Sa’duddin Taftazoniyning “Sharh al-Aqoid an-Nasafiya” asarining akademik ilmiy-izohli tarjimasi hamda uning android va multimedia dasturlarini yaratish” mavzusidagi maqsadli ilmiy-amaliy loyiha muvaffaqiyatli yakunlandi.
O‘bekiston Respublikasi Prezidentining 2020 yil 11 iyuldagi “Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazini tashkil etish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qarori bilan 2020-2024 yillarda Imom Moturidiy va Moturidiylik ta’limotini o‘rganishni qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha “Yo‘l xaritasi”da “Sa’duddin Taftazoniyning “Sharh al-Aqoid an-Nasafiya” asarini o‘zbek tiliga ilmiy-izohli tarjima qilish” vazifasi belgilangan edi.
Shu munosabat bilan O‘zbekiston musulmonlari idorasi tomonidan tuzilgan loyiha a’zolari Abu Rayhon Beruniy nomidagi Sharqshunoslik instituti, Diniy idora, O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi va Toshkent islom instituti qo‘lyozma fondlarida saqlanayotgan “Sharh al-Aqoid an-Nasafiya” asarining qo‘lyozma nusxalarining o‘ziga xos xususiyatlari, muallif va uning yashagan davri, asar tarkibi va mazmuni chuqur o‘rganildi.
Tadqiqotni amalga oshirishda jahon islomshunoslik va manbashunoslik kabi yo‘nalishlarida qo‘llanilgan nazariy asoslar va ilmiy usullardan foydalangan holda, tarixiylik, xolislik va qiyosiy tahlil tamoyillariga amal qilindi.
Quyida mazkur loyiha doirasida uch yil davomida erishilgan muhim natija va ilmiy yangiliklarni keltirib o‘tamiz:
Muxtasar qilib aytganda, loyiha doirasida 7 ta ilmiy-ommabop kitob va risolalar, 2 ta android va multimediya dasturi tayyorlandi. Xorijdagi nufuzli jurnallarda 21 ta, yurtimizdagi ilmiy (OAK) nashrlarda 31 ta, respublika anjumanlari materiallarida 19 ta jami 71 ta ilmiy maqola va tezislar chop etildi.
Mazkur loyihaning ilmiy natijalari, nashr etilgan kitob va maqolalardagi materiallardan tegishli yo‘nalishdagi ilmiy tadqiqotlarda, Oliy va o‘rta-maxsus islom ta’lim dargohlarida o‘qitiladigan maxsus o‘quv-kurslar, darslik va o‘quv qo‘llanmalar tayyorlash va targ‘ibot-tashviqot ishlarini olib borishda foydalanish mumkin.
Umuman olganda “Sharh al-Aqoid an-Nasafiya” asarini o‘zbek tiliga ilmiy-izohli tarjima qilish katta ahamiyatga ega bo‘lib, xalqimiz, ayniqsa, yoshlarimizni insoniy fazilatlar sohibi etib tarbiyalash, ularni ajdodlarga munosib avlodlar voyaga yetishi va turli yot g‘oyalarga qarshi raddiyalar berish ko‘nikmasi shakllanishida muhim manba bo‘lib xizmat qilishi, shubhasiz.
Homidjon domla ISHMATBЕKOV,
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
raisining birinchi o‘rinbosari
MUAMMO
Olimlarning fikricha adovat yoki kek saqlab yurish inson salomatligi uchun zararli bo‘lib, yurak-qon tomir va immun tizimining buzilishiga, bosh hamda bo‘g‘imlar og‘rig‘iga olib keladi. Bundan tashqari insonda depressiya, xavotir, jizzakilik kabi muammolarni keltirib chiqarar ekan.
TADQIQOT
Doktor Maykl Berri o‘zining “Saratonni davolash” nomli kitobida bunday yozadi: “Darhaqiqat, kechirimli va saxovatli bo‘lish inson salomatligiga ijobiy ta’sir qiladi. Ilmiy tadqiqotlarda, asabiy taranglik, gina-adovat saqlashlik ovqat hazm qilish va qon aylanish tizimiga salbiy qilishi va bu – saraton kasalligini keltirib chiqarishi aniqlangan”.
NIMA QILISH KЕRAK?
Psixologlar bunday holatdan chiqib ketishning yo‘li inson kechirimli bo‘lishga harakat qilishi kerakligini ta’kidlashadi. Kechirimli bo‘lish insonlar o‘rtasidagi yaxshi munosabatlarni ta’minlashga hamda uni mustahkamlashga ko‘mak beradi.
Ammo ayrimlar kechirimli bo‘lish qo‘lidan kelmasligidan shikoyat qiladi. To‘g‘ri, kechirimli bo‘lish ancha qiyin ish bo‘lsada, ammo uni o‘zlashtirish mumkin.
Kechirimlik insonga ruhiy yengillik beradi, bandani ich-ichidan kemirayotgan illatlar: xafagarchilik, nafrat, adovatga barxam berishga yordam beradi. Shuning uchun kechirimli bo‘lishga harakat qilish inson salomatligi uchun nihoyatda foydalidir.
BIR OYAT
Alloh taolo bunday marhamat qiladi: “Yaxshilik bilan yomonlik barobar bo‘lmas. Sen yaxshilik bo‘lgan narsa ila daf’ qil. Ko‘ribsanki, sen bilan orasida adovati bor kimsa xuddi sodiq do‘stdek bo‘lur. Unga faqat sabr qilganlargina erishur. Unga faqat ulug‘ nasiba egasi bo‘lganlargina erishur” (Fussilat surasi, 34-35-oyatlar).
Demak, yomonlik qilgan insonga yaxshilik bilan javob qaytarish sabrli va oliyjanob mo‘minlarning xulqi ekan.
HADIS
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam aytadilar: “Qiyomat bo‘lganida nido qiluvchi: “Insonlarni kechiruvchi kishilar qani? Robbingiz huzuriga keling va ajringizni oling”, deb nido qiladi.
XULOSA
Demak, baqirib yoki jizzakilik qilib, asabiylashgan inson bu bilan qarshisidagi odamga zulm o‘tkazayotganini emas, eng avvalo o‘z salomatligiga putur yetkazayotganini unutmasin! Bu go‘yoki zahar ichgan odam uning ta’siri boshqa insonga yetishini kutishga o‘xshaydi...
Davron NURMUHAMMAD