ عَبْدِ اللهِ بْنِ عُمَرَ قَالَ: كَانَتْ عِنْدِي امْرَأَةٌ، وَكُنْتُ أُحِبُّهَا، وَكَانَ أَبِي عُمَرُ يَكْرَهُهَا، فَأَمَرَنِي أَنْ أُطَلِّقَهَا، فَأَبَيْتُ، فَذَكَرَ ذَلِكَ لِلنَبِيِّ ، فَدَعَانِي: «يَا عَبْدَ اللهِ، طَلِّقِ امْرَأَتَكَ».

Abdulloh ibn Umardan rivoyat qilinadi:
«Mening bir ayolim bor edi. Uni yaxshi ko‘rar edim. Lekin otam Umar uni yoqtirmas edi. U menga uni taloq qilishimni buyurdi. Men xohlamadim. U buni Nabiy sollallohu alayhi vasallamga zikr qildi. Shunda u zot meni chaqirib: «Ey Abdulloh! Xotiningni taloq qil!» dedilar».

Sharh: Bu yerdagi rivoyat oldingilariga tamoman teskari. Ota taloq qilishni so‘rayapti. Bola esa xohlamayapti. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam esa otani qo‘llayaptilar. Bu yerda gap kimning ustida ketayotganiga e’tibor berish lozim, ya’ni hazrati Umar roziyallohu anhuning ilmlariga va e’tiqodlariga zarracha shubha bo‘lmagani uchun gap boshqacha bo‘lmoqda. Zero, hazrati Umar – ulug‘ odam, mujtahidlarning mujtahidi, Rasulullohning eng yaqin kishilari. U kishi o‘g‘illarining adashganini yaxshi bilgan bo‘lsalar kerak. Kelindagi bir narsani ko‘rib, aniqlamasalar va shariatga muvofiq bo‘lmasa, gapirmas edilar. Ya’ni, hazrati Umar roziyallohu anhu noshar’iy gapni o‘g‘liga aytib, «Shunday qil», deb buyurmasdilar.

Shu aytayotgan buyruqlarida o‘g‘illariga ham, o‘zlariga ham, taloq qilinayotgan xotinga ham shar’iy jihatdan yaxshilik borligi uchun qilganlar bu ishni. Ana shuni e’tiborga olish lozim.

Buni umumiy qilib, hazrati Umar o‘g‘liga xotinini taloq qilish haqida buyruq bergan ekan, biz ham shunday qilsak, sunnat bo‘lar ekan, demaslik kerak. Biz sahobiyning amalini qilamiz, degan gap bo‘lmasligi lozim. U kishi buni bilib turib, hamma yog‘ini joy-joyiga qo‘yib qilganlar.

Yuqorida ham zikr qilib o‘tilganidek, imom Ahmad ibn Hanbaldan bir odam: «Otam xotinimni taloq qilishimni buyurmoqda», deb fatvo so‘radi. «Uni taloq qilma!» dedilar. «Umar roziyallohu anhu o‘g‘li Abdullohga xotinini taloq qilishni amr qilgan emasmi?» dedi haligi odam. Shunda u kishi: «Otang Umar roziyallohu anhudek bo‘lganda sen ham qilasan», deb rad qildilar.

Mashhur hanafiy olimlardan Mullo Ali Qori ota-onaga zulm bo‘lsa ham, yaxshilik qilish haqidagi gap borasida: «Bu ayni kamoldir. Ammo joizlikning asli e’tiboridan, (ota-ona tomonidan) xotini bilan ajrashish haqida amr bo‘lsa, uni taloq qilish lozim bo‘lmaydi. Agar ota-ona qattiq ozor topsalar ham», degan.

«Yaxshilik va silai rahm» kitobi 1-juz.

Maqolalar

MА`LUMOTNI IJTIMOIY TАRMOQLАRDА ULАSHING

Muallif

Oʼzbekiston musulmonlari idorasi Matbuot xizmati

Zamzam haqida nimalar bilamiz?

23.05.2025 10715 12 min.

Alloh taoloning inson zotiga ko‘rsatgan cheksiz marhamatlaridan biri shubhasiz suv ne’matidir. Zamindagi biror tirik jon suvdan behojat bo‘lolmaydi. Ushbu hayotdagi barcha narsa suv bilan tirikdir. Lekin Yaratuvchi bu ulug‘ ne’matini maxsus bir suv bilan xosladi. Unga fazl va barakot ato etdi. Musulmonlar kurrai zaminning turli nuqtalaridan ushbu xos ne’matdan bahramand bo‘lish uchun keladilar. U ham bo‘lsa zamzam suvidir. Xo‘sh, zamzam suvi o‘zi nima va uning qanday mo‘jizakor xususiyatlari bor?

