Cavol: Men qizim uchun sep yig‘ayapman. Ancha muncha narsa yig‘dim. Shundan zakot beramanmi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Turmushga chiqmagan qizning sepidan zakot berilmaydi. Chunki u tijorat maqsadida olinmagan. Samura ibn Jundub roziyallohu anhudan rivoyat qilingan hadisda bunday deyiladi:
إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَانَ يَأْمُرُنَا أَنْ نُخْرِجَ الصَّدَقَةَ مِنْ الَّذِي نُعِدُّ لِلْبَيْعِ. رواه الامام أبو داود.
“Rasululloh sollallohu alayhi vasallam savdo uchun tayyorlab qo‘ygan mol-mulkdan zakot berishimizga buyurardilar”, deyilgan (Imom Abu Dovud rivoyati).
Agar sep uchun olib qo‘yilgan kiyim-kechak va buyumlarning qiymati nisob miqdoriga – 85 gr tillaning qiymatiga yetsa ham, undan zakot bermaydi. Lekin hojati asliyasidan tashqari nisob miqdorida moli bo‘lgani uchun zakot ololmaydi. Ammo qurbonlik qilishi vojib bo‘ladi.
Shuni ham ta’kidlash kerakki, agar sep uchun saqlanayotgan buyum tillo taqinchoqlar bo‘lsayu, og‘irligi 85 gr.ga yetsa, uni olinganidan bir yil to‘lganidan keyin taqinchoqning zakotini berish lozim bo‘ladi. Chunki tilla buyum va taqinchoqlar shariatimizga ko‘ra pul hisoblanadi va nisobga yetishi sababli zakoti farz bo‘ladi. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.
Bismillahir Rohmanir Rohiym
Savol: Men haydovchilik qilaman. Ba’zilar menga ma’lum miqdorda pul berib, uni boshqa shahardagi odamga yetkazishimni so‘rashadi. Shu puldan avval o‘zim foyda ko‘rib, so‘ng aytilgan odamga to‘liq qilib yetkazsam bo‘ladimi?
Javob: Bismillahir Rohmanir Rohiym. Yo‘q, bu ish joiz emas. Chunki bu omonatga xiyonat qilish hisoblanadi. Omonatga olingan puldan faqat egasi rozi bo‘lsagina ishlatish mumkin. Ammo egasi rozi bo‘lmasa, yoki egasiga bildirmay ishlatilsa, bu xiyonat sanaladi. Omonatga xiyonat qilish esa, katta gunoh va munofiqning belgilaridan biridir. Bu haqda faqih Nizomiddin Shoshiy rahimahulloh shunday zikr qiladilar:
“Omonatdor, vakil va g‘osib (birovning molini zo‘rlik bilan olgan kimsa)lar molning ayni o‘zini o‘zlarida olib qolib, uning mislini (qiymatini) to‘lashlari mumkin emasdir” (“Kitabul-xamsiyn” kitobi).
Shuningdek, alloma Ibn Nujaym rohimahulloh shunday naql qiladilar: “Omonatga olingan buyum boshqa kishiga na omonatga beriladi, na qarzga (bepul foydalanish uchun) beriladi, na ijaraga beriladi va na garovga qo‘yiladi. Agar omonatdor ulardan birortasini qilsa, javobgar bo‘ladi” (“Al-Bahrur-roiq” kitobi).
Xulosa qilib aytganda, haydovchilarning yuqoridagi birovning omonatidan beruxsat foydalanishlari va undan daromad ko‘rishlari shar’an joiz emasdir. Vallohu a’lam.
O‘zbekiston musulmonlari idorasi
Fatvo markazi.