Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Alloh taologa bitmas-tuganmas hamdu sanolar bo‘lsin.
Payg‘ambarimizga mukammal va batamom salavotu durudlar bo‘lsin.
Zino nihoyatda og‘ir gunohdir. Barcha samoviy shariatlar bu gunohning yomonligi va og‘irligiga ittifoq qilgan. Yahudiy, Nasroniy va Islom shariatining ta’limoti bu borada ochiq-oydindir. Quyida ularning xulosasi taqdim qilinadi.
Yahudiy dinida zinoning yomonligi va uning jazosi
Yahudiy shariatida zinoning hukmi haromdir va uni nihoyatda og‘ir jinoyat deb qaror qilingan. Zino eng nopok va iflos qiluvchi amal deb tasdiqlangan. Tavrotda Allohning azobi zinokorlarga bo‘lishi aytilgan.
Alloh taolo juda ko‘p ummatlar va qavmlarni zinoga mubtalo bo‘lganlarida halok qilgan. Alloh taoloning Bani Isroilga, zino qilmanglar, yo‘qsa, sizlarni halok etib, barbod qilamiz, degan amri bor edi. Yahudiy shariatida zinoga og‘ir jazolari tayin qilingan. Tavrot hukmiga ko‘ra zinokorga qatl, toshbo‘ron va yoqib yuborish jazolari tayin etilgan. Zinoning yomonligi nazarda tutilib, nafaqat zino harom deb aytilgan, balki, uning sabab va vositalaridan ham qaytarilgandir. Shunga ko‘ra, badnazarlik, begona ayollar bilan hamsuhbat bo‘lish va hokazo ishlar man etilgan.
Nasroniy dinida zinoga munosabat
Nasroniy dinida ham zino gunohi kabiradir. Injilning juda ko‘p o‘rinlarida bu jinoyatdan qaytarilgan.
Insonlarga qilingan o‘n muhim vasiyatdan biri zino qilmaslik bo‘lgan. Unda zino Allohning g‘azabiga sabab bo‘ladi deyilgan. Nafaqat zinoning o‘zi, balki uning yo‘llari va sabablaridan ham voz kechish ta’kidlangan. Zinokorlar ila aloqa o‘rnatishlikdan qaytarilgan. Nasroniy dini ta’limotida bu mavzuga batafsil va jiddiy e’tibor qilingan.
Islom dinida zinoga munosabat
Dinimizda zino qat’iy harom deb aytilgan. Qur’on va hadis dalillarida zinoning shar’iy va aqliy yomonliklari oshkora bayon qilingan. Masalan, aroq (xamr) ba’zi maslahat (foyda)lar sababidan turli xil bosqichlarda harom qilingan. Lekin zinoni avval-boshdanoq, hech qanday rioyasiz, qat’iy va ochiq tarzda harom, behayolik, yo‘ldan chiqish va yomonlik deb hukm qilingandir. Isro surasining 23-oyatida avval zinodan, undan keyin nohaq qatl etishdan qaytarilgan. Bu tartibning hikmatini bayon qilar ekan. Imom Roziy rahmatullohi alayh shunday yozganlar: «Kufrdan keyin eng katta gunoh nohaq qatldir. Keyin zinodir. Lekin shunga qaramasdan, bu oyatda zinoning zikri qatldan avval keldi. Hikmati shuki, qaysi jamiyatda zino eshiklari ochilsa, unda qatl va talon-toroj keng tus oladi. Zino tufayli qotillik ochiq va oson bo‘ladi. Shuning uchun zino qatldan oldin zikr qilingan» («At-tafsirul kabiyr», 2/199).
Dinimizga ko‘ra, zino shunchalar yomonki, bu ishni qilgan odam iymon nuri va lazzatidan mahrum deb hukm qilingan. Uning duolari maqbul bo‘lmasligi aytilgan. Zino natijasida paydo bo‘ladigan ijtimoiy va shaxsiy musibatlar hamda mushkulliklarni zikr qilish bilan bu gunohning naqadar qabihligi ochiq- oydin ko‘rsatib berilgan.
Erkaklar zimmasiga oilasining obro‘yini saqlash yuklatilgandir. Iffat muhofazasi uchun hatto jon fido etishga ijozat berilgan va unga shahidlik maqomi va’da qilingandir. Oilasining sha’nini rashk qilmaydiganlar esa, dayus va gunohkor sanalgan.
Shuningdek, ayollarning zimmasiga farjlarini qat’iy muhofaza qilish yuklangan.