Zamzam suvi

Zamzam suvi bu - zamzam qudug‘idan chiqadigan suvdir. Bu quduq Makkai mukarramadagi Haram hududida joylashgan. Bu suv barcha musulmonlar nazdida muqaddas suv hisoblanadi. Zero, Alloh taolo uni o‘ziga xos mo‘'jizaviy xususiyatlar bilan boshqa suvlardan afzal qilgan. Dini Islom ta’limotlariga ko‘ra, zamzam bulog‘ini Alloh taolo Ismoil alayhissalom va uning onasi uchun chiqarib bergan.

Zamzam qudug‘i Makkiy Haram hududi o‘z ichiga olgan muhim tarixiy unsurlardan biri hisoblanadi. U yer sathidagi eng mashhur buloq bo‘lib, musulmonlar qalbida o‘ziga xos ruhiy o‘rni bor. Ayniqsa, hojilar va umra ziyoratchilari uchun bu suvning ahamiyati katta. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam dedilar: "Yer yuzidagi eng yaxshi suv zamzam suvidir. U to‘yimli taom va kasallikdan shifodir" (Tabaroniy rivoyati, al-Mo‘jam al-Kabir, sahih hadis).

Jobir raziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda esa bunday marhamat qilinadi: "Zamzam suvi nima niyatda ichilgan bo‘lsa, o‘sha niyatning ro‘yobga chiqishiga sabab bo‘ladi" (Imom Ahmad, ibn Moja va boshqalar rivoyati).

Zamzam suvining nomlari

Zamzam suvining ko‘p nomlari bo‘lib, quyida ularning ba’zilarini zikr qilamiz:

1. "Zamzam" va "Zumazim". Bu so‘z "zamma-yazimmu-zumuman" fe’lidan olingan bo‘lib, biror idishga suv lim-lim to‘lib yonlaridan oqib tushganda ishlatiladi. Zamzam bulog‘ining suvi ko‘p va barakali bo‘lganligi uchun shunday nomlangan. Boshqa bir rivoyatda kelishicha, zamzam bulog‘i otilib chiqqan paytda Hojar onamiz unga qarab "zam-zam!" ya’ni "ko‘pay va ziyoda bo‘l!", degan ekanlar. Yana bir qavlga ko‘ra esa zamzamning bunday nomlanishi Jabroil alayissalomning zamzamasidan ya’ni, farishtaning mazkur buloq ustida chiqargan tovushi va kalomi tufaylidir. Boshqa bir fikrga ko‘ra, mazkur buloq ilk marotaba otilib chiqqan vaqtda o‘zidan maxsus tovush chiqarib sharqirab turgan, shu sababli zamzam deb nomlangan. Zero, zamzama so‘zi shovqin bermoq, muttasil tovush chiqarmoq ma’nosini anglatadi. Zamzama so‘zining yana bir ma’nosi biror narsaning yoyilib ketgan chetlarini to‘plash, tarqalib ketmasligi uchun jamlash ma’nosini anglatadi.

2. "Baraka" va "Muboraka". Baraka so‘zi o‘sish, ziyoda bo‘lish, ko‘p yaxshilik va saodat ma’nolarini anglatadi. Zero, ularning bari zamzamda mavjuddir.

3. "Barra". Bu so‘z yaxshilik, ezgulik va vafo ma’nolarini anglatuvchi "birrun" so‘zidan olingan. Chunki Alloh taolo bu suv bilan Ismoil alayhissalomga yaxshilik qilgan. Yana bir qavlda esa aytiladiki, chunki u abrorlar, ya’ni yaxshilar uchun oqib chiqqan, fojirlardan esa tiyilgan.

4. "Bushro". Bushro so‘zi lug‘atda yaxshilik va xursandchilik xabari, mujda ma’nosini anglatadi. Zamzamning bunday nom bilan atalishiga sabab o‘zi va o‘g‘lining hayotini saqlab qolish uchun jon holatda suv qidirayotgan paytda Hojar onamiz uchun xushxabar bo‘lganligidandir. Zero, Hojar onamiz Safo va Marvo orasida suv izlab umidlari uzilay degan paytda Alloh taolo tomonidan in’om qilingan zamzamni ko‘rib qolgach, benihoya xursand bo‘lib ketadilar va "menga xushxabar bo‘lsin, axir bu suv-ku!", deb yuboradilar.

5. "Maktuma" (yashirilgan). Jurhum qabilasidan so‘ng zamzam bulog‘i yerga ko‘milib, berkilib ketganligi uchun shunday atalgan edi. So‘ngra Abdul Muttolib uni qayta ochgan.

6. "Haramiyya". Zamzam qudug‘i Alloh taoloning Harami ichkarisida bo‘lganligi tufayli unga "Haramiyya", ya’ni Haram bulog‘i degan nom berildi.

