Bismillahir Rohmanir Rohiym
الوَاحِدُ
67. Al-Vahid.
Yagona, bitta. U zot zotida ham, sifatlarida, ishlarida ham yagonadir.
الصَّمَدُ
68. As-Somad.
Hech kimga hojati tushmaydi, barchaning hojati Unga tushadi.
القَادِرُ
69. Al-Qodir.
Cheksiz qudrat sohibi. U zot har bir narsaga qodirdir. Har bir ish unga osondir.
المُقْتَدِرُ
70. Al-Muqtadir.
Juda ham qudratli.
المُقَدِّم
71. Al-Muqaddim.
Oldinga suruvchi. U zot xohlagan shaxs va narsani xohlagan shaxs va narsasidan oldinga suradi.
المُؤَخِّر
72. Al-Muaxxir.
Orqaga suruvchi. U zot xohlagan shaxs va narsani, xohlagan shaxs va narsasidan orqaga suradi.
الأَوَّلُ
73. Al-Avval.
U hamma narsadan avval, ya’ni, barcha mavjudotlar yo‘qligida Alloh bor edi.
الْآَخِرُ
74. Al-Oxir.
Hamma narsa yo‘q bo‘lib ketganda ham, Uning o‘zi qoladi.
الظَّاهِرُ
75. Az-Zohir.
Uning mavjudligi oshkor, ochiq-oydindir. U hamma narsadan zohir-ustundir.
الْبَاطِنُ
76. Al-Botin.
Ko‘zlar ko‘rolmaydigan; barcha yashirin narsalarni biluvchi.
77. Al-Voliy.
Barcha narsani boshqaruvchi. Himoya qiluvchi
المُتَعَالِي
78. Al-Muta’oliy.
Qudrati, ulug‘ligi har narsadan ulug‘; har narsani bo‘ysundiruvchi
البَرُّ
79. Al-Barr.
Yaxshilik qiluvchi.
التَّوَابُ
80. At-Tavvob.
Bandalarni tavbaga yo‘llovchi va ularning tavbasini qabul qiluvchi.
المُنْتَقِم
81. Al-Muntaqim.
Zolim va osiylarni jazolovchi.
العَفُوّ
82. Al-Afuvv.
Afv qiluvchi.
الرَّؤُوفُ
83. Ar-Ra’uf.
O‘ta mehribon.
مَالِك المُلْك
84. Molikul mulk.
Koinotdagi barcha mulkning yagona egasi.
ذُو الجَلاَل و الأِكرَام
85. Zul jalol val ikrom.
Koinotdagi barcha mulkning tanho egasi.
المُقْسِط
86. Al-Muqsit.
Adolati ila mazlumlarga nusrat va zolimlarga jazo beruvchi.
الجَامِع
87. Al-Jomi’.
Odamlarni qiyomat kuni jamlovchi.
الغَنِيُّ
88. Al-G‘aniy.
Behojat. Uning hech kimga va hech narsaga hojati tushmaydi.
المُغْنِي
89. Al-Mug‘niy.
Behojat qiluvchi. U zot o‘z bandalaridan xohlaganini behojat qilib qo‘yadi.
المَانِع
90. Al-Moni’.
Xohlagan bandasini boylikdan mahrum etuvchi. Asraguvchi.
الضَّار
91. Az-Zorr.
Xohlaganiga zarar qiluvchi.
النَّافِع
92. An-Nofi’.
Manfaat beruvchi.
النُّور
93. An-Nur.
Munavvar, nurli etuvchi.
الهَادِى
94. Al-Hodiy.
Hidoyat qiluvchi.
البَدِيع
95. Al-Badiy’.
Narsalarni yo‘qdan yaratuvchi
البَاقِي
96. Al-Boqiy.
Mangu, boqiy qoluvchi. U doimiy bordir.
الوَارِثُ
97. Al-Voris.
Mavjudotlar yo‘q bo‘lganda ham boqiy qoluvchi Zot.
الرَّشِيد
98. Ar-Roshiyd.
To‘g‘ri yo‘lga yo‘llovchi.
الصَّبُور
99. As-Sobur.
O‘ta sabrli. Gunohkorlarni azoblashga shoshilmaydi.
Davron NURMUHAMMAD
Cavol: Issiq havoda ko‘p yurish natijasida ayrim odamlarda ikki oyog‘i orasi qizarib, achishadi. Ehromda shunday holatda malham, vazelin kabi narsalar surtsa bo‘ladimi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym.
Ehromdagi kishi siz aytgandek holatga tushib qolganda yoki tovoni yorilganda xushbo‘y bo‘lmagan malhamlardan foydalanishi mumkin. Bunda hech qanday jarima lozim bo‘lmaydi. Agar xushbo‘y malham yoki vazelindan foydalansa, bunda sadaqa qilishi lozim bo‘ladi. Agar ko‘p marta surtsa, jonliq so‘yish vojib bo‘ladi. Shuning uchun bunday kasallikka duchor bo‘lgan inson imkon qadar xushbo‘y bo‘lmagan malhamlardan foydalanishi maqsadga muvofiq bo‘ladi. Bu haqida fuqaholarimiz bunday deydilar:
وَلَوْ دَاوَى بِهِ جُرْحَهُ أَوْ شُقُوقَ رِجْلَيْهِ فَلَا كَفَّارَةَ عَلَيْهِ ؛ لِأَنَّهُ لَيْسَ بِطِيبٍ فِي نَفْسِهِ إنَّمَا هُوَ أَصْلُ الطِّيبِ أَوْ طِيبٌ مِنْ وَجْهِ فَيُشْتَرَطُ اسْتِعْمَالُهُ عَلَى وَجْهِ التَّطَيُّبِ.
“Ehromdagi kishi jarohat, oyoq yoriqlarini zaytun yog‘i bilan yog‘lasa, zimmasiga hech narsa vojib bo‘lmaydi. Chunki u xushbo‘ylik emas, balki xushbo‘ylik olinadigan narsa yoki bir jihatdangina xushbo‘ylik xolos. Kafforat vojib bo‘lishligi uchun uni xushbo‘ylanish uchun iste’mol qilgan bo‘lishi shart” (“Hidoya” kitobi).
Alloma Kamol Ibn Humom rahimahulloh aytadilar: “Ehromdagi inson yog‘ yoki sirkani yesa, jarohati yoki tovonidagi yoriqlariga surtsa yo qulog‘iga tomizsa, unga hech qanday jarima lozim bo‘lmaydi” (“Fathul Qodir” kitobi).
Mulla Ali al-Qoriy rahimahulloh aytadilar:
ولو تداوى بالطيب او بدواء فيه طيب غالب ولم يكن مطبوخا فألزقه بجراحته يلزمه صدقة اذا كان موضع الجراحة لم يستوعب عضوا
“Agar xushbo‘y narsa bilan yoki xushbo‘ylik g‘olib bo‘lgan narsa bilan davolansa va ular olovda pishirilgan bo‘lmasa, so‘ng uni jarohatiga yopishtirsa va jarohat bir to‘liq a’zoni tashkil qilmagan bo‘lsa, sadaqa lozim bo‘ladi”. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.