Bismillahir Rohmanir Rohiym
Farzandingizning sochini tarasangiz, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam “Kimning sochi bo‘lsa, uni parvarish qilsin”, deganlar, o‘sha hadisga muvofiq tarab qo‘yyapman deb ayting.
O‘g‘ilchangizga atir sepsangiz, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam “Menga bu dunyodan xushbo‘ylik, ayollar mahbub qilindi. Namoz esa ko‘z quvonchim qilindi”, deganlar, o‘sha hadisga muvofiq atir surtyapman deb ayting.
Farzandingiz maktabga ketayotganda Nabiy sollallohu alayhi vasallamning “Kim ilm talabida yo‘lga tushsa, Alloh unga jannat yo‘lini oson qilib qo‘yadi”, degan hadislarini eslating.
Farzandingizga kulib qaraganingizda Rasululloh sollallohu alayhi vasallamning “Birodaringning yuziga tabassum bilan boqishing ham sadaqadir”, degan hadislarini eslating.
Farzandingizni maqtasangiz, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam “Yaxshi so‘z ham sadaqadir”, deganlarini eslating.
Farzandingizga yoshi katta keksalarni hurmat qilishni o‘rgatib, Nabiy sollallohu alayhi vasallam: “Kichiklarimizga rahm shafqat qilmagan, keksalarimizni e’zozlamaganlar bizdan emas”, deganlarini ayting.
Shu tariqa farzand tarbiyasini sunnat va siyratga bog‘lab, hadislar asosida ta’lim-tarbiya bering.
Al-Kisoiy al-Kufiy 119/737 yil Kufada dunyoga kelgan.
To‘liq ismi: Ali ibn Hamza ibn Abdulloh ibn Bahman ibn Fayruzm al-Kisoiy al-Kufiy. Imom al-Kisoiy yoshligida ilm o‘rganishga juda intilardi, lekin boshlang‘ich davrda muvaffaqiyat qozona olmasdi. Bir safar Qur’onni yod olishda qiynalgach, ustoziga: “Men hech narsani yodlay olmayapman, charchadim”, dedi.
Ustoz unga sabr qilishni va Qur’onning barakasiga ishonishni tavsiya qildi. Shundan so‘ng, Imom al-Kisoiy sabr bilan harakat qilib, Qur’onni mukammal yod oldi va keyinchalik mashhur qiroat imomlaridan biri bo‘ldi. Bu voqea sabr va mehnatning samarasini eslatadi.
Hayoti: Al-Kisoiy Kufada tug‘ilgan va tilshunoslikda ham, qiroatda ham yuqori maqomga ega bo‘lgan. Undan nega «Kisoiy» deb nom olganligi haqida so‘rashganida u, – "chunki men hajda kisoda (kiyimda) ehrom bog‘laganman", deb javob bergan ekan. U asli fors bo‘lib, Bani Asad qabilasining qullaridan edi.
Ilmiy faoliyati: Uning asosiy ustozlari Hamza al-Kufiy va boshqa yirik qiroatchilar bo‘lgan. Bundan tashqari Kufa maktabini asoschisi hisoblanadi.
Muoz al-Harro va Abu Ja’far Ruasiylarda nahvdan tahsil oldi. Ular-dagi ilmlarni olib bo‘lib, ulardan qoniqmay qolgach, Basraga kelib Iso ibn Umar, Abu Amr ibn al-Alo va Al-Xalil ibn Ahmaddan ilm o‘rgangan. Qiroatni esa Sho‘ba ibn Hajjojdan ta’lim olgan.
U zot juda ko‘p asarlar ham yozgan: "Kitab muxtasar fi an-nahv" (Nahvga oid qisqa bo‘lgan kitob), "Kitab al-hudud fi an-nahv" (Nahvdagi hadlar oid kitob), "Kitob al-qiroat (Qiroatga doir kitob)", "Kitab al-adad (Sonlarga doir kitob)", "Kitab ixtilaf al-adad (Sonlarning ixtilofiga oid kitob)", "Kitab al-huruf (Harflarga oid kitob)", "Kitab maoniy al-Qur’an (Qur’on ma’nolari haqidagi kitob)" kabi ko‘plab kitoblar yozgan.
Nahvdan Farro uning xos shogirdlaridan hisoblanadi.
Kisoiy 189/805 yil Roy shahrida vafot etgan.
Matkarimov Nurmuhammad,
Hadis ilmi maktabi o‘qituvchisi.