Abdulloh ibn Mas’ud rivoyat qiladilar: “Rasululloh sallallohu alayhi vasallam bizga qarata: “Men vafot qilganimdan keyin asara, ya’ni mol-dunyo to‘plab manmanlik qilmoqning hamda o‘zlaringiz nafratlanadigan boshqa ishlarning guvohi bo‘lasizlar”, dedilar. Sahobalar: "Yo Rasululloh, bizga nima deb amr qilasiz?". U zot alayhissalom: “Amirlaringizning farmoyishlariga itoat eting va Alloh taolo oldidagi burchingizni bajo keltiring!” dedilar (Imom Buxoriy rivoyati).

Hadisning umumiy ma’nosi:
Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bizga qarata: “Men vafot qilganimdan keyin asaraning hamda o‘zlaringiz nafratlanadigan boshqa ishlarning guvohi bo‘lasizlar”, dedilar.
Mol-dunyo fitnasi ham boshqa fitnalar kabi juda xatarli bo‘lib, o‘z sohibini turli balolarga va oxiratda alamli azobga mubtalo etuvchidir. Shuning uchun Rasuli akram sollallohu alayhi vasallam sahobalarini hamda butun ummatni fitnalardan ogoh bo‘lishga chaqirib, zamonlar kelib mol-dunyo bilan fitnalangan manman, mutakabbir kishilarni va Islom diniga nomuvofiq ishlarga guvohi bo‘lishlarini bashorat qildilar.
Sahobalar: "Yo Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bizga nima deb amr qilasiz?" dedilar. Sahobalarning odatlaridan biri dunyo va oxirat ishlarini barchasini Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bilan maslahatlashib bajarish bo‘lgan. Shuning uchun sahobalar o‘z odatlariga binoan, vaqti kelib ana shunday fitnalarga duch bo‘lganda musulmon kishilar qanday yo‘l tutishsalar najot topishlari mumkinligini so‘radilar. U zot alayhissalom: “Amirlaringizning farmoyishlariga itoat etinglar va Alloh taolo oldidagi burchingizni bajo keltiringlar!”.

Rasululloh sollallohu alayhi vasallam musulmonlar jamiyati orasida turli fitnalar boshlanganda ummat uchun eng to‘g‘ri yo‘l – yurt rahbariga, hokimlarga itoat etish, farmonlarini bajarishga buyurdilar. Chunki bunday vaqtda qanday qilib bo‘lsa ham mamlakatda fuqarolarga tinchlikni ta’minlab berish va fuqarolarning farovon hayot kechirishi uchun boshqalarga nisbatan juda qattiq qayg‘uradigan, mana shunga intilib yashaydigan inson faqat yurt rahbari bo‘lar ekan. Shuning uchun turli fitnalarning oldini olishda musulmonlar suyanadigan eng ishonchli kishi faqat yurt rahbari bo‘lishi mumkin. Shu bilan birga musulmon kishi o‘z zimmasidagi Alloh taoloning haqlarini, farz ibodatlarni bajarishi lozim ekanligini uqtirdilarki, boshqa manbalarda keltirilishicha Rasululoh sollallohu alayhi vasallam: “Fitna va qatl ko‘paygandagi ibodat xuddi menga hijrat qilgan kabidir”, deb o‘sha vaqtdagi ibodatning savobini Rasulga bo‘lgan muhabbat va hijratga tenglashtirgan ekanlar.

Fitnalar boshlanganda musulmon kishining bu ikki narsa – itoat va ibodatga chorlanishini buyuk hikmati bordir. Inson yurt rahbariga itoat qilish bilan jismi-jonini jismoniy fitnalardan himoya qilsa, ibodat bilan o‘z qalbini mafkuraviy fitnalardan himoya qiladi. Zero, dunyo fitnalarga aralashib turgan davrda oxirat saodatiga yetaman degan kishi uchun eng maqbul va so‘ngi yo‘l shudir.

Hadisdan olinadigan foydalar:

• Fitnalarga to‘lgan zamonlar Rasululloh sollallohu alayhi vasallam vafotlaridan keyin kelishi.
• Mol-davlat insonni dunyoning turli fitnalariga solishi.
• Musulmonlar orasida ham din-diyonatdan ko‘ra bu dunyo boyliklariga ko‘proq e’tibor beradigan kishilar paydo bo‘lishi.
• Musulmonlarni nafratlantiradigan ishlarni ko‘payishi.
• Dunyo va din ishlarini olim kishilardan maslahat so‘rab bajarish.
• Musulmon kishilar yurt amiriga, podshohiga itoat qilishi lozim ekanligi.
• Bilmagan ishning hikmatini rahbardan so‘rashning joizligi.
• Fitnali zamonlar kelganda ham musulmonlar o‘z zimmalaridagi Allohning haqlarni unutmasligi.
• Inson yurt rahbariga itoat qilish bilan jismi-jonini jismoniy fitnalardan himoya qilsa, ibodat bilan o‘z qalbini mafkuraviy fitnalardan himoya qilishi.

Hadisi sharifda jamiyat fuqarolarini o‘zaro ittifoqlikka chaqirib, fitnalardan ehtiyot bo‘lishga buyuriladi. Ibn Abbos roziyallohu anhu rivoyat qiladilar: “Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallam: “Kimki o‘z amirining biror ishidan nafratlansa, sabr qilsin. Chunki sultonning itoatidan bir qarich bo‘lsa ham chiqqan kishi johiliyat, ya’ni Islom dinidan bexabar, johillar o‘limini topadi!” dedilar.

TII Modul ta’lim tizimi talabasi, To‘raqo‘rg‘on tuman
“Is'hoqxon to‘ra” jome masjidi imom-xatibi Sufiyev Ja’farxon