Sayt test holatida ishlamoqda!
20 Iyun, 2025   |   24 Zulhijja, 1446

Toshkent shahri
Tong
03:04
Quyosh
04:50
Peshin
12:30
Asr
17:40
Shom
20:03
Xufton
21:41
Bismillah
20 Iyun, 2025, 24 Zulhijja, 1446
Maqolalar

Kuygan non

12.11.2024   3207   2 min.
Kuygan non

Bismillahir Rohmanir Rohiym

Bir yigit aytadi: "Kechki vaqt otam ishdan kelgach, onam dasturxonga taom tortti. Dasturxonga qo‘yilgan non bir oz kuygan edi... Otam taomni yer ekan, nonning kuyganiga parvo qilmas, aksincha onamga tabassum bilan boqar edi. Keyin mendan institutimda nimalar bo‘lgani haqida so‘radi. Men otamga qanday javob qaytarganimni eslay olmayman, ammo otamning kuygan nonni ovqatga botirib huzur bilan yeyayotganini eslayman. Ovqatlanib bo‘lgach men darslarimni tayyorlash uchun turganimda, onam otamdan nonni kuydirib qo‘ygani uchun uzr so‘radi.

Otam esa onamni yupatib: "Azizam, hecham hijolat bo‘lma, ba’zida meni kuygan non yegim kelib qoladi, bugun shunday bo‘ldi", dedi. Yotog‘imga kirishdan oldin otamga "xayrli tun" tilar ekanman, undan rostdan ham kuygan non yeyishni yoqtirasizmi, deb so‘radim. Otam menga tabassum ila shunday javob berdi: "O‘g‘lim, onang bugun qattiq charchagan va uy yumushlaridan toliqqan. Bilib qo‘y, ozgina kuygan non yegan bilan hech nima bo‘lmaydi. Hammamizda ham kamchilik bor, bu dunyoda hech bir odam mukammal emas. Biz ba’zi narsalarda kamchiliklarni qabul qilishni, boshqalarning nuqsonlarini tan olishni o‘rganishimiz kerak. Bu munosabatlarni mustahkam va uzoq davom etishiga olib boradigan eng muhim omillardan biridir.

Bir oz kuygan non tufayli qalbni sindirmaslik kerak. Odamlar bir-birlarini kechirishga va bir-birlarining kamchiliklarini ko‘rmaganga olishga, bunday may-chuyda narsalarga e’tibor bermaslikka o‘rganishlari lozim. Davomiy tanqid har qanday yaxshi narsani ham yomonga aylantiradi! Agar daraxt doimo shamolning bosimida qolsa, u barglarini ham, mevalarini ham to‘kib yuboradi. Xuddi shu kabi, odam ham doimiy tanqid ostida qolsa salbiy xususiyatga ega bo‘lib qoladi. Shunday ekan, sizlar ham bir-biringizning yaxshi sifatlaringizni aytib maqtang va xatolarni kechiring. Chunki go‘zal so‘zlar go‘yo kalitdek bo‘ladi, ular og‘izlarni yopadi va qalblarni ochadi".
 

Homidjon domla ISHMATBЕKOV

Maqolalar
Boshqa maqolalar

Chatgpt dan diniy savollarga javob olish

13.06.2025   10142   2 min.
Chatgpt dan diniy savollarga javob olish

Savol: Chatgpt (sun’iy intellekt) orqali diniy savollarimizga javob olsak bo‘ladimi, shu javoblarga  amal qilsak bo‘ladimi? 

Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Yo‘q, bu joiz emas. To‘g‘ri, Chatgpt platformasi ayrim sohalarda insonlarga foyda bermoqda. Ammo diniy savollarga to‘g‘ri javob berishga ojizlik qiladi. Chunki u ham inson omili tomonidan ishlab chiqilgan bir mahsulot. Qolaversa, ba’zan savollarga taxminiy javoblar, hatto bu masala falon kitobda bor deb, arabiy iboralar ham berishi mumkin. Lekin u keltirgan iboralar na u aytgan kitobda va na boshqa fiqhiy manbalarda uchramaydi. Shu bois shar’iy masalalarga ahli ilm, mutaxassislarga murojaat qilish orqali yechim topish darkor. Alloh taolo oyati karimada bunday marhamat qilgan:


فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ

“Agar bilmaydigan bo‘lsangiz, zikr ahlidan so‘rangiz!” (Anbiyo surasi, 7-oyat).

Musulmon odam biror narsani bilmay qolsa, uni biladigan kishidan, o‘sha sohaning «zikr ahli»dan o‘rganishi lozim bo‘ladi. Shunday ekan, e’tiqod va dinu-diyonatga tegishli narsalarni ham shu sohaning bilimdonlaridan so‘rash talab etiladi. Buyuk tobeiy Ibn Sirin rahimahulloh bunday deganlar:


 ‌إن ‌هذا ‌العلم ‌دين فانظروا عمن تأخذون دينكم. رواه مسلم

“Albatta, bu ilm dindir. Bas, diningizni kimdan olayotganingizga qaranglar” (Imom Muslim rivoyati).
Mazkur iboraning sharhida Mulla Ali Qori rahimahulloh bunday deganlar:
“Bu ilm” so‘zidan murod Rasululloh sollallohu alayhi vasallam ummatga olib kelgan Qur’oni karim va hadisi sharifdan iborat bo‘lgan ta’limotdir. Uni ishonchli va adolatli zotlardan olmoqdamisiz yoki yo‘q, shunga nazar solinglar, ya’ni qayerdan, kimdan ilm olayotgangizni aniq bilinglar”. (“Mirqotul mafotih” kitobi). Vallohu a’lam.

O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.