Sayt test holatida ishlamoqda!
07 Fevral, 2025   |   8 Sha`bon, 1446

Toshkent shahri
Tong
06:08
Quyosh
07:28
Peshin
12:42
Asr
16:05
Shom
17:50
Xufton
19:05
Bismillah
07 Fevral, 2025, 8 Sha`bon, 1446
Yangiliklar

30.09.2024   1016   1 min.
Dunyo yangiliklari
Boshqa maqolalar

“Bad’ul amoliy” matni va nazmiy bayoni

3.02.2025   2419   15 min.
“Bad’ul amoliy” matni va nazmiy bayoni

 

 - 1يَقُولُ الْعَبْدُ فِي بَدْءِ الأَمَالِي      لِتَوْحِيدٍ بِنَظْمٍ كَالَّلآلِي

So‘z boshlar imlolar boshida banda,

Durlardek nazm-la tavhid haqinda.

 

 - 2إِلَهُ الْخَلْقِ مَوْلاَنَا قَدِيمٌ      وَمَوْصُوفٌ بِأَوْصَافِ الْكَمَالِ

Egamiz qadimdir olam ilohi,

Benuqson komildir Uning sifoti.

 

 - 3هُوَ الْحَيُّ الْمُدَبِّرُ كُلَّ أَمْرٍ      هُوَ الْحَقُّ الْمُقَدِّرُ ذُو الْجَلاَلِ

U Haydir tayinlovchi neki bo‘lsa hol,

U Haqdir taqdirlovchi oliy Zul jalol.

 

 - 4مُرِيدُ الْخَيْرِ وَالشَّرِّ الْقَبِيحِ      وَلَكِنْ لَيْسَ يَرْضَى بِالْمُحَالِ

Yaxshiyu yomonga irodasi bor,

Lek yomon ishlarga rozimas zinhor.

 

 - 5صِفَاتُ اللَّهِ لَيْسَتْ عَيْنَ ذَاتٍ      وَلاَ غَيْرًا سِوَاهُ ذَا انْفِصَالِ

Alloh sifatlari ayni zotimas,

Undan ajraluvchi boshqa ham emas.

 

 - 6صِفَاتُ الذَّاتِ وَالأَفْعَالِ طُرًّا      قَدِيمَاتٌ مَصُونَاتُ الزَّوَالِ

Zotiy fe’liy sifatlar bari barkamol,

Ibtidosiz, intihosiz doim bezavol.

 

 - 7نُسَمِّي اللَّهَ شَيْئًا لاَ كَالأَشْيَاءِ      وَذَاتًا عَنْ جِهَاتِ السِّتِّ خَالِي

Allohni betimsol “shay” deb atash bor,

Ham zot deymiz, ammo, emas tarafdor.

 

 - 8وَلَيْسَ الإِسْمُ غَيْرًا لِلْمُسَمَّى      لَدَى أَهْلِ الْبَصِيرَةِ خَيْرِ آلِ

Ism nomlangandan emasdir o‘zga,

Idrok ahli – yaxshi oila nazdida.

 

 - 9وَمَا إِنْ جَوْهَرٌ رَبِّي وَجِسْمٌ      وَلاَ كُلٌّ وَبَعْضٌ ذُو اشْتِمَالِ

Robbim javhar emas, jism ham emas,

Murakkab ham emas, qism ham emas.

 

 - 10وَفِي الأَذْهَانِ حَقٌّ كَوْنُ جُزْءٍ      بِلاَ وَصْفِ التَّجَزِّي يَا ابْنَ خَالِ

“Bo‘linmas juz”ning mavjudligi bor,

O‘yla, tog‘am o‘g‘li, aql etmas inkor.

 

 - 11وَمَا الْقُرْآنُ مَخْلُوقًا تَعَالَى      كَلاَمُ الرَّبِّ عَنْ جِنْسِ الْمَقَالِ

Qur’on ijodiymas, kalomi ilohiy

Rob kalomi maqol jinsidan oliy.

 

 - 12وَرَبُّ الْعَرْشِ فَوْقَ الْعَرْشِ لَكِنْ      بِلاَ وَصْفِ التَّمَكُّنِ وَالتِّصَالِ

Arsh Robbisi Arshdan yuqori, biroq

Joy olish, o‘rnashish vasfidan yiroq.

