Termizda “Imom Termiziy ilmiy merosining islom sivilizatsiyasida tutgan o‘rni” mavzuiga bag‘ishlangan xalqaro ilmiy-amaliy anjuman bo‘lib o‘tmoqda.
Anjuman Qur’oni karim tilovati bilan boshlandi.
Prezident maslahatchisi Xayriddin Sultonov davlatimiz rahbarining konferensiya ishtirokchilariga yo‘llagan tabrigini o‘qib eshittirdi.
Prezidentimizning 2024 yil 15 avgustdagi “Imom Termiziy tavalludining 1200 yilligini keng nishonlash to‘g‘risida”gi qarori ijrosi doirasida tashkil etilgan nufuzli tadbir O‘zbekiston Respublikasi Din ishlari bo‘yicha qo‘mita, Surxondaryo viloyati hokimligi, O‘zbekiston musulmonlari idorasi, Tashqi ishlar vazirligi, Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi, Imom Termiziy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazi, O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi hamkorligida o‘tkazilmoqda.
Ikki kun davom etadigan tadbirda dunyoning o‘nga yaqin davlatidan din arboblari, nufuzli ta’lim muassasalari olimlari, muftiylar va taniqli ulamolar ishtirok etmoqda.
Anjumanning yalpi majlisida Imom Termiziy va termiziy allomalar ilmiy merosini keng jamoatchilikka yetkazishga qaratilgan targ‘ibot faoliyati va uslublarini zamon talablariga mos holda rivojlantirib borish, targ‘ibotning yangi metodlari va vositalaridan keng foydalanish yuzasidan tajriba almashiladi. Islom dini ravnaqiga, Islom sivilizatsiyasi rivojiga benazir hissa qo‘shgan Imom Termiziy va termiziy allomalarning olamshumul ahamiyatga molik diniy-ma’naviy merosini o‘rganishga bag‘ishlangan tadqiqotlar natijalari umumlashtirilib, ularning navbatdagi bosqichida dolzarblik kasb etayotgan vazifalar belgilab olinadi. Muqaddas islom dinining asl g‘oya va maqsadlarini xato talqin etib, ularni buzg‘unchi maqsadlarda sharhlash yo‘li bilan yoshlarning ongi va dunyoqarashini zaharlashga harakat qilayotgan oqimlarga qarshi islom ulamolari, diniy va ilmiy-tadqiqot tashkilotlari faoliyatini birlashtirishga, buyuk ajdodlarimizning ma’naviy merosini chuqur o‘rganish asosida yoshlar ongida sog‘lom dunyoqarashni shakllantirish, ularni azaliy qadriyatlarga sadoqat ruhida tarbiyalash masalalariga e’tibor qaratiladi.
Anjumanning shu’ba yig‘ilishlarida Termiz hadis maktabi, Imom Termiziy hayoti va ilmiy merosi, Imom Termiziyning hadis ilmi rivojida tutgan o‘rni, Imom Termiziyning “Sunani Termiziy” asarining o‘ziga xos jihatlari, Hakim Termiziyning hayoti va ilmiy merosi, Hakim Termiziyning hadis ilmida tutgan o‘rni, Termiziy allomalar ilmiy merosi va ularning hozirgi kundagi ahamiyati kabi ko‘plab mavzularda qiziqarli ma’ruzalar tinglanib, muhokama etiladi.
Tadbir yakunida Termiz davlat universitetida “Imom Termiziy ilmiy merosi: Anjuman taassurotlari va istiqbol rejalar” mavzuida ilmiy davra suhbati o‘tkaziladi.
Xalqaro anjuman ishtirokchilarining Termiz tumanidagi Hakim Termiziy, Sherobod tumanidagi Imom Termiziy majmualari va boshqa muqaddas qadamjolarni ziyorat qilishi ham rejalashtirilgan.
