Bismillahir Rohmanir Rohiym
Cavol: Men bir paytlar o‘zim bilib yoki bilmagan holda boshqalarni haqlarini yeb qo‘yganman. Hozir ularni topishni ham ilojisi yo‘q. Chunki ularni tanimayman ham. Bu ishim noto‘g‘riligini endi anglab yetdim. Ularni qanday qilib rozi qilsam bo‘ladi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohim. Birovlarning haqqini nohaqdan olgan kishi tavba qilmog‘i lozim bo‘ladi. Tavbasi o‘sha haqlarni o‘z egalarini topib berib, uni rozi qilish, qilgan gunohi uchun istig‘for aytishi bilan bo‘ladi. Haqdorni rozi qilmasa, tavbasi haqiqiy hisoblanmaydi. Hadisi shariflarda dunyoning o‘zida haqdorlarning haqqini ado qilib qo‘yishi borasida ko‘p marta ogohlantirilgan.
Abu Hurayra roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday dedilar: “Kim birovning sha’niga yoki biror narsasiga zulm qilgan bo‘lsa, uni bugun – dinor ham, dirham ham bo‘lmay qolishidan oldin – rozi qilib olsin. Agar solih amali bo‘lsa, undan qilgan zulmi miqdorida olinadi; yaxshiliklari bo‘lmasa, haq egasining yomonliklaridan olinib, bunga yuklatiladi” (Imom Buxoriy rivoyati).
Zimmadagi haqlarni avvalo egasi qidiriladi. Hozirgi kunda egasini topishning turli va qulay usullari bor. Topilgach, egalariga beriladi. Agar vafot etgan bo‘lsa, merosxo‘rlariga beriladi.
Agar haqdorni topishning iloji bo‘lmasa, uning nomidan kambag‘allarga sadaqa qilinadi. Ana shundan keyin egasi topilib qolsa, uning nomidan sadaqa qilib yuborganini aytadi. Haq egasi shunga rozi bo‘lsa, ish shu bilan bitadi. Agar haqini talab qilsa, haqini beradi va sadaqaning savobi o‘ziga bo‘ladi. “Tabyinul haqoiq” kitobida bunday deyilgan:
“(Olingan) narsalarning egasini bilsa, ularga qaytarib beradi. Bilmasa, sadaqa qilib yuboradi. Chunki nopok yo‘l bilan topilgan mablag‘ni egasini topishning iloji bo‘lmasa, sadaqa qilinadi”. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi
Yig‘ilishda Kengash a’zolari, Ishchi guruh rahbarlari va yetakchi olimlar – O‘zRFA vitse-prezidenti, Abu Rayhon Beruniy nomidagi Sharqshunoslik instituti direktori, professor Bahrom Abduhalimov, tarix fanlari doktori, professor Jannat Ismoilova, O‘zbekiston tasviriy san’ati akademigi Akbar Hakimov hamda markaz rahbariyati va xodimlari ishtirok etdi.
Yig‘ilishda markaz ekspozitsiyasining 6 asosiy yo‘nalishi bo‘yicha amalga oshirilayotgan ishlar muhokama qilindi. Jumladan:
Shu bilan birga, xorijiy muzeylarda saqlanayotgan va O‘zbekistonga daxldor bo‘lgan 350 ga yaqin eksponat ko‘rib chiqildi va ularni tanlab olish ishlari boshlab yuborildi.
Markaz rahbari Firdavs Abduxoliqov o‘z chiqishida bunday ta’kidladi:
— Hurmatli Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev tashabbusi bilan barpo etilayotgan ushbu markaz ekspozitsiyasini boyitish maqsadida xorij muzeylari va kutubxonalarida saqlanayotgan yurtimizga oid artefaktlarni olib kelish bo‘yicha ishlar olib borilmoqda. Bir qator eksponatlar markazning ochilish marosimiga tayyor holatda bo‘ladi. Shuningdek, respublikadagi muzeylar ham 20 tadan eng noyob eksponat taqdim etishi rejalashtirilgan.
Yig‘ilishda "Islomdan avvalgi davr" ekspozitsiyasi bo‘yicha olib borilayotgan ishlar haqida ekspozitsiya koordinatori Anvar Matniyazov ma’lumot berdi:
— Bu ekspozitsiyaga vaqt devori orqali kiriladi. U 6 ta sektordan iborat bo‘lib, Baqtriyadan boshlanadi. Turkiyalik dizaynerlar bilan hamkorlikda ish olib borilyapti. Mulyajlar, faksimilelar va qo‘lyozmalar bo‘yicha kelishuvlarga erishilgan. Shuningdek, yurtimizdagi 60 ta tarixiy qal’a o‘lchamlari to‘planib, sistemalashtirildi.
Qadimgi Xorazm, So‘g‘d, Choch sivilizatsiyalariga oid tasviriy san’at, haykalchalar, tangalar va uy-ro‘zg‘or buyumlari xalqaro ko‘rgazmada namoyish etilishi rejalashtirilmoqda.
Vaqt devori kompozitsiyasida sharq miniatyuralari ham taqdim qilindi. Bu kompozitsiya turli davrlardagi siyosiy va ijtimoiy voqealarni badiiy tasvirlar orqali namoyon etadi:
O‘zbekiston xalq rassomi Bahodir Jalolov rahbarligidagi ijodiy guruh ushbu yo‘nalishda faoliyat yuritmoqda.
Yig‘ilish yakunida O‘zbekiston Kinematografiya agentligi tomonidan tayyorlangan olimlar hayoti va merosiga bag‘ishlangan videoroliklar namoyish etildi. Ilmiy kengash a’zolari ushbu videomateriallar mazmunan va vizual jihatdan zamonaviy talablarga mos bo‘lishi zarurligini ta’kidlashdi.
cisc.uz