Jamiyatni zino balosidan saqlash uchun har bir erkak va ayolning zimmasiga aniqlamasdan turib birovni buzuqlikda ayblamaslik, tuhmat qilmaslik amri yuklangan. Tuhmat qilib, isbot taqdim eta olmaydiganlarga qattiq jazo tayinlangan. Shuningdek, zinoning barcha holatlari, ko‘rinishlari, omil va sabablaridan hamda unga bog‘liq har qanday katta-kichik ishlardan nihoyatda qattiq va ochiq-oydin qaytarilgan. Maqsad shuki, jamiyat zinodan butkul pok va omonda bo‘lsin.
Yuqoridagi tafsilotlardan anglash mumkinki, zino juda halokatli, xatarli va og‘ir jinoyat ekan. Uning zararlari ko‘pligidan barchasini bayon qilishning imkoni yo‘q.
Aslida, zinoning zarar doirasi nihoyatda kengdir. U zararlar oxirat va barzax olamigacha ham yetib boradi. Insonning jasadidan oshib o‘tib, qalbi, botini va ruhiga, dini, axloq-odobi va siyratiga ta’sir qiladi. Oila va jamiyatlarni buzadi. Dunyolarni alg‘ov-dalg‘ov qiladi.
«Badnazarlik va zinodan saqlanish» kitobi asosida tayyorlandi
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Janoza namozi tik turgan holda, quyidagi tartibda o‘qiladi:
1. Niyat qilinadi (Niyat qildim 4 takbirli janoza namozini imomga iqtido qilib o‘qimoqlikka, qiblam bo‘lmish muqaddas Ka’ba tomon yuzlandim, xolis Alloh uchun);
2. Faqat birinchi takbirdagina quloq qoqiladi (Allohu akbar);
3. Sano o‘qiladi:
“Subhanakallohumma va bihamdika va tabarokasmuka va ta’ala jadduka va laa ilaha g‘oyruk” (Allohim! Senga hamd aytgan holda Seni poklab yod etaman. Isming muborakdir. Ulug‘liging yuksakdir. Sendan o‘zga iloh yo‘q).
4. Ikkinchi bor takbir aytiladi (Allohu akbar);
5. Nabiy alayhissalomga salavot aytiladi:
“Allohumma solli ’ala Muhammadin va ’ala aali Muhammad. Kama sollayta ’ala Ibrohiyma va ’ala aali Ibrohiym. Innaka hamidum majiyd.
Allohumma barik ’ala Muhammadin va ’ala aali Muhammad. Kama barokta ’ala Ibrohiyma va ’ala aali Ibrohiym. Innaka hamidum majiyd” (Allohim! Ibrohim va uning oilasiga salavot yo‘llaganingdek, Muhammad va uning oilasiga salavot yo‘llagin! Albatta, Sen Hamiyd (barcha maqtovlar ila maqtalgan), Majiyd (shon-sharafi va qadri balandligi cheksiz) Zotsan. Allohim! Ibrohim va uning oilasiga barakot berganingdek, Muhammad va uning oilasiga barakot bergin!).
6. Uchinchi bor takbir aytiladi (Allohu akbar)
7. Duo o‘qiladi:
“Allohummag‘fir lihayyina va mayyitina va shahidina va g‘oibina va sog‘iyrina va kabiyrina va zakarina va unsana. Allohumma man ahyaytahu minna faahyihi ’alal Islam va man tavaffaytahu minna fatavaffahu ’alal iyman” (Allohim tirigimizni va o‘ligimizni, hozirimizni va g‘oyibimizni, kichigimizni va kattamizni, erkagimizni va ayolimizni mag‘firat qilgin. Allohim! Bizdan kimni yashatsang, Islomda yashatgin. Bizdan kimni vafot ettirsang, iymonda vafot ettirgin).
8. To‘rtinchi marta takbir aytiladi (Allohu akbar);
9. Ikki tarafga salom beriladi (Assalamu alaykum va rohmatulloh);
Janoza namozida qiroat ham, tashahhud ham bo‘lmaydi. Imom salom bergunicha kutib turiladi va u bilan birga salom beriladi.
Ikki haramda juma namozi o‘qilish tartibi:
4 rakat sunnat;
2 rakat farz;
4 rakat sunnat.
Ikki haramda juma kuni 2 azon va 1 takbir aytiladi:
Birinchi azon – bugun juma kuni ekani va juma namozi haqida eslatma uchun chaqiriq.
Ikkinchi azon – juma namozi azoni. Azon aytilishi bilan imom xutba o‘qishni boshlaydi.
Takbir – juma namozi o‘qish uchun aytiladi. 2 rakat farz namozi o‘qiladi.
Ikki haramda juma kungi farzdan oldingi va farz namozidan keyingi 4 rakatdan o‘qiladigan sunnat namozlarini 2 rakatli farz namozidan keyin 4 rakatdan 8 rakat qilib o‘qib olinadi. Shu tartibda juma namozi ado etiladi.
Mohira BAHODIR