Xolmo‘min Mamatrayimov,
O‘zA muxbiri
Islom da’vati Makkada boshlangan davrlarda, Umayma binti Xalaf ibn As’ad ibn O’mir ibn Bayoza’ al-Xuzoiyya — iymon nurini qalbida tuygan ilk ayollardan biri edi. Uning qalbi iymonga ochiq, haqiqatni e’tirof qilishga tayyor edi. Turmush o‘rtog‘i – Xolid ibn Said ibn Os bir kecha ajib tush ko‘radi: o‘zini ulkan va dahshatli olov chetida turganini, otasi uni o‘sha olovga tashlayotganini ko‘radi, lekin Rasululloh sollallohu alayhi vasallam esa uni ushlab, olovdan qutqarayotgan ekan.
Uyg‘onib, bu tushni Abu Bakr roziyallohu anhuga aytdi. U kishi unga: “Bu yaxshilikning alomati. Sen Muhammad sollallohu alayhi vasallamga ergash, u seni jahannamdan qutqaradi”, dedilar. Xolid shunda Islomni qabul qildi va bu haqda rafiqasi Umaymaga aytdi. U ham, hech ikkillanmasdan, Islomni qabul qildi. Shu tariqa ular birinchi musulmon juftliklardan biriga aylandi.
Xolidning otasi uning musulmon bo‘lganini eshitgach, jahl qilib, uni chaqirtirdi. Uni haqoratladi, kaltakladi va uydan haydadi. “Men seni taom bilan ta’minlamayman!” dedi. Xolid esa qat’iyat bilan: “Agar siz bermasangiz, Robbim menga rizq beradi” – deb javob berdi. Shu zahoti uydan haydaldi va borib Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning yonida bo‘ldi.
Umayma turmush o‘rtog‘iga sodiqlik bilan yordamchi bo‘ldi. U zulm, qiyinchilik va kambag‘allikka sabr qildi. Sabr va imon uning qalbida mustahkam ildiz otgan edi.
Nihoyat, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam sahobalarga Habashistonga hijrat qilishni buyurganlarida, Xolid va Umayma ilk hijrat qilganlardan bo‘lishdi. Ular Habashistonda farzandli ham bo‘lishdi: o‘g‘illari – Said ibn Xolid va qizlari – Umma binti Xolid. Qizi keyinchalik “Ummu Xolid” nomi bilan mashhur bo‘ldi.
Ular Habashistonda o‘n yildan ziyod vaqt musofirlikda yashashdi. Keyinchalik Rasululloh sollallohu alayhi vasallam Amr ibn Umayyani yuborib, ularni ikki kema bilan qaytardilar. Ular Madinaga qaytib kelganida, Payg‘ambarimiz alayhissalom Xaybarni fath qilgan edilar. Ular Rasululloh sollallohu alayhi vasallam va musulmonlar bilan uchrashib, ajib shodlik va taskinga erishdilar.
Xolid ibn Said Umar ibn Xattob xalifaligi davrida hayot kechirdi va u “Marj as-Safar” jangida, hijriy 14 sanada shahid bo‘ldi. Bu xabarni eshitgan Umayma onamiz bu musibatiga sabr qildi, yuragi og‘riqda bo‘lsa ham, imoni bilan tasalli topdi. Chunki, Xolidni o‘ldirgan odam keyin Islomni qabul qilib: “Bu kim edi?. Undan osmonga chiqayotgan nurni ko‘rdim!” - degan edi.
Umayma binti Xalaf – sabrli, muhojir, mo‘min ayolning yuksak namunasidir. U umr yo‘ldoshini islom dinida qo‘llab-quvvatladi, hayotining quvonch va tashvishli lahzalarini birga o‘tkazdi va islom tarixida buyuk iz qoldirdi.
Ilyosxon AHMЕDOV
tayyorladi.
Mazkur maqola Abu Malik Muhammad bin Homid bin Abdulvahhobning
“Soliha ayollar haqida 150 qissa” nomli asaridan tarjima qilindi.