 

 - 13وَمَا التَّشْبِيهُ لِلرَّحْمَنِ وَجْهًا      فَصُنْ عَنْ ذَاكَ أَصْنَافَ الأَهَالِ

Ar-Rohmanga qiyoslash mumkinmas bilgin,

Aholi sinflarin undan saqlagin.

 

 - 14وَلاَ يَمْضِي عَلَى الدَّيَّانِ وَقْتٌ      وَأَزْمَانٌ وَأَحْوَالٌ بِحَالِ

Dayyonga nisbatan joriy bo‘lmas vaqt,

Shuningdek, zamonlar-u va biror holat.

 

 - 15وَمُسْتَغْنٍ إِلَهِي عَنْ نِسَاءٍ      وَأَوْلاَدٍ إِنَاثٍ أَوْ رِجَالِ

Robbimiz oliydir muhtoj qolishdan,

Qiz yo o‘g‘il bolayu, xotin olishdan.

 

 - 16كَذَا عَنْ كُلِّ ذِي عَوْنٍ وَنَصْرٍ      تَفَرَّدَ ذُو الْجَلاَلِ وَذُو الْمَعَالِ

Ko‘makchi-yu yordamchiga muhtojmas aslo,

Zul jalolu Mutaoliy mutlaqo tanho.

 

 - 17يُمِيتُ الْخَلْقَ طُرًّا ثُمَّ يُحْيِي      فَيَجْزِيهِمْ عَلَى وَفْقِ الْخِصَالِ

Barchani o‘ldirar, so‘ngra tirgizar

Kimga jazo, kimga mukofot berar.

 

 - 18لأَهْلِ الْخَيْرِ جَنَّاتٌ وَنُعْمَى      وَلِلْكُفَّارِ أَدْرَاكُ النَّكَالِ

Solihlarga jannat, shodu xurramlik,

Kofirlarga uqubat, azob alamlik.

 

 - 19وَلاَ تَفْنَى الْجَحِيمُ وَلاَ الْجِنَانُ      وَلاَ أَهْلُوهُمَا أَهْلُ انْتِقَالِ

Do‘zaxu jannatlar hech fano bo‘lmas,

Ularning ahllari ko‘chmas va o‘lmas.

 

 - 20يَرَاهُ الْمُؤْمِنُونَ بِغَيْرِ كَيْفٍ      وَإِدْرَاكٍ وَضَرْبٍ مِنْ مِثَالِ

Mo‘minlar ko‘rarlar Uni shaklsiz

Hamda idroksizu, “zarbul masal”siz.

 

 - 21فَيَنْسَوْنَ النَّعِيمَ اِذَا رَأَوْهُ      فَيَا خُسْرَانَ أَهْلِ الاِعْتِزَالِ

Ne’matlar unutilar Uni ko‘rsalar qachon,

Hazir bo‘ling mo‘tazila ahliga ziyon.

 

 - 22وَمَا إِنْ فِعْلُ أَصْلَحَ ذُو افْتِرَاضٍ      عَلَى الْهَادِي الْمُقَدَّسِ ذِي التَّعَالِي

“Aslah ishi” farz emas, ulug‘ Hodiyga,

Nuqsonlardan xoli Mutaoliyga.

 

 - 23وَفَرْضٌ لاَزِمٌ تَصْدِيقُ رُسْلٍ      وَأَمْلاَكٍ كِرَامٍ بِالنَّوَالِ

Farzu lozim erur tasdiqlash rasullarni,

Ham in’omlar-la sharaflangan malaklarni.

 

 - 24وَخَتْمُ الرُّسْلِ بِالصَّدْرِ الْمُعَلَّى      نَبِيٍّ هَاشِمِيٍّ ذِي جَمَالِ

“Sodru muallo”dir xotamunnabiy,

Jismiyu xulqi go‘zal rasul Hoshimiy.

 

 - 25إِمَامُ الأَنْبِيَاءِ بِلاَ اخْتِلاَفٍ      وَ تَاجُ الأَصْفِيَاءِ بِلاَ اخْتِلاَلِ

Barcha payg‘ambarlar imomidirlar,

ulug‘ afif bandalar tojidirlar.

 

 - 26وَبَاقٍ شَرْعُهُ فِي كُلِّ وَقْتٍ      إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ وَارْتِحَالِ

Uning shariati boqiydir har vaqt,

Kelgunicha ko‘chish kun, ro‘zi qiyomat.

