Ma’naviy yuksalish
Har bir hoji — ma’naviyat va ezgulik targ‘ibotchisi
Joriy yilgi haj mavsumi ham doimgidek ko‘tarinki kayfiyatda o‘tdi. Ayni dam muqaddas haj ziyoratiga boruvchilar hayotida yangi davr boshlandi. Endi hajga borayotgan kishi qaytib kelgach, jamiyat hayotida muhim o‘rni borligini his etib, safarga hozirlik ko‘radi.
Shu yil haj mavsumida Prezidentimiz hojilar holidan xabar olib, O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy Nuriddin Xoliqnazar bilan telefon orqali muloqot qilgani tarixiy voqea bo‘ldi. Bunday quvonchdan ruhlangan hojilar Mino, Arafot va Muzdalifada yurtimiz tinchligi, xalqimiz osoyishtaligi uchun duolar qildi. Ular bir ovozdan ma’naviyat targ‘ibotchisi bo‘lish tashabbusini ilgari surdi. So‘ng hojilar Shayx Nuriddin Xoliqnazar boshchiligida ezgu tashabbus loyihasini ishlab chiqdi va “Yangi O‘zbekiston fidoyisi bo‘lib, ma’naviyat targ‘ibotchisiga aylanamiz” shiori ostida faoliyat yuritishga bel bog‘ladi. Mazkur tashabbusni hayotga tatbiq etish ishlari respublikamizning barcha hududida birdek boshlandi. Dastlab respublika ishchi guruhi tomonidan mahalla raislari, faollar, imom-xatiblar va hojilarga mahallalarda amalga oshiriladigan chora-tadbirlar bo‘yicha tushuntirishlar berildi, seminar-treninglar tashkil etildi.
Shuningdek, Din ishlari bo‘yicha qo‘mita, O‘zbekiston musulmonlari idorasi, O‘zbekiston mahallalari uyushmasi va mahalliy hokimliklar tomonidan har bir hududda hojilar o‘z mahallasidagi ijtimoiy himoyaga muhtoj, boquvchisini yo‘qotgan, notinch oilalar, ajrim yoqasida turgan fuqarolarga biriktirildi.
Hozir har bir hoji jamiyatimizda mehr-oqibat muhitini mustahkamlash, jaholatga qarshi ma’rifat bilan kurashishga hissa qo‘shmoqda. Ular yoshlar tarbiyasi va oilalar totuvligida ibrat va namuna ko‘rsatib, ma’naviy-ma’rifiy targ‘ibot tadbirlarida faol ishtirok etmoqda. Shuningdek, mahallalardagi ayrim fuqarolar adashib, egri yo‘lga kirib qolmasligi choralarini ko‘rmoqda. Buning uchun mahallalarda hojilar va imom-xatiblar ishtirokida tadbirlar o‘tkazilmoqda. Unda aholiga ahil-inoqlik, oilalar totuvligi, vatanga sadoqatning asl mohiyati sodda, xalqchil tilda, hayotiy misollar orqali tushuntirib berilmoqda. Bunday tadbirlar hojilar ma’naviyat targ‘ibotchisi bo‘lishidek ezgu tashabbus naqadar to‘g‘ri va o‘z vaqtida bildirilganini yana bir karra tasdiqlaydi.
Xayrli tadbirlar boshlanganiga hali ikki oy ham bo‘lmadi. Ana shu qisqa vaqtda hojilar ishtirokida 10 mingdan ziyod ma’rifiy va xayriya tadbirlari o‘tkazildi. Ular doirasida ijtimoiy himoyaga muhtoj 37 mingdan ortiq aholi bilan dildan suhbat qilindi. Natijada oilaviy nizolarni bartaraf etish, ajrashish yoqasidagi insonlarni yarashtirish, noto‘g‘ri yo‘lga kirib qolgan yoshlarga to‘g‘ri yo‘l ko‘rsatish kabi masalalar ijobiy hal etildi. Qolaversa, ishsiz fuqarolarga munosib ish joylari topishga ko‘maklashilmoqda. Quvonarlisi, shu ishlar doirasida ehtiyojmand oilalarga 825 million so‘mdan ziyod moddiy yordam ko‘rsatildi. Shuning o‘ziyoq birgina tashabbusning ko‘lami, samarasi qanchalik keng ekanini ko‘rsatadi.
