Sayt test holatida ishlamoqda!
08 Yanvar, 2025   |   8 Rajab, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:24
Quyosh
07:49
Peshin
12:35
Asr
15:30
Shom
17:14
Xufton
18:33
Bismillah
08 Yanvar, 2025, 8 Rajab, 1446
Maqolalar

Dushmanga ham mehribon bo‘lgan RASULIM ﷺ

5.09.2024   2838   3 min.
Dushmanga ham mehribon bo‘lgan RASULIM ﷺ

Abdulloh ibn Mas’ud roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: Nabiy sollallohu alayhi vasallamning huzurlariga kirsam, u zot bemorlikdan qiynalayotgan ekanlar.

“Yo Allohning Rasuli, siz bemorlikdan qattiq qiynalmoqdasiz-ku?! dedim.

Shunday. Men bemorlikdan sizlardan ikki kishining qiynalganicha qiynalaman, dedilar.

Sizga ikki hissa ajr bo‘lishi uchun shundaydir-da? dedim.

Shunday. Xuddi shunday. Qay bir musulmonga biror musibat yetsa, biror tikan kirsa ham, albatta, Alloh uning sababidan o‘sha bandaning yomonliklarini xuddi daraxt o‘z barglarini to‘kkanidek to‘kadi, dedilar u zot” (Muttafaqun alayh).

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bemorlikni boshqalarga nisbatan ikki hissa og‘ir kechirgan ekanlar. Shunday holatda ham sabr qilishni, Alloh taoloning rahmatidan umidvor bo‘lish kerakligini bizlarga ta’lim berib, bemor holatda ham biz ummatlar uchun muborak hadislarini rivoyat qilganlar.

Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam nafaqat bemor vaqtlarida, balki hayotlarining har bir davrini sabr bilan o‘tkazardilar.

  • mehribon otalarini ko‘rmay dunyoga kelib, voyaga yetganlarida;
  • olti yoshga to‘lganlarida mushtipar Onalari jon taslim qilsa-yu, lekin qo‘llaridan hech narsa kelmay termulib turganlarida,
  • “ota-onam ham, bobom ham siz” deb suyangan bobolaridan judo bo‘lganlarida;
  • o‘smirlik davrlarida o‘sha davr yoshlari shug‘ullanadigan o‘yin-kulgi va bekorchiliklardan uzoq bo‘lgan holda hayot kechirganlarida;
  • yelkadoshlari, umr yo‘ldoshlari, suyukli mahbubalari hamda himoyachilari bo‘lgan amakilaridan ayrilganlarida;
  • toifliklar toshlar otib, kavushlarining ichi qonga to‘lganda;
  • qavmlari u zotga turli aziyatlar berib, o‘z yurtlarini tashlab hijrat qilganlarida;
  • Uhud jangida, amakilari hazrat Hamzaning vafot etganida;
  • ikki yoshga yaqinlashgan jajji farzandlari Ibrohim so‘nggi nafaslarini olayotganini ko‘rganlarida;
  • sajda qilayotganlarida tuyaning ichak-chavoqlarini u zotning ustilariga ag‘darishganida,
  • "menga o‘lja bermading", deb yoqalaridan olib bo‘g‘ganida, bir ayol zaharli go‘sht berganida Rasululloh alayhissalom bularning barchasiga go‘zal sabr qilar, aziyatlarga yaxshilik bilan javob qaytarar edilar. U zot hattoki, suiqasd payida yurganlarni ham Alloh taolo hidoyatga boshlashini umid qilar edilar.

Nima uchun Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunchalik aziyatlarga sabr qilardilar, dushmanlarning adabini berib qo‘ysalar bo‘lardi-ku? (Buni ikki kishidan biri o‘qiydi).

Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning bu aziyatlarga javob bermasliklari va sabr qilishlari u zotning zaif bo‘lganlari yoki ulardan qo‘rqqanlari yoki ular bilan tortishishdan hayiqqanlari uchun emas, balki ularga rahm qilganlari, kechirimlari ularga ta’sir qilib, Haq yo‘ldan yurishlarini umid qilganlari sababidan edi.

