Bismillahir Rohmanir Rohiym
Bir qiz aytadi:
«Xudoning bergan kuni hali u tarafdan, hali bu tarafdan meni g‘am-tashvishlar siquvga oladi. Lekin juma kuni kayfiyatim boshqacha bo‘ladi, qayg‘ularim kamayib, xursandchiligim ortadi. Sizlarga buning sirini aytib beraman.
Avs ibn Avs roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi. Nabiy sollallohu alayhi vasallam bunday dedilar: «Eng afzal kunlardan biri – juma kunidir. Odam alayhissalom shu kuni yaratilgan, ruhi ham shu kuni qabz qilingan. Surga shu kuni puflanadi. Dahshatli qichqiriq ham shu kuni bo‘ladi. Bu kunda menga ko‘p salavot aytinglar, chunki salavotlaringiz menga ko‘rsatib turiladi». Sahobalar «Yo Allohning Rasuli, siz tuproqqa qorishib ketgan bo‘lsangiz, qanday qilib salavotlarimiz sizga ko‘rsatiladi?» dedilar. U zot sollallohu alayhi vasallam: «Alloh azza va jalla anbiyolarning jasadini tuproqqa harom qilgan», dedilar (Abu Dovud, Nasoiy rivoyati).
Mana shu muborak hadisni eshitganimda Rasululloh sollallohu alayhi vasallam meni qanday qilib tanib olishlarini o‘yladim. Har juma kuni aytgan salavotlarim u zotga yetkazib turilar ekan. Rasululloh meni umuman salavot aytmagan yoki juda kam salavot aytgan holimda tanib qolsalar-chi? Buni o‘ylab, o‘zimdan ham, Rasulullohdan ham juda uyalib ketdim. Qiyomat kuni Rasululloh sollallohu alayhi vasallam meni tanib olsinlar, u zotga ko‘p salavot aytganim uchun shafoat qilsinlar deb umid qilib, Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga ko‘p-ko‘p salavot aytadigan bo‘ldim. Har juma kuni Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamga ko‘proq salavot aytishni odat qildim.
Shundan keyin salavot aytib bo‘lishim bilan ular Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga ko‘rsatilayotganini o‘ylab, juma kunini chinakamiga sevib qoldim. Juma kuni aytgan salavotlarim Rasulullohga ko‘rsatilgani uchun bu kunni intiqlik bilan kutadigan bo‘ldim. Juma kuni tongda bomdod namozini o‘qib bo‘lgach, qalbim shodlikdan entikib ketadigan bo‘ldi, chunki shu kungi salavotlarim suyukli Payg‘ambarimiz Muhammad sollallohu alayhi vasallamga ko‘rsatiladi! Inshaalloh, men bu borada birinchilardan bo‘laman!
Salavotning bundan boshqa foydalari ham bilina boshladi. Juma kuni uyimiz yanada sokin, fayzli bo‘lib qoladi, muammo va tashvishlardan xoli bo‘lib ketadi. Shu kuni onam bilan bir-birimizga yanada mehribon, iltifotli bo‘lib qolamiz. Bularning barchasi, albatta, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamga aytgan salavotlarimizning sharofatidir. Hatto uzrli paytimda boshqa kunlarni ruhan siqilib o‘tkazsam ham, juma kuni Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga ko‘p salavot aytganim uchun qiyinchiliklar yo‘q bo‘lib ketadi. Men bu holatni taxminan yetti yildan beri kuzatib kelaman. Hozirda esa juma kunlari o‘zgacha baxt, o‘zgacha tetiklik his qilaman. Alloh taolo barcha muslima qizlarni juma kunlari ham, boshqa kunlarda ham Rasululloh sollallohu alayhi vasallamga salavot aytish halovati bilan siylasin!»
Abdulloh Abdulmu’tiy, Huda Sa’id Bahlulning
“Qulog‘im senda qizim” kitobidan G‘iyosiddin Habibulloh, Abdulhamid Umaraliyev tarjimasi.
Zulhijja oyining 8 kuni “Tarviya kuni” deyiladi.
“Tarviya” deyilishiga sabab o‘sha kuni hojilar zam-zam suvidan qonib-qonib ichadilar.
“Tarviya” – “tafakkur” ma’nosida ham qo‘llaniladi. Chunki zulhijjaning sakkizinchi kechasida Ibrohim alayhissalom tushlarida o‘g‘illari Ismoil alayhissalomni qurbonlik qilayotganlarini ko‘radilar va bu tush shaytoniymi yoki rahmoniy deya o‘sha kunni tafakkur bilan o‘tkazadilar. Shunga ko‘ra, bu kun “Tarviya – tafakkur kuni” deyiladi.
Mino lug‘atda – “orzu, istak” degan ma’nolarni bildiradi. Makka va Muzdalifa oralig‘idagi qishloqning nomi. Arablar odamlar to‘plangan joyni “mino” deb atashadi. Mino Masjidul-harom shimolidan 7 km. uzoqlikda joylashgan.
Bu yerda Ibrohim alayhissalom shaytonga tosh otganlar, qurbonlik qilganlar. Nabiy sollallohu alayhi vasallam ham aynan shu joyda tosh otib, qurbonliklarini ado etganlar. Bu muqaddas makonda Nasr va Mursalot suralari nozil bo‘lgan.
Hojilar zulhijjaning sakkizinchi kuni bomdod namozidan so‘ng Minoga qarab yo‘l olishadi. Minoda tarviya kunining peshin, asr, shom, xufton hamda arafa kunining bomdod namozlari o‘qiladi. Keyin arafotga jo‘nab, o‘ninchi kuni yana Minoga qaytishadi va ikki kun shaytonga tosh otishni davom ettirishadi.
Minoda bajarilishi zarur bo‘lgan amallar haqida Qur’oni karimda bunday marhamat qilinadi: «Va o‘zlariga bo‘ladigan manfaatlarga shohid bo‘lsinlar. Ma’lum kunlarda ularga rizq qilib bergan chorva hayvonlarini (so‘yishda) Allohning ismini zikr qilsinlar. Bas, ulardan yenglar va bechora va faqirlarga ham yediringlar. So‘ngra o‘zlaridagi kirlarni ketkazsinlar, nazrlariga vafo qilsinlar va “Qadimgi uy”ni tavof qilsinlar”, deganimizni esla» (Haj surasi, 28-29-oyatlar).
Ushbu oyatda Mino kunlari jamarotda tosh otish, qurbonlik qilish va soch oldirib ehromdan chiqish kabi amallarni ado etish ta’kidlanmoqda. Mino kunlari ushbu uchta amalni mukammal tarzda bajarish vojibdir.
Alloh taolo qilayotgan va qiladigan barcha solih amallaringizni O‘z dargohida qabul etsin. O‘zi kuch-quvvat bersin..
Davron NURMUHAMMAD