Shu yil 6 noyabr kuni Imom Buxoriy nomidagi Toshkent islom institutida "Dolzarb aqidaviy va zamonaviy fiqhiy masalalar" mavzusida respublika ilmiy-amaliy anjuman bo‘lib o‘tdi.
Ilmiy-amaliy konferensiyada O‘zbekiston musulmonlari idorasi, Din ishlari bo‘yicha qo‘mita, O‘zbekistondagi Islom sivilizatsiyasi, O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi mutasaddi vakillari, Fatvo markazi va Imom Moturidiy xalqaro ilmiy-tadqiqot markazining ilmiy xodimlari, oliy va o‘rta maxsus islom ta’lim muassasalarining professor-o‘qituvchilari, yosh olimlar va tadqiqotchilar ishtirok etdi.
Qur’oni karim tilovati va xayrli duolar bilan boshlangan tadbirni Toshkent islom instituti O‘quv ishlari bo‘yicha prorektori Jahongir Ro‘ziyev olib bordi.
Dastlab O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi o‘rinbosari, Toshkent islom instituti rektori, professor Muhammadolim Muhammadsiddiqov tadbirni tabrik so‘zi bilan ochib, keyingi paytda dinimizga oid turli aqidaviy va fiqhiy ixtiloflar yuzaga chiqayotgani, yoshlarni yot g‘oyalardan asrash zarurati, olim va tadqiqotchilarning faoliyatini jadallashtirish anjumanning asosiy maqsadlaridan ekanini qayd etdi.
Shundan so‘ng O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisining birinchi o‘rinbosari Homidjon domla Ishmatbekov e’tiborli olim va tadqiqotchilarni birlashtirgan anjuman bilan ishtirokchilarni qutlab, bugungi glaballashuv davrida qadriyat va madaniyatlar birlashib ketayotgani, shu bois ulamolar dinimiz sofligini asrashga jiddu jahd qilishlari lozimligini ta’kidlash barobarida zamonaviy dunyoda fatvo berish masalasida ilmiy ma’ruza qildi.
Shuningdek, so‘zga chiqqan O‘zbekiston musulmonlari idorasi Faxriylar kengashi raisi Shayx Abdulaziz Mansur, O‘zbekiston xalqaro islom akademiyasi rektori Uyg‘un domla G‘afurov anjuman ishiga muvaffaqiyat tilash asnosida uning mavzusi naqadar dolzarbligi, xalqaro va respublika anjumanlarini faol o‘tkazib kelayotgan Toshkent islom institutining ilmiy salohiyati tobora ortib borayotganini bayon etishdi.
Ilmiy-amaliy anjuman davomida olim va tadqiqotchilar “Kalom ilmi va aqidaviy masalalarga oid zamonaviy ilmiy tadqiqotlardagi yondashuvlar”, “Sog‘lom e’tiqodning jamiyat taraqqiyotidagi o‘rni”, “Aqidaga oid oyat va hadislarni to‘g‘ri talqin qilishning ahamiyati”, “Ahli sunna val jamoa ulamolarining adashgan oqimlarga raddiyalari”, “Moturidiya ta’limotining asoslari va xususiyatlari”, Zamonaviy fiqhiy masalalar bo‘yicha fatvolar va ularning tahlili” kabi mavzular bo‘yicha ma’ruza qilish bilan birga ayni masalalarning yechimi borasida o‘z fikr-mulohazalarini bildirishdi.
Anjuman yakunida bugungi kundagi dolzarb aqidaviy va zamonaviy fiqhiy masalalarga oid muammolarni tahlil etish barobarida ularning yechimi bo‘yicha tavsiyalar ishlab chiqildi.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Matbuot xizmati
Ota-onalar o‘g‘illariga Muhammad deb ism qo‘yishni afzal ko‘radilar. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning muborak ismlari sahobalar davridan boshlab hozirgacha U zot alayhissalomga muhabbat yuzasidan farzandlarga qo‘yib kelinadi. Qolaversa, bir qancha hadisi shariflarda, ulamolarning so‘zlarida bu muborak ismni farzandlarga qo‘yish tavsiya qilingan va maqtalgan. Jumladan Imom Buxoriy Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilgan hadisda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Ismimni qo‘yinglar, ammo kunyam bilan kunyalanmanglar”, deganlar.
Imom Molik raziyallohu anhu aytadilar: “Madina ahli shunday der edi: “Muhammad ismli kishisi bor hech bir oila yo‘qki, unga ko‘plab yaxshiliklar berilmagan bo‘lsa”.
Ammo, “qasamki, kimki sening isming Muhammad bilan atalsa, hech qachon do‘zax o‘ti unga tegmaydi”, “Qiyomat kuni, ey ismi Muhammad bo‘lgan banda, jannatga kirish uchun o‘rningda tur, deb nido qilinadi” kabi uydirma hadislar ko‘plab uchraydi. Mazkur muborak ismga oid bir qancha uydirma hadislar kitoblarga kirib qolganini ulamolar aniqlagan va musulmonlarni ogoh etish uchun uydirma hadislarga oid yozgan kitoblariga kiritganlar.
Muhammad ismi do‘zaxdan asrashi, qiyomatda foyda berishi kabi fazilatlar bayon qilingan yuqorida zikr etilgan hadislar haqida Imom Shomiy asarida bunday degan: “Muhammad ismi bandaga foyda keltirishi haqida bironta sahih hadis yo‘q”.
Bakr Abu Zayd aytadilar: “Rasululloh sollallohu alayhi vasallamdan Muhammad yoki Ahmad ismli kishini maqtagani yoki birovni bu ikki ism bilan chaqirishni man qilgani haqidagi har qanday hadis sahih emas” (“Tasmiyatul mavlud”, 17-bet).
Yana bir muhim jihat, bu ism sharafli ismlardan, ammo ism insonga odamlar orasida afzallik bermaydi. Agar bu ismni biror insonga qo‘yilsa, o‘sha insonning ismi hisoblanadi. Bu insonni chaqirilsa yoki ismi aytilsa, unga salovat aytish kabi Rasululloh sallallohu alayhi vasallamga oid hukmlar qilinmaydi.
Asosiy va muhim jihat Muhammad deb nomlanish emas, balki U zotga ergashish ekanligini ulamolar ta’kidlaganlar. Insonga solih amallari va Allohdan qo‘rqishi dunyo va oxiratda foyda beradi.
Po‘latxon Kattayev,
TII Hadis va Islom tarixi fanlari kafedrasi
katta o‘qituvchisi.