Agar Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning eng xos sifatlari qaysi deb so‘rasangiz, albatta, bu rahmat sifatidir. Alloh taolo Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamni aynan mana shu sifat ila maqtagan: “Biz seni faqat olamlarga rahmat qilib yubordik” (Anbiyo surasi, 107-oyat),

“Allohning rahmati ila ularga muloyim bo‘lding. Agar qo‘pol, qalbi qattiq bo‘lganingda, atrofingdan tarqab ketar edilar” (Oli Imron surasi, 159-oyat).

Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam: “Men la’natlovchi bo‘lib emas, rahmat bo‘lib yuborildim”, deganlar.

Davron NURMUHAMMAD

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Hidoyat va zalolat masalasi

7.01.2025   1912   2 min.
Hidoyat va zalolat masalasi

Alloh o‘z fazli bilan kimni xohlasa to‘g‘ri yo‘lga soladi, kimni xohlasa ma’siyatdan asraydi va ofiyatda saqlaydi. O‘z adolati bilan kimni xoxlasa adashtiradi, kimni xohlasa yordamisiz qoldiradi va imtihon qiladi.
Yaralmishlarning barchasi uning xohishida, fazli va adolati orasida aylanib turadi. Bu gapdan bilinadiki, bandalar Allohga aslah (yaxshi) ish qilish vojib deyishga haqli emaslar.
Balki Alloh maxluqotlar borasida xohlaganicha tasarruf qiladi. Chunki olam uni mulkidir. Molik mulkida xohlaganicha tasarruf qila oladi.
Oli Imron surasi 43-oyatida: "Alloh xohlaganini qiladi", deyiladi.

Moida surasi 1-oyatida: "Alloh xohlaganiga hukm qiladi", deyilgan.

Bu yerda moʻtaziliylarning gapiga raddiya bor. Ular Alloh bandalariga eng aslah* (yaxshi) ishni qilishni vojib deydilar. Ularning so‘zlariga ko‘p oyatlarda ochiq-oydin raddiyalar bor.

Nahl surasi 93-oyat: "U Zot kimni xohlasa adashtirur, kimni xohlasa hidoyatga yo‘llab qo‘yur".

Baqara surasi 26-oyat: "U o‘sha bilan ko‘plarni zalolatga solib qo‘yadi, ko‘pchilikni hidoyatga solib qo‘yadi".

Yunus surasi 99-oyat: "Agar Robbingiz xohlasa, yer yuzidagi kishilarning hammasi iymonga kelar edi".

Nahl surasi 9-oyat: "Agar xohlasa, albatta, hammangizni hidoyat qilgan bo‘lardi".

Agar aslah (yaxshi) ish vojib bo‘lganda, olamda hech kim kufr keltirmas, osiy bo‘lmas edi. Chunki kufr va osiylik bandalar uchun aslah ish emas. Agar kimga iymonni iroda qilsa, o‘zining fazli bilan bo‘ladi, bandalar haqli bo‘lganligi uchun emas. Kimga kufrni iroda qilsa, adli bilan bo‘ladi, zolimligi uchun emas.
Zulm- o‘zidan boshqani mulkida tasarruf qilishdir. Alloh o‘zining mulkini tasarruf qiladi.

Anbiyo surasi 23-oyat: "U (Alloh) qilganlari borasida so‘ralmas".

Aslah ishlarni vojibligi Uning quyidagi so‘zi bilan botil bo‘lgan:
Baqara surasi 105-oyat: "(U) buyuk fazl egasidir".

Ustida vojib haqni bajarish fazl emas. Shuningdek, unda Muhsin, Mun’im, Mujmil (go‘zal suratda yaratuvchi) va Mannon ismlari botil bo‘ladi. Chunki unga vojib bo‘lib turgan narsani ado etishda ham ehson, fazl, minnat bo‘lmaydi.

Aslah ish - bandaning xizmat qilgani uchun savob berish muqobilidagi xizmasiz savob berish, yaxshi ishning muqobilidagi undanda yaxshiroq ishlar tushuniladi. Misol uchun banda jannatda bo‘lishi yoki undagi oliy maqomda bo‘lishi kabi ikki ish ko‘ndalang kelib qolsa, Alloh taoloning zimmasiga "aslah" ish vojib bo‘ladi-da, uni jannatdagi oliy martabaga ko‘tarishi lozim bo‘ladi.


Manba: Abu Hafs Sirojiddin Gʻaznaviyning "Sharhu Aqiydatil imom at-Tahoviy kitobi".
Tayyorladi: 3-kurs talabasi Raxmonova.R