Bismillahir Rohmanir Rohiym
الوَاحِدُ
67. Al-Vahid.
Yagona, bitta. U zot zotida ham, sifatlarida, ishlarida ham yagonadir.
الصَّمَدُ
68. As-Somad.
Hech kimga hojati tushmaydi, barchaning hojati Unga tushadi.
القَادِرُ
69. Al-Qodir.
Cheksiz qudrat sohibi. U zot har bir narsaga qodirdir. Har bir ish unga osondir.
المُقْتَدِرُ
70. Al-Muqtadir.
Juda ham qudratli.
المُقَدِّم
71. Al-Muqaddim.
Oldinga suruvchi. U zot xohlagan shaxs va narsani xohlagan shaxs va narsasidan oldinga suradi.
المُؤَخِّر
72. Al-Muaxxir.
Orqaga suruvchi. U zot xohlagan shaxs va narsani, xohlagan shaxs va narsasidan orqaga suradi.
الأَوَّلُ
73. Al-Avval.
U hamma narsadan avval, ya’ni, barcha mavjudotlar yo‘qligida Alloh bor edi.
الْآَخِرُ
74. Al-Oxir.
Hamma narsa yo‘q bo‘lib ketganda ham, Uning o‘zi qoladi.
الظَّاهِرُ
75. Az-Zohir.
Uning mavjudligi oshkor, ochiq-oydindir. U hamma narsadan zohir-ustundir.
الْبَاطِنُ
76. Al-Botin.
Ko‘zlar ko‘rolmaydigan; barcha yashirin narsalarni biluvchi.
77. Al-Voliy.
Barcha narsani boshqaruvchi. Himoya qiluvchi
المُتَعَالِي
78. Al-Muta’oliy.
Qudrati, ulug‘ligi har narsadan ulug‘; har narsani bo‘ysundiruvchi
البَرُّ
79. Al-Barr.
Yaxshilik qiluvchi.
التَّوَابُ
80. At-Tavvob.
Bandalarni tavbaga yo‘llovchi va ularning tavbasini qabul qiluvchi.
المُنْتَقِم
81. Al-Muntaqim.
Zolim va osiylarni jazolovchi.
العَفُوّ
82. Al-Afuvv.
Afv qiluvchi.
الرَّؤُوفُ
83. Ar-Ra’uf.
O‘ta mehribon.
مَالِك المُلْك
84. Molikul mulk.
Koinotdagi barcha mulkning yagona egasi.
ذُو الجَلاَل و الأِكرَام
85. Zul jalol val ikrom.
Koinotdagi barcha mulkning tanho egasi.
المُقْسِط
86. Al-Muqsit.
Adolati ila mazlumlarga nusrat va zolimlarga jazo beruvchi.
الجَامِع
87. Al-Jomi’.
Odamlarni qiyomat kuni jamlovchi.
الغَنِيُّ
88. Al-G‘aniy.
Behojat. Uning hech kimga va hech narsaga hojati tushmaydi.
المُغْنِي
89. Al-Mug‘niy.
Behojat qiluvchi. U zot o‘z bandalaridan xohlaganini behojat qilib qo‘yadi.
المَانِع
90. Al-Moni’.
Xohlagan bandasini boylikdan mahrum etuvchi. Asraguvchi.
الضَّار
91. Az-Zorr.
Xohlaganiga zarar qiluvchi.
النَّافِع
92. An-Nofi’.
Manfaat beruvchi.
النُّور
93. An-Nur.
Munavvar, nurli etuvchi.
الهَادِى
94. Al-Hodiy.
Hidoyat qiluvchi.
البَدِيع
95. Al-Badiy’.
Narsalarni yo‘qdan yaratuvchi
البَاقِي
96. Al-Boqiy.
Mangu, boqiy qoluvchi. U doimiy bordir.
الوَارِثُ
97. Al-Voris.
Mavjudotlar yo‘q bo‘lganda ham boqiy qoluvchi Zot.
الرَّشِيد
98. Ar-Roshiyd.
To‘g‘ri yo‘lga yo‘llovchi.
الصَّبُور
99. As-Sobur.
O‘ta sabrli. Gunohkorlarni azoblashga shoshilmaydi.
Davron NURMUHAMMAD
— Haj vaqtida ziyoratchilarimiz shaytonga tosh otishadi. Tosh nima uchun otiladi?
— Darhaqiqat, haj vaqtida qilinadigan amallardan biri bu – Minoda shaytonga tosh otishdir. Shayton hamma yerda ham bo‘lishi mumkin. Aynan hajda va ma’lum joylarda shaytonga tosh otish, shayton o‘sha vaqt va joylarda Ibrohim alayhissalomga qutqu solganda u zot uni tosh otib quvganlari uchundir. Bunda shaytonga qarshi kurashning ramzi bordir.
Shaytonga tosh otish, avvalo ichdagi shaytonni toshbo‘ron qilish ila boshlanadi. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bunday dedilar: “Shaytonga tosh otish va Safo bilan Marva orasida say’ qilmoq, faqat Allohning zikrini qoim qilmoq uchun amr qilingandir”.
Yana tosh otishdan maqsad, shaytonni yomon ko‘rishdir. Tosh otilar ekan, shayton qalbga vasvasa solganida “A’uzubillahi minashshaytonir rojim” (toshbo‘ron qilingan shaytonning yomonligidan Allohdan panoh so‘rayman) ifodasi bilan bartaraf etish lozim.
Mo‘minlar shaytonning har turli fasodlariga qarshi o‘yg‘oq bo‘lishga harakat qilishi zarur. Haj safari asnosida esa vasvasalarga yengilmaslik, sabr qilish va imtihon ekanini tushunib, haj ibodatini mukammal ado etishdir.
Ustoz Muhammad Ayyub Homidov