Bismillahir Rohmanir Rohiym
Daraxtlar har xil bo‘ladi. Soya beradigan daraxtning soyasidan, mevali daraxtning mevasidan iste’foda etamiz. Umuman aytganda, daraxtlar Alloh taoloning bizga bergan ne’matlaridandir.
Bu dunyoda inson saxiylik daraxtining shoxidan ushlasa, u shox uni jannatga yo‘llaydi. Ammo inson baxillik daraxtining shoxini ushlasa, u shox uni do‘zaxga eltadi. Bu haqda janob Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam bunday deganlar: “Saxiylik jannatdagi bir daraxtdir, uning shoxlari dunyoga tushib turadi. Kim uning birorta shoxini tutsa, u shox uni jannatga yo‘llaydi. Baxillik ham do‘zaxdagi bir daraxtdir. Uning shoxlari dunyoga tushib turadi. Kimki uning shoxidan tutsa, u shox uni do‘zaxga eltadi”.
Shu sababli bu dunyoda insonning qismati uning qaysi daraxtning shoxini ushlashiga bog‘liq. Agar inson hayotlik davrida saxiy daraxtining shoxlaridan ushlasa, u ikki dunyo yaxshiligini ushlagan bo‘ladi. Allohning roziligida saxiy kishi chin ko‘ngildan yarimta xurmoni bo‘lsa ham muhtojlarga bersa, uning bu himmati katta ajru-savoblarga sabab bo‘ladi. Bu haqda shoir bunday yozadi:
Och qolgan go‘dakka saxovatli zot,
Yarimta xurmoni dildan ilindi,
Bilgilki, bu himmat shu zum, shu zahot,
Bus-butun savob deb qabul qilindi.
Mabodo inson baxillik daraxtining shoxlaridan ushlasa, u dunyo va oxirat yaxshiligidan bebahra qoladi. Shuning uchun ham xalqimiz bekorga “Baxilning bog‘i ko‘karmas” deb bekorga aytmaydi.
Alloh taolo barchamizni baxillik daraxt shoxlaridan ushlashdan asrab, saxiylik daraxtining shoxlaridan ushlashni nasib etsin!
Alloh taolo barchamizni ikki dunyo saodatiga yetkarsin!
TII Modul ta’lim tizimi talabasi,
O‘MIning Qashqadaryo viloyati
vakilligi xodimi Ruhiddin Akbarov
Cavol: Hozirgi kunda “taqsit savdosi” haqida ko‘p eshitib qolyapmiz. U qanday savdo?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. “Taqsit” savdosi deb savdo molini xaridorga darhol topshirib, bahosini bo‘lib to‘lashga kelishgan holda nasiya qilib sotishga aytiladi. Bunda masalan bir kishi mashinani 10 oyga, har oyda 1000 dan, jami 10 000 ga kelishgan holda sotib oladi.
Bu savdoda sotuvchi xaridorga turli takliflarni kiritganda, masalan, “3 oyga narxi 8000 bo‘ladi, 6 oyga 9000 bo‘ladi, 10 oyga 10 000 bo‘ladi” deganda ikki tomon ham muddat va narxni aniq qilib olishlari kerak bo‘ladi.
Agar xaridor va’da qilgan to‘lovlarini to‘lay olmasa, qarzga ustama qo‘shish mumkin emas, garchi uni oldindan shart qilingan bo‘lsa ham.
O‘ziga to‘q (imkoniyati bor) xaridor ado qilishi kerak bo‘lgan qarzni vaqti kelganda to‘lamasligi shar’an nojoizdir. Bu sotuvchiga zulm qilish, ya’ni katta gunoh bo‘ladi.
Taqsit savdosida sotuvchi xaridorning qarzi muqobilida garov talab qilish haqqiga ega. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.