“IDDA” NIMA DЕGANI?
Dinimizda ayol kishi erining vafotidan yoki eri bilan ajrashgandan keyin saqlashi lozim bo‘lgan muddatga “idda” deyiladi.
MUDDATI QANCHA?
Uning muddati eri vafot etgan ayol uchun to‘rt oyu o‘n kun; homilador ayolning iddasi tuqqunicha, eridan ajralgan xotin iddasi taloqdan so‘ng uch hayz ko‘rib, uchinchi hayzidan pok bo‘lishi bilan tugaydi. Turli sabablarga ko‘ra hayz ko‘rmaydigan ayol eri bilan ajrashsa, uch oy idda o‘tiradi.
HOMILADOR EMAS...
Homilador emasligi aniq bo‘lgan ayollar ham idda o‘tirishlari lozim. Agar idda o‘tirmasdan boshqa kishiga nikohlansalar, nikoh botil, o‘zlari gunohkor bo‘ladilar.
SARATONGA SABAB BO‘LADI
Kaliforniya universiteti professori, biologik tekshiruvlar laboratoriyasi direktori Doktor Jamoliddin Ibrohim bunday yozadi: “Ayollarning immun tizimini o‘rganish natijasida ularda maxsus irsiy xotiraga ega hujayralar mavjudligi aniqlandi. Ayol kishi turmush o‘rtog‘i bilan jinsiy aloqada bo‘lganda erining hujayralari kamida 3 oy davomida ayolning reproduktiv organlarida faol qoladi. Agar ayol kishi ushbu muddat o‘tmasdan turib boshqa erkak bilan jinsiy aloqada bo‘lsa, bu immun tizimini ishdan chiqishiga, oqibatda saraton o‘smalarining paydo bo‘lishiga olib keladi”.
Taqdqiqotchilar idda saqlamay ikkinchi er bilan jinsiy hayotni davom etdirgan ayollarda ko‘krak va bachadon saratoni ko‘p kuzatilishini alohida ta’kidlaydilar.
ILM – ISLOMGA YETAKLAR
Amerikalik embriolog Rob Gillxem AQSHdagi ayollar orasida tadqiqotlar olib borgan. Natijada, muslima ayollar yashaydigan hududda ko‘krak va bachadon saratoniga chalingan ayollar boshqa mintaqalarga qaraganda nihoyatda kam kuzatilishini aniqlagan. Embriolog Gillxem idda saqlash haqidagi Qur’on oyatlarini o‘qib Islomni qabul qildi.
Albert Eynshteyn institutining ilmiy xodimlari ham bu borada uzoq yillar tadqiqotlar olib borib, ayol kishining organizmi erkak kishining xromosomasidan to‘liq tozalanishi uchun aynan Alloh taolo buyurgan muddat talab etilishini e’lon qilganlar.
Misr tibbiyot markazi professori Doktor Abdulbosit Sa’id aytadi: “Ayol kishi eri bilan jinsiy aloqada bo‘lgandan so‘ng, ayolning organizmi erkak kishining xromosomasidan har oyda faqatgina 30 % foizi tozalanadi. To‘liq tozalanish uchun esa kamida uch hayz muddati talab etiladi”.
XULOSA
Idda o‘tirishning juda ko‘p hikmatlari bo‘lib, ularni Allohning yolg‘iz O‘zi biladi. Kelajakda bunga o‘xshash hikmatlar yana chiqaverishida shubha yo‘q.
Davron NURMUHAMMAD
14 yanvar – Vatan himoyachilari kuni bayrami yurtimizda milliy g‘urur va fidoyilik ramzi sifatida alohida o‘rin tutadi. Bu kun Vatan himoyasi yo‘lida halollik va jasurlik ko‘rsatgan barcha fuqarolarni qadrlash, ularning hissasini e’tirof etish kunidir.
Vatan himoyachilari nafaqat harbiylar, balki mamlakat tinchligi va xavfsizligini ta’minlashga hissa qo‘shayotgan barcha insonlardir. Ular sog‘lom, barqaror jamiyat qurish yo‘lida faoliyat olib borayotgan, ertangi kunning tinchligi uchun mehnat qilayotgan va boshqalarga namuna bo‘layotgan kishilardir.
Har bir kishi vatanparvarlikni o‘z oilasidan, mahallasidan boshlashi lozim. Otinoyilar, ustozlar va ziyolilar yosh avlodga Vatanga bo‘lgan muhabbatni, uni himoya qilish mas’uliyatini yoshlikdan o‘rgatmog‘i kerak. Chunki kelajak avlodning ma’naviyati va irodasi Vatan mustaqilligini yanada mustahkamlaydi.
Bugungi kunda yoshlar harbiy bilimlar bilan birga axloqiy va ma’naviy tarbiyaga ham katta ahamiyat berishi kerak. Shu yo‘l bilan ular Vatanga fidoyilik bilan xizmat qilishga tayyor, shijoatli va barkamol shaxslar bo‘lib yetishadi.
14 yanvar kuni nafaqat bayram, balki Vatanga sadoqat va mas’uliyatni eslatuvchi muhim sana bo‘lib, har birimizga milliy iftixor hissini uyg‘otadi. Tinchlikning qadrini bilish, uni asrash va kelajak avlodga sog‘lom yurt qoldirish barchamiz uchun muqaddas burchdir.
Rizvon Bahramova,
Buxoro viloyati bosh imom-xatibining
xotin-qizlar masalalari bo‘yicha yordamchisi