No‘mon ibn Bashir roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi: «Nabiy sollallohu alayhi va sallam minbarda turib dedilar: “Kim oziga shukr qilmasa, ko‘piga ham shukr qilmaydi. Kim odamlarga rahmat aytmasa, Allohga ham shukr qilmaydi. Allohning ne’matlarini gapirish shukrdir, uni tark qilish noshukrlikdir. Jamoat rahmatdir, tarqoqlik azobdir” (Imom Ahmad va Imom Bayhaqiy rivoyati).
“Kim oziga shukr qilmasa, ko‘piga ham shukr qilmaydi”. Shuning uchun sedanadek arzimagan narsa bergan kishiga ham rahmat aytish lozim.
“Kim odamlarga rahmat aytmasa, Allohga ham shukr qilmaydi”. Ya’ni odamlarning yaxshiligi, ehsoniga rahmat aytish, minnatdorlik bildirish kimning tabiati va odatida bo‘lmasa, Allohning ne’matlariga ham shukr qilmaydi.
Alloh taolo aytadi: “Ey iymon keltirganlar! Allohgagina ibodat qiluvchi bo‘lsangiz, sizlarga Biz rizq qilib bergan pokiza narsalardan yeb, Unga shukr qilingiz!” (Baqara surasi, 172-oyat).
Alloh taologa hamdu sano aytish, Uni ulug‘lash, Uning behisob ne’matlari e’tirofi, shukronasidir.
“Allohning ne’matlarini gapirish shukrdir...”. Ya’ni Allohning ne’matlarini bildirish ularga shukr qilishdandir. Alloh taolo marhamat qiladi: “Rabbingizning (sizga ato etgan barcha) ne’mati haqida esa (odamlarga) so‘zlang!” (Zuho surasi, 11-oyat).
Shukr uch xil bo‘ladi:
◥ til shukri – ne’matni gapirish bilan;
◥ a’zolar shukri – xizmat qilish, ibodat qilish bilan;
◥ qalb shukri – barcha ne’matlar Alloh taolodan ekanini e’tirof qilish bilan.
“...uni tark qilish noshukrlikdir”. Ya’ni ne’matlarni gapirmaslik, bekitish noshukrlikdir. Orif zotlardan biri deydi: «Ne’matlarni so‘zlash ularni beruvchi Allohni eslash, boshqalarga eslatishdir. Bu esa, qalblarda U Zotga muhabbat paydo qiladi. Aks holda, bekitish afzaldir.
“Jamoat rahmatdir, tarqoqlik azobdir”. Ya’ni musulmonlarning jam bo‘lishi, birdam, yakdil bo‘lishi Alloh taolodan rahmatdir, savob va yaxshiliklarning ziyoda bo‘lishiga sabab bo‘ladi.
Abu Nu’aym rahimahulloh “Hilyatul avliyo” kitobida Vahb ibn Munabbih rahimahullohdan naql qiladi: “Payg‘ambarlardan biri Alloh taolodan Bal’am ibn Bouroning unga berilgan mo‘jiza va karomatlardan mahrum bo‘lishi sababini so‘radi. Shunda Alloh taolo dedi: “U bir kuni Men bergan ne’matga shukr qilmadi. Agar u bir martagina shukr qilganida edi, undan ne’matimni olib qo‘ymas edim”.
Bizga berilgan ne’matlar shu qadar ko‘p va turli-tumandir. Lekin ko‘pchiligimiz ne’matlarga ko‘milib yashasak-da, holimizdan noliymiz. Holbuki, ular haqida ozgina fikr yuritib, ularni bergan Zotga: “Bularning barchasi Sening ulug‘ fazlingdan, bergan ne’matlaringga rozimiz”, deb iqror bo‘lishimiz lozim.
Mansur O‘RALOV,
Sirg‘ali tumanidagi “No‘g‘ay qurg‘on”
jome masjidi imom-xatibi
Rivoyat qilinishicha, bir kuni sahroda bir otliq kishi ketib borardi. Cho‘lda sarson bo‘lib, adashib chanqoqdan tinkasi qurigan bir kishini uchratdi. Bu odam otliqdan suv so‘radi, otliq unga suv berdi. Yo‘lovchi biroz o‘ziga kelgach otliqdan uni o‘zi bilan olib ketishini iltimos qildi. Otliq rozi bo‘ldi va yo‘lovchini otiga minishiga izn berdi.
Ammo, yo‘lovchi ko‘p toliqqani uchun otga o‘zi mingasha olmadi va: "Men chavandoz emasman, oddiy dehqonman, shuning uchun otga minishga o‘rganmaganman. Iloji bo‘lsa menga otga minishimga yordamlashib yuborsangiz", deb iltimos qildi.
Otliq otdan tushib, unga yordam berdi. Biroq, yo‘lovchi otga mingach, mohir chavandoz kabi otni choptirib qochib qoldi.
Shunda otliq o‘zini aldanganini angladi va qochayotgan o‘g‘rining ortidan qichqirib: "Menga qilgan bu ishingni hech kimga aytma, iltimos! Yo‘qsa, odamlar bir-birlariga muruvvat qilmay qo‘yadilar", dedi.
Homidjon domla ISHMATBЕKOV