So‘z — hojilar, ya’ni ma’naviyat va ezgulik targ‘ibotchilariga:
Sharifjon hoji ota Darmonov Norin tumanidan:
— Biz haj ibodati davomida xalqimiz farovonligi, yurtimiz tinchligi yo‘lida ko‘p bora duo qildik. Mana, bugun o‘zimiz ham ma’naviyat, ezgulik targ‘ibotchisi bo‘lib, mahallamizdagi xonadonlarga kirib, aholi bilan muloqot qilyapmiz. Uchrashuvlarda bu yorug‘ kunlarning qadriga yetish, Alloh bergan cheksiz ne’matlarga shukrona aytish haqida hayotiy o‘gitlar asosida so‘z yuritmoqdamiz. Maqsad — yoshlarimizni hayotda qoqilmay, o‘z yo‘lini topib ketishiga oz bo‘lsa-da yordam berish. Zero, farzandlarimiz bekorchi narsalarga chalg‘imay, o‘qib-o‘rganib, oyoqqa turib ketar ekan, bundan nafaqat mahallamiz, balki butun yurtimiz foyda topadi. Hadislarda ta’kidlanganidek, yaxshilikka dalolat qilgan kishi uni amalga oshirgan insondek savobga ega bo‘ladi. Demak, bugungi uchrashuvlarimiz ham ayni savobli amaldir.
Abduqahhor domla Yunusov, Toshkent shahri bosh imom-xatibi:
— Hoji maqomini olgan inson ezgulik targ‘ibotchisiman, o‘zim yashaydigan ko‘cha, mahalla va tumanda yoshlarga yaxshilikda ibrat bo‘laman, deya maqsad qilishi qanday ajoyib ish! Islom dini ta’limotiga ko‘ra, haj amali qabul bo‘lgan insonlar onadan tug‘ilganday gunohlardan poklanadi. Ibodat vaqtidagi, vatanga qaytgandan keyingi duolari ham ijobat bo‘ladi. Ana shunday tabarruk insonlarning so‘zini barcha jon-dili bilan tinglaydi, nasihatlariga og‘ishmay amal qiladi.
Bugun poytaxtimizning barcha mahallalariga Toshkent shahridan haj ibodatini ado etib qaytgan fuqarolarimiz bilan kirib borib, ularning hol-ahvolini o‘rganyapmiz, muammolariga yechim topish choralarini ko‘ryapmiz.
“Bir bo‘lsak — yagona xalqmiz, birlashsak — Vatanmiz” degan ulug‘vor shior bejiz o‘rtaga qo‘yilmadi. Haqiqatan, xayrli ishlarda birlashsak, hamjihat bo‘lsak, har qanday marraga yetamiz, inshaalloh.
“Yangi O‘zbekiston” muxbiri
Sardor TOLLIBOYEV tayyorladi.
#gazeta
“Ey insonlar! Allohga va Uning Payg‘ambari Muhammad alayhissalomga iymon keltiringlar hamda U Zot Sizlarni xalifa qilib qo‘ygan narsalardan, ya’ni vaqtincha qo‘llaringizda turgan, erta bir kun sizlar istasangiz-istamasangiz o‘zgalarni qo‘llariga o‘tib ketadigan Alloh bergan mol-davlatdan infoq-ehson qilinglar! Bas, sizlardan iymon keltirgan va infoq-ehson qilgan zotlar uchun katta ajr-mukofot bordir!” (Hadid surasi, 7-oyat).
Xalifa deb tarjima qilingan so‘z Qur’onda “mustaxlafiyna” deb keladi. Bu so‘z lug‘atda o‘zini o‘rniga biror kishini o‘rinbosar qilmoq ma’nosida – egasini o‘rniga bir ishni bajaradigan kishiga ishlatiladi. Masalan: Mol-mulk, siz unda mustaxlafsiz, ya’ni u sizni qo‘lingizda omonat, haqiqiy egasi siz emassiz, omonatdor qo‘lsiz xolos! Uni sizga Alloh ko‘rsatgan o‘ringa ishlatishingiz uchungina berilgan!
