العَظِيمُ
34. Al-A’ziym.
Aql tasavvur qila olmaydigan darajada azamatli va ulug‘.
الغَفُورُ
35. Al-G‘afur.
Ko‘p mag‘firat qiluvchi.
الشَّكُورُ
36. Ash-Shakur.
Oz amal uchun ko‘p savob beruvchi.
العَلِيُّ
37. Al-Aliy.
Martabasi oliylikda benihoya.
الكَبِيرُ
38. Al-Kabiyr.
Har bir narsadan ulug‘.
االْحَافِظُ
39. Al-Hafiz.
Har bir narsani muhofaza qiluvchi.
المُقِيتُ
40. Al-Muqiyt.
Barcha moddiy va ruhiy rizqlarni yaratuvchi.
الحَسِيبُ
41. Al-Hasiyb.
Kifoya qiluvchi. Qiyomatda bandalarning hisobini qiluvchi.
الجَلِيل
42. Al-Jaliyl.
Sifatlari ulug‘ zot.
الكَرِيمُ
43. Al-Kariym.
Birov so‘ramasa ham, hech bir evaz olmasdan, narsalarni ko‘plab ato qiluvchi.
الرَّقِيبُ
44. Ar-Raqiyb.
Hech bir zarrani ham qo‘ymay tekshirib turuvchi.
المُجِيبُ
45. Al-Mujiyb.
Duolarni ijobat qiluvchi.
الوَاسِعُ
46. Al-Vosi’.
Hamma narsani keng ilmi ila ihota qilgan. Barchani keng rahmati ila qamrab olgan.
الحَكِيمُ
47. Al-Hakiym.
Har bir narsani hikmat ila qiluvchi.
الوَدُودُ
48. Al-Vadud.
Barchaga yaxshilikni ravo ko‘ruvchi.
المَجِيدُ
49. Al-Majiyd.
Shon-sharafi va qadri behad yuksak.
الباعث
50. Al-Bo’is.
Xalqlarga payg‘ambarlar yuboruvchi. Kishilarga himmat yuboruvchi. O‘liklarni qayta tiriltiruvchi.
الشَّهِيدُ
51. Ash-Shahiyd.
Har bir narsaga hoziru nozir. Barchaga shohidlik beruvchi.
الحَقُّ
52. Al-Haq.
O‘zgarmas, sobit zot. Haqni yuzaga chiqaruvchi.
الوَكِيلُ
53. Al-Vakiyl.
Barchaning ishi unga topshirilgan zot.
القَوِيُ
54. Al-Qoviy.
Quvvatli Zot.
المَتِينُ
55. Al-Matiyn.
Mashaqqat bilmas, kuchli Zot.
الوَلِيُ
56. Al-Valiy.
Muhabbat qiluvchi, nusrat beruvchi va xalqining ishini yurituvchi zot.
الحَمِيدُ
57. Al-Hamiyd.
Barchaga maqtovlar ila maqtalgan zot.
المُحْصِى
58. Al-Muhsiy.
Barcha narsaning hisobini oluvchi zot.
المُبْدِئ
59. Al-Mubdi’.
Barcha narsalarni avval boshdan bor qilgan zot.
المُعِيد
60. Al-Mu’iyd.
Yo‘q bo‘lgan narsalarni yana qaytadan bor qiluvchi.
المُحْيِى
61. Al-Muhyi.
Tiriltiruvchi. U zot o‘liklarni tiriltiruvchidir.
المُمِيت
62. Al-Mumiyt.
O‘ldiruvchi. Barcha jonzotlarning jonini oluvchi.
الحَيُّ
63. Al-Hayy.
U hamisha tirikdir, U o‘lmaydi. Allohning hayoti abadiydir, o‘lim ila yo‘q bo‘lmas. Allohning hayoti azaliy, oldin yo‘q bo‘lgan emas.
القَيُّومُ
64. Al-Qayyum.
Har bir narsa ustida turuvchi va har bir turuvchi narsa Uning sababidangina turadi.
الوَاجِد
65. Al-Vojid.
Xohlagan narsasini topuvchi. Bu ishda birov Uni to‘sa olmaydi.
المَاجِد
66. Al-Majid.
Ulug‘lik va sharaf sohibi.
Davron NURMUHAMMAD
Ramazon hayiti va Qurbon hayiti Islomning ikki ulug‘ bayramidir. Ularning har birida ulkan ma’naviy ma’nolar bo‘lib, musulmonlar hayotida alohida o‘rin tutadi. Xususan, Qurbon hayiti Islomda fidokorlik, sadoqat va bag‘rikenglik ramzi hisoblanadi.
Ushbu muqaddas bayram oldidan Davlatimiz rahbarining maxsus qarorlari qabul qilinishi, Ramazon va Qurbon hayiti sanalari dam olish kuni sifatida belgilanishi xalqimizning diniy ehtiyojlarini ta’minlash, milliy va diniy qadriyatlarni asrab-avaylash hamda ma’naviy birdamlikni mustahkamlashga xizmat qilmoqda.