7. "Rakzatu Jibriyl" (Jabroilning qanot qoqishi), "hazmatu Jibriyl" (Jabroil paydo qilgan quyilik, chuqircha), "vat’atu Jibriyl" (Jabroilning oyoq bosishi). Zamzam suvining bunday nomlar bilan nomlanishiga sabab uning Jabroil farishta o‘z qanoti bilan yerga urishi yoxud oyog‘i bilan yerga tepishi natijasida paydo bo‘lib, yerdan otilib chiqqanligidir.

8. "Solima" (sog‘lom va salomatli suv). Zamzamning bu ism bilan nomlanishiga sabab unda salomatlik va ofiyat borligidandir.

9. "Siqoyatul hoj" (Hojilarga suv berish). Zamzam suvi hojilarni suv bilan ta’minlaydi. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam hojilarni zamzam suvi bilan ta’minlash ishini Abbos roziyallohu anhu va oilasiga topshirdilar.

10. "Sayyida". Chunki zamzam suvi boshqa barcha suvlarning sayyidi, eng afzali, eng sharaflisi va eng qadri balandi hisoblanadi.

11. "Shabbo‘atul 'iyol" (kambag‘allarni to‘ydiruvchi) shuningdek, "shab’a" (to‘qlik, to‘yimlilik). Johiliyat davrida zamzam bulog‘i shu nom bilan ham nomlanardi. Sababi, u chanqaganni chanqog‘ini qondirardi, kambag‘allarning qornini to‘ydirardi.

12. "Sharobul abror" (yaxshilarning sharobi). Sababi hamma yaxshilar va solih kishilar zamzam suvidan ichishga haris bo‘ladilar.

13. "Shifau suqmin" (kasalliklar shifosi). Ibn Abbos roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bunday marhamat qildilar: "Zamzam yer yuzidagi eng yaxshi suvdir. Unda ochiqqanlar uchun taom, kasalliklar uchun shifo bordir" (Tabaroniy {11167, 11/98}, Haysamiy {3/286}, Ibn Hibbon sahih deganlar). Unda Alloh taoloning izni bilan barcha kasalliklarga davo bordir. Kim shifo niyatida ichsa, Allohning irodasi bilan, albatta, tuzalib ketadi.

14. "Sofiya" (sof). Zamzam barcha zararli narsalardan pok va sof bo‘lgan suvdir.

15. "Tohira" (pok). Zamzam barcha aybu nuqsonlardan pok, ichuvchi kishi uchun foydali suvdir. Bundan tashqari, zamzam hurmati balandligi uchun iflos narsalarga iste’mol qilinmaydi.

16. "Toyyiba" (xush, shirin, mazali). Zamzam suvining bu nom bilan nomlanishi sabab, ichgan kishi lazzatlanadi, uni hamma yaxshi ko‘radi.

17. "Zohira" (zohir, ochiq-oydin). Zamzam suvining manfaati doim zohir bo‘lib, ko‘rinib turadi.

18. "Ofiyat". Zamzam suvi uni ichgan inson uchun ofiyat va shifodir. Alloh taolo mutaxassis tabiblar ham davolay olmagan qancha-qancha kasalliklardan zamzam tufayli shifo bergan.

19. "G‘iyos" (yordam, qutulish). Chunki u Hojar onamiz va u kishining farzandi Ismoil alayhissalom uchun yordam, qattiq qiyinchilikdan so‘ng qutulish manbai edi.

20. "Kofiya" (kifoya qiluvchi). Zamzam suvi uni ichayotgan kishining barcha hojatlariga kifoya qiluvchidir.

21. "La tunzofu vala tuzammu" (yo‘q bo‘lmaydi va kamaymaydi). Zamzam suvidan qancha ko‘p ichilmasin kamaymaydi ham, tugab ham qolmaydi.

22. "Ma’saratu Abbos" (Abbosning ulug‘ merosi). Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam hojilarga zamzam suvini ichirishdek sharafli vazifani Abbos roziyallohu anhu va uning oilasi uchun ajratib beradilar. Bu esa Abbos roziyallohu anhu va uning oilasi uchun ulug‘likda tengsiz bo‘lgan meros edi.

23. "Mu’nisa" (do‘st, dildosh). Zamzam suvidan ichgan mo‘min unga o‘rganib, o‘zida unga nisbatan doimiy mayl his qiladi va uni yaxshi ko‘rib qoladi. Mudom zamzam suvidan ichgisi kelaveradi.

24. "Maymuna" (barakali). Zamzam suvi har tamonlama barakalidir.

25. "Nofi’a" (foydali). Zamzam suvi sanab tugatib bo‘lmaydigan manfaatlarga ega ekanligi tufayli shunday nomlangan.