 

 - 27وَحَقٌّ أَمْرُ مِعْرَاجٍ وَصِدْقٌ      فَفِيهِ نَصُّ أَخْبَارٍ عَوَالِي

Me’roj voqeasin haq va rost deb bil,

Oliy xabarlarda kelgandir dalil.

 

 - 28وَمَرْجُوٌّ شَفَاعَةُ أَهْلِ خَيْرٍ      لأِصْحَابِ الْكَبَائِرِ كَالْجِبَالِ

Solihlar shafoatidan, albat, umid bor,

Umidvorlar bo‘lsa ham tog‘dek gunohkor.

 

 - 29وَإِنَّ الأَنْبِيَاءَ لَفِي أَمَانٍ      عَنِ الْعِصْيَانِ عَمْدًا وَانْعِزَالِ

Payg‘ambarlar hech qachon qasddan isyon etmagan,

Elchilik maqomidan ajralib ham ketmagan.

 

 - 30وَمَا كَانَتْ نَبِيًّا قَطُّ أُنْثَى      وَلاَ عَبْدٌ وَشَخْصٌ ذُو افْتِعَالِ

Ayol aslo payg‘ambar bo‘lgan emas,

Hamda biror qulu, qabih fe’lli shaxs.

 

 - 31وَذو الْقَرْنَيْنِ لَمْ يُعْرَفْ نَبِيًّا      كَذَا لُقْمَانُ فَاحْذَرْ عَنْ جِدَالِ

Zulqarnayn nabiy deb tanilganmas bil,

Shuningdek, Luqmon ham, tortishuvdan tiyil.

 

 - 32وَعِيسَى سَوفَ يَأْتِي ثُمَّ يَتْوِي      لِدَجَّالٍ شَقِيٍّ ذِي خَبَالِ

Iso kelajakda, albatta, kelar,

Badbaxt dajjolga u tezda yo‘l olar.

 

 - 33كَرَامَاتُ الْوَلِيِّ بِدَارِ دُنْيَا      لَهَا كَوْنٌ فَهُمْ أَهْلُ النَّوَالِ

Dunyoda valiylar karomatlari

Bo‘lishi shubhasiz, ular in’om ahli.

 

 - 34وَلَمْ يَفْضُلْ وَلِيٌّ قَطُّ دَهْرًا      نَبِيًّا أَوْ رَسُولاً فِي انْتِحِالِ

Valiy biror da’voda hech bir zamon,

Nabiy yo Rasuldan afzal bo‘lmagan.

 

 - 35وَلِلصِدِّيقِ رُجْحَانٌ جَلِيٌ      عَلَى الأَصْحَابِ مِنْ غَيْرِ احْتِمَالِ

Bordir afzalligi Siddiqning zohir,

As'hoblar ustidan, hech shubha yo‘qdir.

 

 - 36وَلِلْفَارُوقِ رُجْحَانٌ وَفَضْلٌ      عَلَى عُثْمَانَ ذِي النُّورَينِ عَالِى

Faruqning ustunlik, ortiqligi bor

Bo‘lsa ham Zinnuroyn, oliy fidokor.

 

 - 37وَذُو النُّورَينِ حَقًّا كَانَ خَيْرًا      مِنَ الْكَرَّارِ فِي صَفِّ الْقِتَالِ

Albatta, Zunnuroyn a’loroq bo‘lgan,

Urush saflarida qaytmas Botirdan.

 

 - 38وَلِلْكَرَّارِ فَضْلٌ بَعْدَ هَذَا      عَلَى الأَغْيَارِ طُرًّا لاَ تُبَالِ

Shundan so‘ng Botirga afzal ko‘rilish,

Qolgan barchalardan, tortma hech tashvish.

 

 - 39وَلِلصِّدِّيقَةِ الرُّجْحَانُ فَاعْلَمْ      عَلَى الزَّهْرَاءِ فِي بَعْضِ الْخِلاَلِ

Siddiqada Zahrodan ustun taraf bor,

Ba’zi xislatlarda qilsang e’tibor.

