Sohta salafiylarga o‘xshagan mazhabni inkor qiluvchi toifalar orasida shunday savol yuradi: "To‘rt mazhab imomlarining so‘zlarini Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning so‘zlaridan ustun qo‘yish mumkinmi?".

Aslida, bu juda ham chalg‘ituvchi savol hisoblanadi. Aslida biz to‘rt mazhab imomlarining so‘zlarini Payg‘ambar sollallohu alayhi vasallamning so‘zlaridan ustun qo‘ymaymiz, balki Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning hadislarini tushunishda ularning tushunchalarini o‘zimiznikidan afzal deb bilamiz.

Fiqhiy hukmlarda gohida Imomi Abu Hanifa, Imomi Molik, Imomi Shofe’iy yoki Imomi Ahmad hadisning zohiriy ma’nosiga zid bo‘lgan fikr bildirishgan holatlar bor. Buning sababi hadisning zaifligi yoki uning sahobiy yoki tobeinda to‘xtagani, boshqa hadis bilan bekor qilingani yoki uning sanad va matn jihatdan boshqalardan pastligini ko‘rganliklari sababli bo‘ladi.

Yosh va ilmda tajribasiz yigitlar esa, ba’zi imomlarning "Agar hadis to‘g‘ri bo‘lsa, u mening mazhabimdir" yoki "agar mening mazhabim hadisga zid kelsa, mening mazhabimni devorga uring", "hammaning gapi qabul qilinishi ham, rad etilishi ham mumkin, faqat ushbu qabr sohibi bundan mustasnodir" degan so‘zlarini qo‘llab, jamoatning fikrini chalg‘itmoqchi bo‘ladilar.

Haqiqat shuki, imomlar — Alloh ulardan rozi bo‘lsin — bu gaplari bilan faqat ularga yetib kelmagan hadislarga ishora qilganlar, ammo bu juda kamdan-kam uchraydi. Ularga yetib kelgan hadislarni tushunishda ijtihod qilganlar va o‘z qoidalari asosida ulardan hukm chiqarganlar.

Bir hadisning imomlarga yetib kelmaganini isbotlash juda qiyin, chunki ular barchasi ham hadis bilimdonlari sanaladilar. Masalan, Imomi Molikning "Al-Muvatto", Imomi Abu Hanifaning "Musnad", Imomi Shofe’iy va Imomi Ahmadning ham "Musnad" asarlari bor. Ular va mazhab izdoshlari ham hadis bilimdonlari bo‘lib, ulardan hech narsa maxfiy qolmagan. Aslida sunnat bizlarga ular orqali, ularning mazhabdagi izdoshlari orqali yetib kelgan.

Homidjon domla ISHMATBЕKOV