Qurbon hayiti Zulhijja oyining avvalgi o‘n kunida nishonlanadi. Ulamolar ta’kidlaganidek, Zulhijjaning avvalgi o‘n kuni Allohning eng mahbub kunlaridan biri bo‘lib, bu kunlarda qilinadigan amallar, ibodatlar, xayru saxovatlar juda ham ulug‘ hisoblanadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Alloh taolo huzurida yaxshi amallar Zulhijjaning birinchi o‘n kunida qilinadigan amallardek afzalroq amal yo‘q”, — deb marhamat qilganlar. Shunday ekan, ushbu kunlarda yaxshi amallarga shoshilish, savobli ishlarga ulgurib qolish ayni muddaodir.
Qurbon hayitining fazilatlari amallaridan biri – qurbonlik qilish hisoblanadi. Qurbonlik, Islom dinida ahamiyati katta bo‘lgan amallardan biri bo‘lib, u Qurbon hayiti kunlarida Allohning roziligi uchun fidoiylik ifodasi o‘laroq jonliq so‘yishdir. Bu amal hazrati Ibrohim alayhissalom va payg‘ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallam sunnatlariga amal qilish, fidokorlik, sabr va taqvo kabi tushunchalarni ifoda etadi.
Qurbonlik qilish nafaqat insonning taqvosi, balki ijtimoiy mehr-oqibat, muhtojlarga g‘amxo‘rlik belgisidir. Qurbonlik go‘shti faqirlarga, qarindoshlarga, qo‘shnilarga tarqatilishi, ahillik va mehr-muhabbatni yanada mustahkamlaydi.
Qurbon hayiti — bu ahillik va mushtaraklikning ramzi bo‘lib, bu kunda musulmonlar o‘z qarindoshlari, qo‘shnilari, do‘stlarining holidan xabar oladilar, uzoqdagi yaqinlarini yo‘qlab borishga harakat qiladilar. Ayniqsa, keksa, bemor, yolg‘iz kishilar holidan xabar olish — dinimizda yuksak ajr hamda e’tiborga sazovor amal hisoblanadi.
Qurbon hayiti insonlarni bir-biriga yaqinlashtiradi, mehru shafqatni uyg‘otadi, bayram munosabati bilan ehson qilish, bolalar va keksalarni xursand qilish kabi amallar nafaqat shaxsiy savob, balki jamiyatdagi yaxshilik muhitini yanada mustahkamlaydi.
Bu kunda imkoni bor insonlar kam ta’minlangan oilalar, yetimlar, ehtiyojmandlar holidan xabar olib, ularga xursandchilik ulashsalar, bu amalning savobi beqiyosdir. Zero, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam: “Mo‘minlarning o‘zaro do‘stliklari, rahm qilishlari va mehr ko‘rsatishlari xuddi bir jasadga o‘xshaydi. Undan bir a’zo xasta bo‘lsa, jasadning qolgani unga qo‘shilib bedor bo‘ladi va isitmalaydi”, — dedilar (Imom Muslim rivoyati).
Azizlar, ayni kunlarda yurtimizdan 15 ming nafardan ziyod yurtdoshlarimiz Islomning besh ustunidan biri bo‘lgan Haj ibodatini ado etishga taraddud ko‘rmoqdalar. Ular orasida yuzlab nuroniylar, onalarimiz, ustoz va ziyolilar bor. Bu har bir yurtdoshimizning qalbida quvonch uyg‘otadi. Ayniqsa, mamlakatimiz rahbari muhtaram Prezidentimiz O‘zbekiston musulmonlari idorasi raisi, muftiy hazrat bilan telefon orqali muloqot qilib, hojilarimiz ahvolidan xabar olganelari, ularga muborak safarda to‘liq sharoit yaratilishi, Haj ibodatini xotirjam va mukammal ado etishlari uchun zarur ko‘mak va duolarini izhor etganlari katta voqea bo‘ldi.
Bu voqelik yurtimizda din va davlat munosabatlari yangi, barqaror va hamjihat zaminda qurilayotganidan dalolatdir. Bu – xalqimizning muqaddas qadriyatlariga hurmat, Islomning pok ta’limotiga bo‘lgan ehtirom namunasidir.
Bu kabi yuksak e’tiborlar yurtimizda din va davlat o‘rtasidagi muvozanatli munosabatning, xalqning e’tiqodi va qadriyatiga nisbatan hurmat va e’zozning amaliy namunasidir.
Muhtaram yurtdoshlar! Fursatdan foydalanib barchalaringizni iyd al-Azxo – Qurbon hayiti bilan samimiy muborakbod etaman. Yurtimiz tinchlikligi barqaror, xalqimiz totuvligi bardavom bo‘lsin, dinimiz yanada ravnaq topsin, xonadoningizdan fayzu baraka arimasin!
Qurbon hayitingiz muborak bo‘lsin!
Ubaydulloh Abdullayev,
Farg‘ona viloyati bosh imom-xatibi