 

 - 40وَلَمْ يَلْعَنْ يَزِيدًا بَعْدَ مَوْتٍ      سِوَى الْمِكْثَارِ فِي الإِغْرَاءِ غَالِي

Yazidni vafotidan so‘ng la’natlashmagan,

Mutaassib sergaplar mustasno bundan.

 

 - 41وَإِيْمَانُ الْمُقَلِّدِ ذُو اعْتِبَارٍ      بِأَنْوَاعِ الدَّلاَئِلِ كَالنِّصَالِ

Muqallid iymoniga bordir e’tibor,

Qilich kabi yorqin dalillar bisyor.

 

 - 42وَمَا عُذْرٌ لِذِي عَقْلٍ بِجَهْلٍ      بِخَلاَّقِ الأَسَافِلِ وَالأَعَالِي

Oqil banda aslo uzrli bo‘lmas,

Gar u yeru osmon Xoliqin bilmas.

 

 - 43وَمَا إِيْمَانُ شَخْصٍ حَالَ يَأْسٍ      بِمَقْبُولٍ لِفَقْدِ الإِمْتِثَالِ

O‘limgacha iymon qilinsa ta’xir

Qabulmas, bo‘ysunish qolmagan axir.

 

 - 44وَمَا أَفْعَالُ خَيْرٍ فِي حِسَابٍ      مِنَ الإِيْمَانِ مَفْرُوضَ الْوِصَالِ

Xayrli ishlar garchi erur farz,

Iymon juzlaridan hisob etilmas.

 

 - 45وَلاَ يُقْضَى بِكُفْرٍ وَارْتِدَادٍ      بِعَهْرٍ اَوْ بِقَتْلٍ وَاخْتِزَالِ

Zino, qatl, bosqin bo‘lsa ham sabab,

Kufrga mahkummas, deyilmas murtad.

 

 - 46وَمَنْ يَنْوِ ارْتِدَادًا بَعْدَ دَهْرٍ      يَصِرْ عَنْ دِيْنِ حَقٍّ ذَا انْسِلاَلِ

Kimki murtadlikni niyat-qasd etar

Shu ondayoq pinhona haq dindan ketar.

 

 - 47وَ لَفْظُ الْكُفْرِ مِنْ غَيْرِ اعْتِقَادٍ      بِطَوْعٍ رَدُّ دِيْنٍ بِاغْتِفَالِ

E’tiqodsiz ixtiyor-la kufrni aytish,

Demishlar: g‘aflat-la haq dindan qaytish.

 

 - 48وَلاَ تَحْكُمْ بِكُفْرٍ حَالَ سُكْرٍ      بِمَا يَهْذِي وَيَلْغُوا بِارْتِجَالِ

Mast kimsa kufrga hukm etilmas,

O‘ylamasdan behuda aljiragan, bas.

 

 - 49وَمَا الْمَعْدُومُ مَرْئِيًّا وَشَيْئًا      لِفِقْهٍ لاَحَ فِي يُمْنِ الْهِلاَلِ

Nomavjud ko‘rilmas, “shay” ham emas bil,

Hilol nurlarida zohirdir dalil.

 

 - 50وَغَيْرَانِ الْمُكَوَّنُ لاَ كَشَيْءٍ      مَعَ التَكْوِينِ خُذْهُ لإِكْتِحَالِ

Mukavvan boshqadir, boshqadir takviyn,

Buni sen ko‘zingga surmadek olgin.

 

 - 51وَإِنَّ السُّحْتَ رِزْقٌ مِثْلُ حِلٍّ      وَإِنْ يَكْرَهْ مَقَالِي كُلُّ قَالِي

Harom mol haloldek rizqdir begumon,

Rad etuvchi so‘zimni ko‘rsa ham yomon.

 

 - 52وَفِي الأَجْدَاثِ عَنْ تَوْحِيدِ رَبِّى      سَيُبْلَى كُلُّ شَخْصٍ بِالسُّؤَالِ

Har bir shaxs qabrga qo‘yilgan zamon,

Robbim tavhididan bo‘lar imtihon.

 

 - 53وَلِلْكُفَّارِ وَالْفُسَّاقِ بَعْضٍ      عَذَابُ الْقَبْرِ مِنْ سُوءِ الْفِعَالِ

Kofirlaru ba’zi fosiq kimsalar,

“Qilmish” uchun qabr azobin ko‘rar.

