Sizning ko‘nglingizga “Hazrat Hizr alayhissalom kim?” degan savol kelganmi?
U payg‘ambarmi yoki valiymi yoki olimmi?
U nima uchun Muso alayhissalomdan ko‘proq bilim, hikmat va rahm-shafqat sohibidir?
Nega Alloh taolo faqat Muso alayhissalomni Hazrat Hizr alayhissalom bilan uchrashish uchun tayinlagan?
Mazkur hikoya boshqalardan farq qiladi, chunki u ilm borasida mutlaqo o‘zgacha hikmatni ochib beradi.
Bu ilm – bu dunyodagi sabablar va payg‘ambarlarga berilgan vahiyga asoslangan ilm emas. Bu Allohning oliy taqdiri bilan bog‘liq bo‘lgan bir ilm, ko‘zdan yopiq, pinhona. Bu hikoya inson qalbidagi eng murakkab savollarga javob beradi: Alloh taolo nega yomonlik, qashshoqlik, azob-uqubat, urushayotgan janglar va kasalliklarni yaratdi? Nega bolalar vafot etadi? Taqdir qanday ishlaydi?
Ba’zilar Hazrat Hizrni “suhbatda gapiruvchi taqdir” deb atashadi va u bizga rahmat va ilmdan iborat bo‘lgan taqdirning vazifalarini ko‘rsatib beradi: “Bas, bandalarimizdan bir bandani topdilar. Biz unga O‘z dargohimizdan rahmat va O‘z tarafimizdan ilm o‘rgatgan edik” (Kahf surasi, 65-oyat).
Muso alayhissalom rahmat va ilmga ega bo‘lgan bu bandadan “Men sizdan o‘rganaymi?” deb so‘raydi. Hazrat Hizr: “Sen men bilan birga bo‘lishga sabr qila olmaysan”, deya javob beradi. Chunki inson aqli uchun Allohning taqdirini tushunish og‘irdir. Ammo Muso alayhissalom: “Albatta, sabr qilaman va sizga bo‘ysinaman”, deb va’da beradi.
Ikkovi bir qayiqqa chiqadi va Hazrat Hizr uni teshib yuboradi. Muso alayhissalom: “Sen qayiqni teshib, uni g‘arq qilmoqchimisan? Sen nozik ish qilding!” deydi. Bunga Hazrat Hizr: “Sen men bilan sabr qila olmaysan”, deb eslatadi. Bu yerda Allohning taqdirini tushunish inson aqli uchun og‘irligini ko‘ramiz.
Keyin Hazrat Hizr bir bolani o‘ldiradi. Bu gal Muso alayhissalom qattiq g‘azablanib: “Sen begunoh bolani o‘ldirding, bu ayanchli ish!” deya e’tiroz qiladi. Bunga Hazrat Hizr yana eslatadi: “Sen sabr qila olmaysan”.
So‘ng ular bir shaharga kelib, Hazrat Hizr yetimlarning devorini tiklaydi. Muso alayhissalom yana sabr qilolmaydi va so‘z ochadi. Shunda Hazrat Xizr “Bu bizning ajralishimiz” deb hikmat sirini tushuntirishni boshlaydi.
Bu hikoya bizga uch turdagi taqdirni anglatadi:
1. Birinchisi – siz yomonlik deb bilgan narsa yaxshi natijalar keltirishi mumkin.
2. Ikkinchisi – yomonlikka o‘xshagan voqealarning foydasi, lekin bu dunyoda sirligicha qoladi.
3. Uchinchisi – yomonlikdan himoya qilinadigan taqdir bo‘lib, Allohning lutfi bilan sizdan yashirinadi.
Hazrat Xizr aytganidek: “Sen Allohning taqdirini tushuna olmaysan. Shuning uchun har qanday vaziyatda sabr qil. Agar siz Allohga ishonchli bo‘lsangiz, har bir voqeada xayr bor”.
Allohning rahmati barchaga bo‘lsin!
Homidjon domla ISHMATBЕKOV
2025 yil 10 iyul kuni Qur’oni Karim xodimi, ustoz, shayx Alijon qori Fayzulloh Maxdum boshchiligida «Qur’on va tajvidni o‘rgatish» bo‘limi xodimlari O‘zbekiston musulmonlari idorasi kutubxonasiga tashrif buyurishdi.
Ma’lumki, kutubxonada turli mavzudagi nodir qo‘lyozma asarlar, Qur’oni Karim qo‘lyozma nusxalarining namunalari saqlanadi. Mana shunday nodir manbalardan biri Hazrati Usmon mus'hafi hisoblanadi. Qur’oni Karimning ushbu noyob va qadimiy qo‘lyozma nusxasi tadqiqotchilar va keng jamoatchilikning doimiy e’tiborida bo‘lib kelgan.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev rahbarligida 2023 yil 22 dekabr kuni o‘tkazilgan Respublika ma’naviyat va ma’rifat kengashining kengaytirilgan yig‘ilishida muzeylar faoliyatini takomillashtirish bo‘yicha yetti yillik dastur qabul qilinishi e’lon qilindi. Ushbu yig‘ilish davomida berilgan topshiriqlar bo‘yicha 50-son Bayonnomaning 47-bandida Muqaddas kitob – Usmon Qur’oni sahifalarining konservatsiya va restavratsiya qilinishini ta’minlash belgilangan. Mazkur dasturni amalga oshirish maqsadida O‘zbekiston Madaniyat va san’atni rivojlantirish jamg‘armasi qo‘llab quvvatlovi ostida xorijlik mutaxassislar, jumladan, Kembrij universitetidan Kristine Rose, fransiyalik restavratorlar Aksell Deleau va Koraliye Barbe, Istanbul qo‘lyozmalar ustaxonasi va arxiv bo‘limi mudiri Nil Baydar Usmon mus'hafini bosqichma-bosqich ta’mirlash rejasini ishlab chiqib, kelgusida muhofaza qilish bo‘yicha tavsiyalarni berdilar. Jumladan, «yengil restavratsiya ishlari»ni amalga oshirishdan avval Hazrati Usmon Qur’oni sahifalarini skaner qilish va matnini kodikologik tadqiq qilish bo‘yicha yo‘nalishlar belgilab olindi.
Ushbu xayrli ishlarning davomi sifatida O‘zbekiston musulmonlari idorasi kutubxonasida Hazrati Usmon Mus'hafi matnini kodikologik tadqiq qilish bo‘yicha muhim yig‘ilish bo‘lib o‘tdi. Unda «Qur’on va tajvidni o‘rgatish» bo‘limi mudiri shayx Alijon qori Fayzulloh va Kutubxona mudiri Kamoliddin Mahkamov boshchiligida bo‘lim xodimlari ishtirok etishdi. Yig‘ilishda «Mo‘yi muborak» madrasa-muzeyida saqlanayotgan Hazrati Usmon Mus'hafining tarixi va bugungi kundagi ahamiyati haqida so‘z yuritilib, uni kelajak avlodlar asrab-avaylashga xizmat qiladigan muhim masalalar muhokama qilindi. Jumladan, Hazrati Usmon Qur’oni sahifalari va fondda saqlanayotgan 1905 yilda Sankt-Peterburgda olingan nusxasini kodikologik tadqiq qilish bo‘yicha taklif va mulohazalar bildirilib, kelgusida qilinadigan ishlar rejalashtirildi.
AlQuranuz