Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Nasablari: Aliy ibn Abu Tolib ibn Abdulmuttalib ibn Hoshim ibn Abdumanof ibn Qusay.
U kishining onalari: Fotima bint Asad ibn Hoshim ibn Abdumanof ibn Qusay roziyallohu anho.
Aliy ibn Abu Tolib roziyallohu anhu tavallud topgan yillari Nabiy sollallohu alayhi vasallam o‘ttiz yoshga kirgan edilar.
U kishi Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning amakilarining o‘g‘illari, qizlari Fotimaning umr yo‘ldoshlari va jannat bashorati berilgan o‘n kishining biri edilar. Aliy ibn Abu Tolib roziyallohu anhu yoshliklarida Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning uylarida tarbiya topdilar. O‘n yoshlarida musulmon bo‘ldilar. U kishi yosh bolalardan birinchi Islomga kirgan zotdirlar. Aliy ibn Abu Tolib roziyallohu anhu Islom ta’limotlari asosida o‘sib-ulg‘aydilar. Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning hijratlari davrida o‘limdan qo‘rqmasdan, u zot sollallohu alayhi vasallamning o‘rinlariga kirib, to‘shaklarida yotdilar. Shu bilan birga, u kishi Islomda birinchi fidoyi inson sifatida, Alloh yo‘lida o‘zini fido qilishga tayyor shaxs sifatida tanildilar.
Vaqt yetib, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning huzurlarida bo‘lgan omonatlarni olib, hammasini egalariga topshirib, keyin Madinai munavvaraga hijrat qildilar.
Aliy ibn Abu Tolib roziyallohu anhu barcha janglarda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bilan birga qatnashgan eng katta qahramonlardan biri edilar. U kishining shijoatlari zarbulmasal bo‘lib ketgan.
Aliy ibn Abu Tolib roziyallohu anhu fasohatda nihoyatda yuqori nuqtada, ilmda yetuk olim edilar.
Hazrati Aliy roziyallohu anhuning fazilatlari haqida juda ko‘p hadislar kelgan.
Hazrati Abu Bakr roziyallohu anhuning davrlarida u kishi bilan birga bo‘ldilar. Hazrati Abu Bakr roziyallohu anhu u kishidan rozi holda vafot etdilar.
Hazrati Umar roziyallohu anhuning xalifalik davrida hazrati Aliy roziyallohu anhu har doim u kishi bilan birga bo‘ldilar. Hazrati Umar roziyallohu anhu har bir ishda u kishi bilan maslahatlashar edilar. Hazrati Umar roziyallohu anhu pichoqlanganlaridan keyin o‘zlari aytgan olti kishilik maslahat kengashining ichida hazrati Aliy roziyallohu anhu ham bor edilar. Ular Umar roziyallohu anhudan keyin musulmonlarga kim xalifa bo‘lishini xal qilishlari kerak edi. Shunda hazrati Usmon roziyallohu anhu xalifa etib saylandilar. Hazrati Aliy roziyallohu anhu esa u kishining yonlarida davlat ishlarini yuritishda yordamchi bo‘ldilar. Hazrati Usmon roziyallohu anhu qamal qilinganlarida hazrati Aliy roziyallohu anhuning o‘g‘illari u kishining mudofaachilaridan bo‘lishdi.
«Islom tarixi» birinchi juzi asosida tayyorlandi
G‘am-qayg‘usiz hayotni kutib yashayotgan qizga «Siz kutayotgan kun bu dunyoda hech qachon kelmaydi», deb aytish kerak.
Alloh taolo «Biz insonni mashaqqatda yaratdik», degan (Balad surasi, 4-oyat).
Bu hayot – g‘am-tashvishli, azob-uqubatli, mashaqqatli hayotdir. Mo‘min odam buni juda yaxshi tushunadi. Bu dunyoda qiynalsa, azob cheksa, oxiratda albatta xursand bo‘lishini biladi. Inson mukammal baxtni faqatgina oxiratda topadi. Shuning uchun ulug‘lardan biriga «Mo‘min qachon rohat topadi?» deb savol berishganda, «Ikkala oyog‘ini ham jannatga qo‘yganida», deb javob bergan ekan.
Allohning mehribonligini qarangki, oxirat haqida o‘ylab, unga tayyorgarlik ko‘rish hayotni go‘zal qiladi, qayg‘ularni kamaytirib, uning salbiy ta’sirini yengillatadi, qalbda rozilik va qanoatni ziyoda qiladi, dunyoda solih amallarni qilishga qo‘shimcha shijoat beradi, musibatga uchraganlarni bu g‘am-tashvishlar, azob-uqubatlar bir kun kelib, bu dunyoda bo‘lsin yoki oxiratda bo‘lsin, baribir yakun topishiga ishontiradi. Oxirat haqida o‘ylab, faqat solih amallar qilishga intilish insonni baxtli qiladi.
Anas ibn Molik roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday deganlar: «Kimning g‘ami oxirat bo‘lsa, Alloh uning qalbiga qanoat solib qo‘yadi, uni xotirjam qilib qo‘yadi, dunyoning o‘zi unga xor bo‘lib kelaveradi. Kimning g‘ami dunyo bo‘lsa, Alloh uning dardini faqirlik qilib qo‘yadi, parishon qilib qo‘yadi, vaholanki dunyodan unga faqat taqdir qilingan narsagina keladi».
Alloh taolo faqat oxirat g‘ami bilan yashaydigan (oxirat haqida ko‘p qayg‘uradigan, har bir amalini oxirati uchun qiladigan) qizning qalbini dunyoning matohlaridan behojat qilib qo‘yadi. Qarabsizki, bu qiz har qanday holatda ham o‘zini baxtli his qiladi, hayotidan rozi bo‘lib yashaydi. Xotirjamlikda, osoyishtalikda, qanoatda yashagani uchun istamasa ham qo‘liga mol-dunyo kirib kelaveradi. Zero, Alloh taolo oxirat g‘amida yashaydigan, shu bilan birga, hayotiy sabablarni ham qilish uchun harakatdan to‘xtamagan kishining rizqini kesmaydi, uni ne’matlariga ko‘mib tashlaydi.
Ammo Alloh taolo bor g‘am-tashvishi dunyo bo‘lgan qizni faqirlar qatorida qilib qo‘yadi. Bunday qiz mol-dunyoga ko‘milib yashasa ham, o‘zini faqir, bechora his qilaveradi. Natijada dardi yangilanaveradi, dardiga dard qo‘shilaveradi, fikrlari tarqoq bo‘lib, iztirobga tushadi. Afsuski, shuncha yelib-yugurgani bilan faqat dunyoning ne’matlariga erisha oladi, oxiratda nasibasi bo‘lmaydi.
Abdulloh Abdulmu’tiy, Huda Sa’id Bahlulning
“Qulog‘im senda qizim” kitobidan G‘iyosiddin Habibulloh,
Abdulhamid Umaraliyev tarjimasi.