 

 - 54دُخُولُ النَّاسِ فِي الْجَنَّاتِ فَضْلٌ      مِنَ الرَّحْمَنِ يَا أَهْلَ الأَمَالِ

Jannatga erishmoq Ar-Rohman fazli,

Bu muhim e’tiqod, ey umid ahli.

 

 - 55حِسَابُ النَّاسِ بَعْدَ الْبَعْثِ حَقٌّ      فَكُونُوا بِالتَّحَرُّزِ عَنْ وَبَالِ

Qiyomatda hisob bo‘lmog‘i aniq,

Yomon oqibatdan saqlan, xaloyiq.

 

 - 56وَتُعْطَى الْكُتْبُ بَعْضًا نَحْوَ يُمْنَى      وَبَعْضًا نَحْوَ ظَهْرٍ وَالشِّمَالِ

Ayrimlarga nomalar kelar o‘ng qo‘ldan

Ba’zilarga berilar orqa va so‘ldan.

 

 - 57وَحَقٌّ وَزْنُ أَعْمَالٍ وَجَرْيٌ      عَلَى مَتْنِ الصِّرَاطِ بِلاَ اهْتِبَالِ

Amallar o‘lchanar, gar aql yetmas,

Sirotda yugurishga epchillik ketmas.

 

 - 58وَلِلدَّعَوَاتِ تَأْثِيرٌ بَلِيغٌ      وَقَدْ يَنْفِيهِ أَصْحَابُ الضَّلاَلِ

Duolarning yetuk ta’sirlari bor,

Adashganlargina qilarlar inkor.

 

 - 59وَدُنْيَانَا حَدِيثٌ وَالْهَيُولَى      عَدِيمُ الْكَوْنِ فَاسْمَعْ بِاجْتِذَالِ

Dunyomiz yaratilgan, “hayulo” esa,

Shodlik-la eshitgin bo‘lmagan narsa.

 

 - 60وَلِلْجَنَّاتِ وَالنِّيرَانِ كَوْنٌ      عَلَيْهَا مَرَّ أَحْوَالٌ خَوَالِي

Jannatlar do‘zaxlar mavjud erurlar,

Ular uzra o‘tgan ko‘p o‘tmish yillar.

 

 - 61وَذُو الإِيْمَانِ لاَ يَبْقَى مُقِيمًا      بِسُوءِ الذَّنْبِ فِي دَارِ اشْتِعَالِ

Osiy mo‘min doimo qolmas abad hech,

Alangali diyordan chiqar erta kech.

 

 - 62لَقَدْ أَلْبَسْتُ لِلتَّوْحِيدِ نَظْمًا      بَدِيعَ الشَّكْلِ كَالسِّحْرِ الْحَلاَلِ

Kiygazdim tavhidga nazm naqshinkor,

Halol sehr kabi go‘zal betakror.

 

 - 63يُسَلِّي الْقَلْبَ كَالْبُشْرَى بِرَوْحٍ      وَيُحْيِي الرُّوحَ كَالْمَاءِ الزُّلاَلِ

Qalblarga zavq berar misli xushxabar,

Zilol suv yetgandek hayot jonlanar.

 

 - 64فَخُوضُوا فِيهِ حِفْظًا وَاعْتِقَادًا      تَنَالُوا جِنْسَ أَصْنَافِ الْمَنَالِ

So‘zlarin yod oling qilib e’tiqod,

Mukofotlaridan bo‘lasizlar shod.

 

 - 65وَكُونُوا عَوْنَ هَذَا الْعَبْدِ دَهْرًا      بِذِكْرِ الْخَيْرِ فِي حَالِ ابْتِهَالِ

Bu bandaga ko‘makda bo‘linglar mudom,

Ezgu duolar-la, yolvorgan har dam.

 

 - 66لَعَلَّ اللهَ يَعْفُوهُ بِفَضْلٍ      وَيُعْطِيهِ السَّعَادَةَ فِي الْمَآلِ

Shoyad, Alloh afv-la aylab inoyat,

Ato etsa oxiratda unga saodat.

 

 - 67وَإِنِّي الدَّهْرَ أَدْعُو كُنْهَ وُسْعِي      لِمَنْ بِالْخَيْرِ يَوْمًا قَدْ دَعَا لِي

Men duoda bardavom yetgancha kuchim,

Ezgu duo qilganga meni biror kun.