Bir to‘da tuyasi bor a’robiydan so‘rashdi, bu tuyalar kimniki? A’robiy go‘zal javob berdi: Mening qo‘limda turgan, Allohning mulki! Meni qo‘limda turgan, Allohning mulki! Ya’ni, bu Allohniki! Men uni tasarruf qilishga mas’ulman xolos.
“Mustaxlaf” so‘zini yana ham kengroq tushunsak, mol-mulkda siz mustaxlafsiz. Sihat-salomatlik! Siz unda mustaxlafsiz! Uni o‘zini o‘rnida ishlatishingiz lozim bo‘ladi. Jamiyatda har bir kishini o‘z vazifasi, o‘rni bor. Sizni ham o‘z o‘rningiz, vazifangiz bor. Nochorga yordam berish, kuchsizni himoya qilish ham jamiyat a’zolarini vazifalaridan biri hisoblanadi. Alloh sizga ilm bergan. Siz unda mustaxlafsiz! O‘zini o‘rnida ishlatishga, yaxshi-yomonni eslatishga, halol-haromni bildirishga mas’ulsiz! Allohni oldida javobgarsiz!
Alloh aytadi: “Men yerda Odamni xalifa qilmoqchiman” (Baqara surasi, 30-oyat).
Inson-Alloh uni qo‘liga mol-mulk berib, uni omonatdor qo‘l qilgan Allohni yerdagi xalifasi. Mol-mulk bizniki emas. Aslida bizniki bo‘lmagan narsa qandoq qilib bizniki bo‘lsin. Ya’ni, meni qo‘limdagi mulk meniki emas, uni qo‘lidagi mulk uniki emas, sizni qo‘lingizdagi mulk ham sizniki emas. Biz uni haqiqiy egasi emasmiz. Biz tanovul qilsak tugatamiz, kiysak eskirtamiz va ammo, sadaqa qilganimiznigina o‘zimizga olib qolamiz!
Bir odam Payg‘ambarimiz alayhissalomga bir qo‘yni hammasini tarqatdim faqatgina qo‘li qoldi xolos dedi. Shunda Rasululloh alayhissalom: Yo‘q unday emas, qo‘lidan boshqa hammasini olib qolibsan, dedilar. Ya’ni, sadaqa qilganing oxiratga zaxira bo‘lib o‘zingda qoladi. Olib qolganing tugab tamom bo‘ladi.
Ey birodarim! "Mustaxlaf" so‘zi juda keng ma’noda tushuniladi. Masalan seni moshinang bor, sen unda mustaxlafsan.
Haqiqatda yordamga muhtojlarni hojatlariga uni ishlatsang uni haqqini ado etgan bo‘lasan. Gunoh, ko‘ngilxushi uchun yoki shunchaki aylanib kelish uchun emas, haqiqatda shunga ehtiyoji bor, chorasiz turgan odamga yordam berishga mas’ulsan! Inson unga berilgan har bir nasibada, iqtidorda, ilmda, hunarda, shijoatda, kuch-quvvatda, g‘ayratda barcha barchasida mustaxlafdir. Mol-mulk ne’mat hisoblanmaydi. Uni qay o‘ringa ishlatilishiga qarab turadi.
Agar Alloh rozi bo‘ladigan-toatga, muhtoj-u nochorlarga xayr-saxovatga, o‘zi mas’ul bo‘lganlarni nafaqalariga ishlatilsagina ne’mat hisoblanadi. Unday bo‘lmasa-gunohu ma’siyatga, kayfu-safoga, foydasiz o‘rinlarga ishlatilsa-balo bo‘ladi, ofat bo‘ladi!
Muhammad Rotib Nobulusiy suhbatlaridan
“Qur’on ilmlari” kafedrasi o‘qituvchisi Adham YUSUPOV tarjimasi.