Zamzam suvining foydalari

Zamzam suvi o‘zining ma’naviy foydalaridan tashqari salomatlik uchun ko‘plab foydali xususiyatlarga egadir. Ularning ba’zilarini quyida zikr qilamiz:

1. Erta qarishning oldini oladi.

2. Jismning himoya tizimini (immunitet) kuchaytiradi.

3. Ovqat hazm qilishga yordam beradi.

4. Saratonga qarshi samarali vositalardan biri hisoblanadi.

5. Jism uchun foydali bo‘lgan ozuqa moddalarini qonga so‘rilish jarayonini kuchaytiradi.

6. Jismga kuch-quvvat baxsh etadi. Ayniqsa, hojilar haj mavsimida bunday kuch-quvvat va energiya manbaiga muhtoj bo‘ladilar.

7. Ko‘plab kasalliklardan tuzalishga yordam beradi. Jumladan, ko‘rish qobiliyatining pasayishi, qizamiq, yurak-qon tomir kasalliklari, qon bosimi, qon aylanishi kasalliklari va boshqa bir qator xastaliklardan tuzalishda samarali yordam beradi.

8. Shuningdek, zamzam suvi qandli diabet kasaliga chalinganlar, buyrak xastalari uchun ham shifodir. Shu bilan birga suyak va bo‘g‘in kasalliklari, oshqozon-ichak kasalliklari, hazmdagi muammolar, yo‘g‘on ichak muammolari, qabziyat va yana bir qancha kasalliklarni davolashda samarali vosita hisoblanadi.

Zamzam suvini boshqa suvlarga aralashtirish haqida

Agar zamzam suvidan boshqa oddiy suvlarga aralashtirilsa mazkur oddiy suv unga qo‘shilgan aralashma miqdoricha barakot va fazilat kasb etadi. Qancha ko‘p aralashtirilsa, shunchalik barakoti ortadi. Kamroq aralashtirilgan bo‘lsa ham mazkur suv zamzam qo‘shilmagan suvdan afzalroq va barakotliroq bo‘ladi. Zero, zamzam aralashtirilgan suvdan ichgan kimsa zamzam suvining ma’lum miqdorini ichgan hisoblanadi. Shu tufayli, uning fayzidan bonasib bo‘ladi.

Imom Kosoniy (rahimahulloh) aytadilar: "Agar bir kimsa zamzam suvidan iborat bo‘lgan biror suvni ichmayman deb qasam ichgan bo‘lsa va o‘sha (zamzamdan iborat bo‘lgan) suvga boshqa suvlardan juda ko‘p miqdorda quyilib, natijada zamzam suvi o‘ziga quyilgan ko‘p miqdordagi suvga aralashib, boshqa suv uning ustidan g‘olib kelsa va shundan so‘ng, mazkur suvdan ichsa, qasamini buzgan hisoblanadi" ("Badoi’u-s-sanoi'": 3/63;).

Yuqoridagi matnda aytilmoqchi bo‘layotgan narsa shuki, zamzam suvini ichmayman deb qasam ichgan kishi o‘ziga juda ko‘p oddiy suv aralashtirilishi natijasida oddiy suvga aralashib ketgan zamzam suvidan ichsa, qasamiga rioya qilmagan va zamzamdan ichib qo‘ygan hisoblanar ekan. Bu esa oddiy suvga aralashtirilgan zamzam butkul yo‘qolib ketmasligini anglatadi. Balki, u aralashgan suviga barakot kirgazadi.

Shu ma’noda, zamzam aralashtirilgan suvga "zamzam" deyilsa ham u hukman zamzam maqomida bo‘ladi. Unda zamzamning barakoti va fazilati mavjud bo‘ladi. Oddiy suvlardan ortiq bo‘ladi. Unga har qancha ko‘p suv quyilsa ham baribir, ichida zamzam mavjud bo‘ladi. Ammo fazilatda musaffo zamzamchalik bo‘lmaydi.

Sahobai kiromlar nafaqat zamzam, balki Nabiy alayhissalom tahorat qilgan suvlardan ham tabarruklanganlar. Uzoqdan kelgan kishilar uylariga qaytishda U zotning (alayhissalom) tahoratdan qolgan suvlarini o‘zlari bilan olib ketib, uni ko‘p miqdordagi suvlarga qo‘shib ko‘paytirganliklari rivoyat qilinadi.

Bu ham bo‘lsa, tabarruk narsa boshqa oddiy (tohir va pok) narsaga aralashtirilganda, aralashtirilgan oddiy narsa ham barakot va fazilat kasb etishiga dalolat qiladi.

Rivoyat qilinishicha, Nabiy alayhissalom Makkaning hokimiga odam yuborib, undan Madinaga zamzam suvidan jo‘natishni talab qilar ekanlar. Bundan maqsad, Madinaliklar ham zamzamdan yuqorida aytilganidek, oddiy suvlarga aralashtirib, ko‘paytirish orqali bahramand bo‘lishlari uchun ekan.

Abdulloh Kamolov